Myanmar Monk Student Association

(၁၁၉)။ မိန္းမႏွင့္ ႏွီးေႏွာေသာရဟန္း၌ အဘယ္မွာ သီလရွိအံ႔နည္း။ အသားစားၾကဴးေသာသူ၌ အဘယ္မွာ သနားရွိအံ႔နည္း။ ေသေသာက္ၾကဴးသည့္သူ၌ အဘယ္မွာ စကားမွန္အံ႔နည္း။ အလိုရမၼက္ႀကီးေသာသူ၌ အဘယ္မွာ အရွက္ရွိအံ႔နည္း။ အပ်င္းႀကီးေသာသူ၌ အဘယ္မွာ အတတ္ရွိအံ႔နည္း။ အမ်က္ႀကီးေသာသူ၌ အဘယ္မွာ ဥစၥာရွိအံ႔နည္း။

(၁၂၀)။ ေသေသာက္ၾကဴးေသာသူသည္လည္းေကာင္း၊ အခါမဟုတ္သည္၌ သြားေလ႔ရွိေသာသူသည္လည္းေကာင္း၊ သဘင္အသြားမ်ားေသာ သူသည္လည္းေကာင္း၊ ေၾကြအန္ အစရွိေသာ ေလာင္းကစားၾကဴးေသာသူသည္လည္းေကာင္း၊ မေကာင္းေသာ အေဆြခင္ပြန္းရွိေသာသူသည္လည္းေကာင္း ပ်င္းရိဖင္႔ႏြဲ႕ေသာ သူသည္လည္းေကာင္း၊ ဤသူတို႔ကား စည္းစိမ္းတို႔သည္ ပ်က္ဆီးအံ႔ေသာ အေၾကာင္းတည္း။

(၁၂၁)။ အသက္ရွင္လ်က္လည္း ေသေသာသူ ငါးဦးမွာ ဆင္းရဲေသာသူ၊ အနာႏွိပ္စပ္ေသာသူ၊ မိုက္မဲေသာသူ၊ ၿမီမ်ားေသာသူ၊ မင္း၀ယ္ကိုယ္ၾကပ္ ခစားေသာသူ .. ဤသူတို႔တည္း။

(၁၂၂)။ ပညာရွိတို႔သေဘာကား မေရာက္ေသးေသာ ေဘးကို ျမင္သည္ရွိေသာ္ အေ၀းကလွ်င္ ၾကဥ္ရာ၏။ ေရာက္ၿပီး ေရာက္ဆဲေသာ ေဘးကို ျမင္မူကား ေၾကာက္ရြံ႕တတ္ေသာ သေဘာမရွိသည္ ျဖစ္၏။

(၁၂၃)။ ေလာက၌ အအိပ္ၾကဴးေသာသူ၊ ေမ႔ေလ်ာေသာသူ၊ ခ်မ္းသာစြာေနတတ္ေသာသူ၊ အနာရွိေသာသူ၊ ပ်င္းေသာသူ၊ အလိုႀကီးေသာသူ၊ အမႈသစ္၌ ေမြ႕ေလ်ာ္ေသာသူ။ ဤခုနစ္ေယာက္ေသာသူတို႔သည္ က်မ္းဂန္မွ ကင္းကုန္၏။

(၁၂၄)။ ေလာက၌ လဲသည္ ေပါ႔၏။ ထိုထက္ လွ်ပ္ေပၚေသာသူသည္ ေပါ႔၏။ ထိုထက္ ဆရာမိဘတို႔၏ အဆံုးအမကို မခံေသာသူသည္ ေပါ႔၏။ ထိုထက္ ျမတ္ဗုဒၶ၏ သာသနာေတာ္၌ ေမ႔ေလ်ာ႔ေသာသူသည္ ေပါ႔၏။

(၁၂၅)။ ေလာက၌ ေက်ာက္ထီးသည္ ေလး၏။ ထိုထက္ ဆရာမိဘတို႔၏ အဆံုးအမသည္ ေလး၏။ ထိုထက္ ဗုဒၶျမတ္စြာ၏ စကားသည္ ေလး၏။

(၁၂၆)။ ေလာက၌ ျခေသၤ႔သည္လည္းေကာင္း၊ ဆင္သည္လည္းေကာင္း၊ သူေတာ္ေကာင္းသည္လည္းေကာင္း၊ ဤသူတို႔သည္ အက်ိဳးမရွိေသာ အရပ္ကို စြန္႔၍ သြားကုန္၏။ က်ီးသည္လည္းေကာင္း၊ သမင္းသည္လည္းေကာင္း၊ ယုတ္မာေသာေယာက္်ားသည္ လည္းေကာင္း၊ ဤသတၱ၀ါတို႔သည္ မိမိတို႔ က်င္လည္ရာ အရပ္၌သာလွ်င္ ပ်က္စီးျခင္းသို႔ ေရာက္ကုန္၏။

(၁၂၇)။ ပညာရွိေသာ္ကား လွမ္းေသာ ေျခတစ္ဖက္ႏွင့္တူေသာ အရပ္သစ္ကို ေမွ်ာ္ ္တင္းေသာစိတ္ျဖင့္ သြား၏။ ရပ္ေသာ ေျခတစ္ဖက္ႏွင့္ တူေသာ အရပ္ေဟာင္းကို မခြာေသာစိတ္ျဖင့္ ရပ္၏။ အရပ္သစ္ကို မစူးစမ္းဘဲ ေနရာေဟာင္းကို မစြန္႔ရာ။

(၁၂၈)။ ေလာက၌ ေရာင္း၀ယ္ေသာအခါ၌လည္းေကာင္း၊ အတတ္သင္ေသာအခါ၌လည္းေကာင္း၊ အေစအပါးခံေသာအခါ၌ လည္းေကာင္း၊ ေမထုန္မီွ၀ဲေသာအခါ၌လည္းေကာင္း၊ အရွက္အေၾကာက္ကို စြန္႔သည္ ျဖစ္ရာ၏။

(၁၂၉)။ မိန္းမတို႔၏ အစာစားျခင္းကား ေယာက္်ားတို႔ထက္ ႏွစ္ဆလြန္သည္ျဖစ္ရာ၏။ ပညာသည္လည္း ေလးဆလြန္၏။ လံုလက ေျခာက္ဆ လြန္သည္လည္းျဖစ္၏။ ကာမဂုဏ္တပ္မက္ျခင္းက ရွစ္ဆလြန္၏။ [1]


ေလာကနီတိက်မ္း

စတုရဂၤဗလ အမတ္ႀကီးသည္ ေလာကနီတိက်မ္းအား ဓမၼပဒ ၊ သံယုတ္ ၊ ဇာတ္ ၊ သုတၱနိပါတ္ စေသာ ဘုရားေဟာ က်မ္းဂန္မ်ားမွ လည္းေကာင္း ၊ စာဏက်နီတိ ၊ ဟိေတာပေဒသ စေသာ သကၠတက်မ္းမ်ားမွ လည္းေကာင္း ေရြးထုတ္၍ အပိုင္း (၇) ပိုင္း ခြဲကာ ျပဳစုခဲ့ပါသည္။ ေလာကနီတိက်မ္း၏ မွီရာ နိသယကို ဘႀကီးေတာ္မင္းတရားႀကီးလက္ထက္ သကၠရာဇ္ ၁၁၉၆ တြင္ စကၠိဒၶဘီသီရိသဒၶမၼ ဓဇ မဟာရာဇဓိရာဇ ဂုရု ဘြဲ႕တံဆိပ္္ေတာ္ရ ဆရာေတာ္ ဦးပုတ္က ျမန္မာျပန္ဆိုခဲ့သည္။


ေလာကနီတိ က်မ္း၏ ဂုဏ္ႏွင့္ အက်ိဳး

ေလ့လာသင္ၾကားသူအဖို႔ ေလာကနီတိ က်မ္းသည္ -

* သာေရာ = အႏွစ္သာရ မည္၏။
* မာတာပီတု = မိဖသဖြယ္ မည္၏။
* အာစရိေယာ = ဆရာသမားႏွင့္ တူ၏ ။
* မိေတၱာ = မိတ္ေဆြႏွင့္ တူ၏ ဟူေသာ ဂုဏ္ေလးမ်ိဳး ရွိေလသည္။ အက်ိဳးတရားမ်ားမွာ -
* ဥာဏိ = ဥာဏ္ႀကီးရွင္ ျဖစ္ႏိုင္ျခင္း
* မဟာ = ႀကီးက်ယ္ ျမင့္ျမတ္သူ ျဖစ္ႏိုင္ျခင္း
* ဗဟုသုေတာ = အၾကားအျမင္ မ်ားႏိုင္ျခင္း ဟူေသာ အက်ိ္ဳးေက်းဇူးမ်ားလည္း ရရွိႏိုင္ေလသည္။

ကိုးကား

1. ↑ ဆရာႀကီး တက္တိုး ၏ ေလာကနီတိ

Retrieved from "http://www.wikimyanmar.co.cc/wiki/index.php?title=%E1%80%B1%E1%80%9C%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%AE%E1%80%90%E1%80%AD"
Categories: ဗုဒၶဘာသာ | ျမန္မာ့ ဓေလ့ထုံးစံ

.................
ျမန္မာ့အြန္လိုင္းစြယ္စံုက်မ္း

(၁၀၅)။ မင္းကား တစ္ယာမ္သာ အိပ္ရာ၏။ ပညာရွိကား ႏွစ္ယာမ္သာအိပ္ရာ၏။ အိမ္ရာေထာင္ေသာလူ အေပါင္းကား သံုးယာမ္သာ အိပ္ရာ၏။ ဖုန္းေတာင္းယာစကာကား ေလးယာမ္လံုးသာလွ်င္ အိပ္ရာ၏။

(၁၀၆)။ အၾကင္အရပ္၌ ဥစၥာရွိေသာသူသည္လည္းေကာင္း၊ အၾကားအျမင္မ်ားေသာ ပညာရွိသည္လည္းေကာင္း၊ မင္းသည္လည္းေကာင္း၊ ျမစ္သည္လည္းေကာင္း၊ ေဆးသမားသည္လည္းေကာင္း၊ ဤငါးပါးတို႔သည္ မရွိကုန္။ ထိုအရပ္၌ တစ္ေန႔တစ္ရက္မွ် မေနရာ။

(၁၀၇)။ အၾကင္အရပ္၌ ျမတ္ႏိုးျခင္းလည္းမရွိ၊ ခ်စ္ျခင္းလည္းမရွိ၊ အေဆြခင္ပြန္းလည္းမရွိ၊ တစ္စံုတစ္ေယာက္မွ် အတတ္ပညာ သင္စိမ္႔ေသာ သူလည္းမရွိ၊ ထိုအရပ္၌ တစ္ေန႔တစ္ရက္မွ် မေနရာ။

(၁၀၈)။ ေလာက၌ သားမရွိေသာ အိမ္သည္ ဆိတ္ၿငိမ္၏။ မင္းမရွိေသာ တိုင္းျပည္သည္ ဆိတ္ၿငိမ္၏။ အတတ္မရွိေသာ သူ၏ခံတြင္း ဆိတ္ၿငိမ္၏။ ဆင္းရဲျခင္းကား အလံုးစံု ဆိတ္ၿငိမ္၏။

(၁၀၉)။ ေကာင္းေသာ ဥစၥာကို အလိုရွိျငားအံ႔၊ ကုန္သြယ္ရာ၏။ အတတ္လို အလိုရွိမူကား အၾကားအျမင္ရွိေသာ ပုဂၢိဳလ္ကို ဆည္းကပ္ရာ၏။ မင္းအမတ္ျဖစ္ျခင္းကို အလိုရွိမူကား မင္း၏ အလိုသို႔ လိုက္ရာ၏။

(၁၁၀)။ ရဟန္းသည္ မေရာင့္ရဲမူ ပ်က္၏။ ျပည့္ရွင္မင္းသည္လည္း ေရာင့္ရဲတတ္မူ ပ်က္၏။ ျပည့္တန္ဆာမသည္ ရွက္တတ္မူ ပ်က္၏။ အမ်ိဳးေကာင္းသမီးသည္ မရွက္တတ္မူ ပ်က္၏။

(၁၁၁)။ ငွက္တို႔၏ အားကား ေကာင္းကင္တည္း။ ငါးတို႔၏ အားကား ေရတည္း။ အားနည္းသူတို႔၏ အားကား မင္းတည္း။ သူငယ္တို႔၏ အားကား ငိုျခင္းတည္း။

(၁၁၂)။ သည္းခံျခင္း၊ ႏိုးၾကားျခင္း၊ ထၾကြလံု႔လရွိျခင္း၊ ေ၀ဖန္ေပးကမ္းျခင္း၊ သနားျခင္း၊ ေမွ်ာ္ျမင္ျခင္းစသည့္ ဤေျခာက္ပါးတို႔ကား မင္းစေသာ လူႀကီးမိဘတို႔၏ အလိုရွိအပ္ေသာ ဂုဏ္ေက်းဇူးတို႔တည္း။

(၁၁၃)။ ေလာက၌ ပ်င္းေသာ အိမ္ရာေထာင္သူသည္ မေကာင္း။ ကိုယ္ႏႈတ္ႏွလံုး မေစာင့္ေသာ ရဟန္းသည္ မေကာင္း၊ မဆင္မျခင္ျပဳေလ႔ ရွိေသာ မင္းသည္ မေကာင္း။ အမ်က္ထြက္ေသာ ပညာရွိသည္ မေကာင္း။

(၁၁၄)။ ေလာက၌ ေနမင္းကို ေက်ာျဖင့္ ကပ္ရာ၏။ မီးကို ၀မ္းျဖင့္သာလွ်င္ ကပ္ရာ၏။ အရွင္သခင္ကို နည္းမ်ိဳးစံုျဖင့္ ကပ္ရာ၏။ တမလြန္ကိုကား မမိုက္သျဖင့္ ကပ္ရာ၏။

(၁၁၅)။ ေလာက၌ မီးကိုလည္းေကာင္း၊ ေရကိုလည္းေကာင္း၊ မိန္မကိုလည္းေကာင္း၊ သူမိုက္ကိုလည္းေကာင္း၊ ေျမြကိုလည္းေကာင္း၊ မင္းမ်ိဳးကိုလည္းေကာင္း ေရွာင္ရွားသျဖင့္ သြားအပ္၏။ လတ္လေလာ အသက္ကို ခ်တတ္ကုန္၏။

(၁၁၆)။ ေလာက၌ မေကာင္းေသာမယားႏွင့္ ေပါင္းေဖာ္သူသည္လည္းေကာင္း၊ ၾကမ္းတမ္းလွစြာေသာ စိတ္ရွိေသာ ကၽြန္ကို ေစေသာသူသည္ လည္းေကာင္း၊ ေျမြရွိေသာအိမ္၌ ေနေသာသူသည္လည္းေကာင္း၊ ေသအံ႔သည္သာလွ်င္ အမွန္တည္း။ ယံုမွားမရွိရာ။

(၁၁၇)။ ေလာက၌ မိုက္မဲလွစြာေသာ တပည့္ကို အတတ္ပညာ သင္ၾကားသျဖင့္လည္းေကာင္း၊ မိန္းမယုတ္ျဖင့္ ေပါင္းဖက္သျဖင့္လည္းေကာင္း၊ မသူေတာ္ႏွင့္ ေပါင္းဖက္သျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ပညာရွိေသာသူပင္ ျဖစ္ေသာ္လည္း နစ္တတ္ေခ်သာလွ်င္တည္း။

(၁၁၈)။ ေလာက၌ ေပးကမ္းျခင္းသည္ ခ်စ္ေစတတ္ေသာ ေဆးတည္း။ ၀န္တိုျခင္းကား မုန္းေစတတ္ေသာေဆးတည္း။ ေပးကမ္းျခင္းကား အေျခြအရံမ်ားေသာ ေဆးတည္း။ ၀န္တိုျခင္းကား အထီးက်န္ေသာ ေဆးတည္း။

..........
ျမန္မာ့အြန္လိုင္းစြယ္စံုက်မ္း

(၈၈)။ ဥၾသတို႔၏ အဆင္းကား အသံလွ်င္တည္း။ မိန္းမတို႔၏ အဆင္းကား လင္ကို ျမတ္ႏိုးျခင္းတည္း။ မေကာင္းေသာ ႐ုပ္သဏၭာန္ရွိေသာသူ၏ အဆင္ကား အတတ္တည္း။ ရေသ႔တို႔၏ အဆင္းကား သည္းခံျခင္းတည္း။

(၈၉)။ မိန္းမတို႔၏ ဥစၥာကား အဆင္းတည္း။ ေယာက္်ားတို႔၏ ဥစၥာသည္ အတတ္လွ်င္တည္း။ ရဟန္းတို႔၏ ဥစၥာကား သီလတည္း။ မင္းတို႔၏ ဥစၥာသည္ကား ရဲမက္ဗိုလ္ပါတည္း။

(၉၀)။ ရေသ႔ ရဟန္းတို႔သည္ကား ႀကံဳမွသာလွ်င္ တင့္တယ္ကုန္၏။ ေျခေလးခုရွိေသာ သတၱ၀ါတို႔သည္ကား ဆူကုန္မွသာလွ်င္ တင့္တယ္ကုန္၏။ ေယာက္်ားတို႔သည္ကား အတတ္ပညာရွိမွသာလွ်င္ တင့္တယ္ကုန္၏။ မိန္းမတို႔သည္ကား လင္သားရွိမွ တင့္တယ္ကုန္၏။

(၉၁)။ တတ္လွစြာေသာ ေစာင္းသမားသည္ ငါးရက္မွ် ေစာင္းႏွင့္ကင္းမူ ပ်က္၏။ တတ္လွစြာေသာ ေလးသမားသည္ ခုနစ္ရက္မွ် ေလးႏွင့္ကင္းမူ ပ်က္၏။ ေတာ္မွန္လွစြာေသာ မယားျဖစ္လွ်င္မူလည္း လင္ႏွင့္ တစ္လကင္းမူ ပ်က္၏။ တပည့္တို႔ကား လခြဲကားမူ ပ်က္၏။

(၉၂)။ ကၽြဲကား ညြန္ရွိမွသာလွ်င္ ေမြ႕ေလ်ာ္၏။ ဟသၤာငွက္သည္ ေရကန္ရွိမွသာလွ်င္ ေမြ႕ေလ်ာ္၏။ မိန္းမကား ေယာက္်ားရွိမွသာ ေမြ႕ေလ်ာ္၏။ ရဟန္းကား တရားရွိမွသာလွ်င္ ေမြ႕ေလ်ာ္၏။

(၉၃)။ ထမင္းကိုကား အစာေက်မွ ခ်ီးမြမ္းရာ၏။ မယားကိုလည္း အရြယ္လြန္မွ ခ်ီးမြမ္းရာ၏။ ရဲမက္ကိုကား စစ္ေအာင္၍ ျပန္မွ ခ်ီးမြမ္းရာ၏။ ေကာက္ကို အိမ္သို႔ေရာက္မွ ခ်ီးမြမ္းရာ၏။

(၉၄)။ ႏွစ္လင္ သံုးလင္ ကြာၿပီးေသာ မိန္းမသည္လည္းေကာင္း၊ ႏွစ္ေက်ာင္း သံုးေက်ာင္း ေျပာင္းၿပီးေသာ ရဟန္းသည္လည္းေကာင္း၊ ေက်ာ႔ကြင္းမွ ႏွစ္ႀကိမ္ သံုးႀကိမ္ လြတ္ၿပီးေသာ ငွက္သည္လည္းေကာင္း ျပဳအပ္ေသာ မာယာမ်ားသည္သာလွ်င္တည္း။

(၉၅)။ သူယုတ္ကို ပုတ္ခတ္သျဖင့္ ယဥ္ေစရာ၏။ မေကာင္းေသာ ခင္ပြန္းကို စကားဆိုၿမဲ မဆိုသျဖင့္ ယဥ္ေစရာ၏။ မေကာင္းေသာ မိန္းမတို႔ကို စည္းစမ္းကို မအပ္ႏွင္းသျဖင့္ ယဥ္ေစရာ၏။ အစာ၌ တပ္မက္ေသာသူကို အစာကို ယုတ္ေစသျဖင့္ ယဥ္ေစရာ၏။

(၉၆)။ လ မွကင္းေသာ ညသည္ မတင့္တယ္။ လႈိင္းတံပိုးမွကင္းေသာ သမုဒၵရာသည္လည္း မတင့္တယ္။ ဟသၤာမွကင္းေသာ ေရကန္သည္လည္း မတင့္တယ္။ လင္မွကင္းေသာ အမ်ိဳးသမီးသည္လည္း မတင့္တယ္။

(၉၇)။ လင္သည္သာလွ်င္ စည္းစိမ္ဥစၥာကို ျဖစ္ေစအပ္၏။ မိန္းမမူကား လံုေစသည္သာလွ်င္တည္း။ ထိုစကားသည္ သင့္စြ။ ေယာက္်ားသည္သာလွ်င္ ပဓာနတည္း။

(၉၈)။ ခပ္သိမ္းေသာ ျမစ္တို႔သည္ ျမစ္ေကာက္သာ ရွိကုန္၏။ ခပ္သိမ္းေသာ ေတာတို႔သည္ ထင္းျဖင့္သာ ၿပီးကုန္၏။ ခပ္သိမ္းေသာ မိန္းမတို႔သည္ ဆိတ္ၿငိမ္ေသာ အရပ္ကို ရသည္ရွိေသာ္ မေကာင္းမႈကို ျပဳၿမဲတည္း။

(၉၉)။ အၾကင္မိန္းမသည္ ျငင္းခုံတတ္ေသာ အေလ႔ရွိ၏။ ျငဴစူေစာင္းေျမာင္း၍ ေျပာေလ႔ရွိ၏။ ျမင္တိုင္းကိုလည္း တပ္၏။ မ်ားစြာသည္လည္း ခ်က္၍စားတတ္၏။ လင္၏ အဦးစားတတ္ေသာ အေလ႔ရွိ၏။ သူ႔အိမ္သို႔ သြားတတ္ေနတတ္ေသာ အေလ႔ရွိ၏။ ထိုမိန္းမသည္ သားတစ္ရာပင္ ျမင္ျငားေသာ္လည္း ေယာက္်ားသည္ စြန္႔အပ္၏။

(၁၀၀)။ အၾကင္မိန္းမသည္ စားေသာအခါ၌လည္းေကာင္း၊ အ၀တ္တန္ဆာ ျပဳျပင္ဆင္ယင္ေသာအခါ၌ လည္းေကာင္း၊ အမိကဲ႔သို႔ ႏွစ္သက္ဖြယ္ ျပဳျပင္တတ္၏။ လွ်ိဳ႕၀ွက္အပ္ကုန္ေသာ မက်စ္မလ်စ္ေသာအရာတို႔၌ ႏွမကဲ႔သို႔ လြန္စြာ ရွက္တတ္၏။ အမႈလုပ္ေသာအခါတို႔၌ လည္းေကာင္း၊ လင္၏ အပါး၌သြားလာေသာ အခါ၌လည္းေကာင္း ကၽြန္မကဲ႔သို႔ ႐ိုေသစြာ ျပဳတတ္၏။ ေဘးရွိေသာအခါတို႔၌ တိုင္ပင္ဖက္ျဖစ္ရာ၏။ အိပ္ေသာအခါတို႔၌လည္း ေမြ႕ေလ်ာ္ေစတတ္၏။ အေရာင္အဆင္းတို႔ကို ျပဳျပင္ျခင္းတို႔၌ တင့္တယ္စြာ၏။ အမ်က္ထြက္ေသာအခါတို႔၌ သည္းခံတတ္၏။ ထိုမိန္းမကို ျမတ္၏ဟူ၍ ပညာရွိတို႔သည္ ဆိုကုန္၏။ ထိုမိန္းမသည္ ေသသည္၏ အျခားမဲ႔၌လည္း နတ္ျပည္၌ ျဖစ္ရာ၏။

(၁၀၁)။ အၾကင္မိန္းမငယ္သည္ ေရႊေသာ အသားရွိ၏။ သမင္မ်က္စိကဲ႔သို႔ ညိဳေသာမ်က္စိလည္းရွိ၏။ ခါးစည္းတင္က်ယ္ ငယ္ေသာ၀မ္းလည္း ရွိ၏။ ဆင္ႏွာေမာင္းကဲ႔သို႔ အရင္းမွ အဖ်ားတိုင္ေအာင္ သြယ္ေသာ ေပါင္ရွိ၏။ ေျဖ၍ ေနာက္သို႔လန္ေသာ ရွိေသာ အဖ်ားေကာ႔တတ္ေသာ ဆံပင္လည္းရွိ၏။ ႀကီးငယ္မထင္ ညီညြတ္ေသာ သြားအစဥ္လည္းရွိ၏။ နက္ေသာခ်က္လည္းရွိ၏။ ေကာင္းေသာ အေလ႔အထသည္လည္း ရွိ၏။ ထိုသို႔ေသာ မိန္းမငယ္ကို ယုတ္ေသာ အမ်ိဳးတို႔၌ျဖစ္ေသာ္လည္း ထိုမိန္းမပ်ိဳကို ဆက္ဆံ ထိမ္းျမားရာ၏။

(၁၀၂)။ အၾကင္မိန္းမသည္ ျဖစ္တိုင္းျဖစ္တိုင္း အဖန္တလဲလဲ ေယာက္်ား၏ အျဖစ္ကို အလိုရွိျငားအံ႔၊ ထိုမိန္းမသည္ သိၾကားမင္း၏ မယားသည္ သၾကားမင္းကို အ႐ိုအေသ လုပ္ေကၽြးသကဲ႔သို႔ လင္ကိုအ႐ိုအေသ လုပ္ေကၽြးရာ၏။

(၁၀၃)။ အၾကင္ေယာက္်ားသည္ ျဖစ္တိုင္းျဖစ္တိုင္း အဖန္တလဲလဲ ေယာက္်ားအျဖစ္ကို အလိုရွိျငားအံ႔၊ ထိုေယာက္်ားသည္ ေျခေဆးၿပီးေသာ ေယာက္်ားသည္ ညြန္ကို ေရွာင္ၾကဥ္သကဲ႔သို႔ သူတစ္ပါး၏ မယားကို ေရွာင္ၾကဥ္ရာ၏။

(၁၀၄)။ အရြယ္လြန္ၿပီးေသာေယာက္်ားသည္ တည္သီးမွ်ငယ္ေသာ သားျမတ္ရွိေသာ မိန္းမပ်ိဳကို ယူေဆာင္သိမ္းဆည္း၏။ မိမိအလိုရွိရာ မပါသည္ျဖစ္၍ ေစာင္းေျမာင္းျငဴစူတတ္၏။ လင္အိုတစ္ေယာက္၌သာ ေမြ႕ေလ်ာ္လတၱံဟု မယံုၾကည္။ ထိုေၾကာင့္ ထိုငယ္ေသာမယားကို သိမ္းဆည္းျခင္းသည္ ပ်က္စီးအံ႕သည္၏ အေၾကာင္းတည္း။

.............
ျမန္မာ့အြန္လိုင္းစြယ္စံုက်မ္း

(၇၃)။ စီးပြားကိုေဆာင္သည္ရွိေသာ္ သူတစ္ပါးသည္လည္း အေဆြမည္၏။ စီးပြားကို မေဆာင္မူ အေဆြသည္လည္း သူတစ္ပါးမည္၏။ အနာသည္ ကိုယ္၌ျဖစ္လ်က္ စီးပြားကိုမေဆာင္ေလ။ ေဆးကား ေတာ၌ျဖစ္လ်က္ စီးပြားကို ေဆာင္ေလသလွ်င္ကတည္း။

(၇၄)။ မ်က္ကြယ္၌ ေက်းဇူးကို ေခ်တတ္ေသာ၊ မ်က္ေမွာက္၌ ခ်စ္ဖြယ္ေသာ စကားကို ဆိုတတ္ေသာ ထိုသို႔သေဘာရွိေသာ အေဆြခင္ပြန္းကို အဆိပ္အိုး၌ ပ်ားတို႔ၾကဥ္ရာသကဲ႔သို႔ ၾကဥ္ရာ၏။

(၇၅)။ ဥစၥာတည္းယုတ္မူကား အေဆြခင္ပြန္းသည္ စြန္႔တတ္၏။ သားမယားတို႔သည္ လည္းေကာင္း၊ ညီသား အစ္ကိုတို႔သည္ လည္းေကာင္း၊ စြန္႔တတ္ကုန္၏။ ဥစၥာရွိေသာသူတို႔ကိုသာလွ်င္ မွီ၀ဲကုန္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ဥစၥာသည္သာလွ်င္ ေလာက၌ ခင္ပြန္းႀကီးတည္း။

(၇၆)။ ေလာက၌ ကၽြန္သူခစားကို ေစပါးခိုင္းခန္႔မွသာလွ်င္ ေကာင္းမေကာင္း သိရာ၏။ ေဆြမ်ိဳးတို႔ကိုလည္း ေဘးေရာက္ေသာအခါ၌ သိရာ၏။ အေဆြခင္ပြန္းကို ဥစၥာနည္းေသာအခါ သိရာ၏။ မယားကိုလည္း စည္းစိမ္ကုန္မွသာလွ်င္ သိရာ၏။

(၇၇)။ အၾကင္သူသည္ အစီးအပြား၌ ယွဥ္ေစတတ္၏။ ထိုသူသည္ အေဆြခင္ပြန္းမည္၏။ အၾကင္သူသည္ ေကၽြးေမြးတတ္သည္ ျဖစ္၏။ ထိုသူသည္ မိဘမည္၏။ အၾကင္သူသည္ ခ်စ္ကၽြမ္း၀င္၏။ ထိုသူသည္ ခင္ပြန္းမည္၏။ အၾကင္သူသည္ ႏွလံုးၿငိမ္း၏။ ထိုသို႔ ၿငိမ္ေစတတ္ေသာ သူသည္ မယားမည္၏။

(၇၈)။ ရန္သူႏွင့္လည္း အကၽြမ္းမ၀င္ရာ။ အေဆြခင္ပြန္းႏွင့္လည္း အကၽြမ္းမ၀င္ရာ။ အေဆြခင္ပြန္းသည္ အမ်က္ထြက္လတ္ေသာ္ ခပ္သိမ္းေသာ အျပစ္ကို ထင္ရွားျပသ၏။

(၇၉)။ အၾကင္သူသည္ ခင္ပြန္းႏွင့္ တစ္ႀကိမ္ အမ်က္ထြက္ဖူး၏။ ထိုသူသည္ တစ္ဖန္ေစ႔စပ္ျခင္းငွာ အလိုရွိျငားအံ႔။ ကိုယ္၀န္သည္ အႆထိုရ္ျမင္းကို ဖြားအံ႔ေသာ ျမင္းမကဲ႔သို႔ ေသမင္းႏိုင္ငံသို႔ ေဆာင္၏။

(၈၀)။ အၾကင္မွ်ေလာက္ မိမိ၏ အႀကံကာလသည္ မေရာက္ေသး။ ထိုေရြ႕ေလာက္ ရန္သူကိုလွ်င္ ပခံုးျဖင့္ ရြက္ေဆာင္ရာ၏။ မိမိ၏ အႀကံကာလသည္ ျပည့္စံုျခင္းသို႔ ေရာက္ေလၿပီးေသာ္ ထိုရန္သူကိုလွ်င္ ေက်ာက္၌ ရြက္ေဆာင္ေသာ အိုးကို ခြဲသကဲ႔သို႔ ဖ်က္ရာ၏။

(၈၁)။ ၿမီၾကြင္းသည္ လည္းေကာင္း၊ မီးၾကြင္းသည္ လည္းေကာင္း၊ ေရာဂါၾကြင္းသည္ လည္းေကာင္း အဖန္တလဲလဲ ပြားတတ္ကုန္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ အၾကြင္းကို မျပဳရာ။

(၈၂)။ အၾကင္သူ၏ မ်က္ႏွာကား ပဒုမၼာၾကာကဲ႔သို႔ ရႊင္၏။ ဆိုေသာစကားသည္လည္း စႏၵကူးကဲ႔သို႔ ခ်မ္းေအး၏။ ႏွလံုး၌ကား ေသေစတတ္ေသာ အဆိပ္ကဲ႔သို႔ ရွိ၏။ ထိုသို႔ေသာ သေဘာရွိေသာသူကို မမွီ၀ဲရာ။

(၈၃)။ ၾကမ္းၾကဳတ္ေသာ အရွင္ကို မမွီ၀ဲရာ။ ထိုထက္ ၀န္တိုေသာ အရွင္ကို မမွီ၀ဲရာ။ ထိုထက္ မခ်ီးျမွင့္တတ္ေသာ အရွင္ကို မမွီ၀ဲရာ။ ထိုထက္ ႏွိပ္စက္တတ္ေသာ အရွင္ကို မမွီ၀ဲရာသာလွ်င္တည္း။

(၈၄)။ ဦးခ်ိဳရွိေသာ သတၱ၀ါကို အေတာင္ငါးဆယ္ အရပ္မွ ၾကဥ္ရာ၏။ ျမင္းကိုကား အေတာင္ တစ္ရာမွ ၾကဥ္ရာ၏။ အစြယ္ရွိေသာ ဆင္ကိုကား အေတာင္ တစ္ေထာင္ကသာလွ်င္ ၾကဥ္ရာ၏။ သူမေကာင္းကိုကား အရပ္ကိုစြန္႔သျဖင့္ ၾကဥ္ရာ၏။

(၈၅)။ မေကာင္းေသာ အရပ္ကို လည္းေကာင္း၊ မေကာင္းေသာ ခင္ပြန္းကို လည္းေကာင္း၊ မေကာင္းေသာ အမ်ိဳးကို လည္းေကာင္း၊ မေကာင္းေသာ အေဆြခင္ပြန္းကို လည္းေကာင္း၊ မေကာင္းေသာ မယားကို လည္းေကာင္း၊ မေကာင္းေသာ ကၽြန္ကို လည္းေကာင္း၊ ေ၀းစြာေရွာင္ၾကဥ္ရာ၏။

(၈၆)။ အၾကင္ခင္ပြန္းတို႔သည္ အနာႏွိပ္စက္ေသာ ကာလ၌လည္းေကာင္း၊ ငတ္မြတ္ေခါင္းပါးေသာ ကာလ၌လည္းေကာင္း၊ စည္းစိမ္ပ်က္စီးေသာ ကာလ၌လည္းေကာင္း၊ ရန္သူမိေသာ ကာလ၌လည္းေကာင္း၊ မင္းအိမ္တံခါး၌ လည္းေကာင္း၊ သုသာန္တစျပင္၌ လည္းေကာင္း တည္ရပ္ေပကုန္၏။ ထိုခင္ပြန္းတို႔သည္သာလွ်င္ ခင္ပြန္းေကာင္း မည္၏။

(၈၇)။ ႏႈတ္ခြန္းခ်ိဳေသာ စကားရွိေသာသူသည္ မ်ားေသာ အေဆြခင္ပြန္းရွိ၏။ ၾကမ္းၾကဳတ္ေသာသူသည္ နည္းေသာ ခင္ပြန္းရွိ၏။

.......
ျမန္မာ့အြန္လိုင္းစြယ္စံုက်မ္း

(၆၄)။ ေျမြသည္ အမ်က္လြန္၏။ သူယုတ္သည္လည္း အမ်က္လြန္၏။ ေျမြထက္ သူယုတ္သည္ကား အမ်က္လြန္၏။ ထိုေျမြကိုကား မႏၲယားေဆး၀ါးတို႔ျဖင့္ ၿငိမ္းေစႏိုင္၏။ သူယုတ္ကိုကား အဘယ္မည္ေသာ ေဆးျဖင့္ ၿငိမ္းေစႏိုင္အံ႔နည္း။

(၆၅)။ အၾကင္လူမိုက္သည္ မိမိမိုက္ေသာအျဖစ္ကို သိ၏။ ထိုသို႔သိျခင္းေၾကာင့္ ထိုသို႔ မိုက္ေသာသူျဖစ္လ်က္လည္း ပညာရွိမည္၏။ အၾကင္လူမိုက္သည္ကား မိုက္လ်က္လွ်င္ မိမိကုိယ္ကို ပညာရွိဟု ထင္၏။ ထိုသူမိုက္သည္သာလွ်င္ စင္စစ္ သူမိုက္ဟူ၍ ဆိုအပ္၏။

(၆၆)။ သူမိုက္သည္ အၾကင္မွ်ေလာက္ မိမိျပဳေသာမေကာင္းမႈသည္ အက်ိဳးမေပးေသး။ ထိုမွ်ေလာက္ပ်ားရည္ကဲ႔သို႔ ေအာက္ေမ႔တတ္၏။ အၾကင္အခါ၌ကား မိမိျပဳေသာ မေကာင္းမႈသည္ အက်ိဳးေပး၏။ ထိုအခါ၌ ဆင္းရဲျခင္းသို႔ ေရာက္၏။

(၆၇)။ သူမိုက္သည္ ကိုယ္အားရွိမႈ မေကာင္း၊ အႏိုင္အထက္ သူ၏ဥစၥာကို ရေအာင္ယူတတ္၏။ ပညာနည္းေသာ ထိုသူမိုက္သည္ ကိုယ္ခႏၶာပ်က္သည္မွ ေနာက္၌ ငရဲသို႔ ေရာက္တတ္၏။

(၆၈)။ အိမ္၌ ဖ်က္ဆီးတတ္သည္ကား ၾကြက္တည္း။ ေတာ၌ ဖ်က္ဆီးတတ္သည္ကား ေမ်ာက္တည္း။ ငွက္၌ ဖ်က္ဆီးတတ္သည္ကား က်ီးတည္း။ လူ၌ ဖ်က္ဆီးတတ္သည္ကား ပုဏၰားတည္း။

(၆၉)။ ႏိုးၾကားေသာသူအား ညဥ္႔သည္ရွည္၏။ ခရီးပန္းေသာသူအား တစ္ယူဇနာခရီးသည္ ရွည္၏။ သူေတာ္ေကာင္းတရားကို မသိကုန္ေသာ သူမိုက္အား သံသရာသည္ ရွည္၏။

(၇၀)။ ယုတ္ေသာ သေဘာရွိေသာသူသည္ သူတစ္ပါးတို႔၏ ႏွမ္းေစ႔ခန္႔မွ်သာရွိေသာ အနည္းငယ္ေသာ အျပစ္ကိုသာလွ်င္ ျမင္တတ္၏။ အုန္းသီးေလာက္ရွိေသာ မိမိအျပစ္ကိုကား မျမင္တတ္။

(၇၁)။ လူမိုက္သည္ ပညာရွိအား ခ်ီးမြမ္းျခင္းျဖင့္ ဒဏ္ကို ေပးသည္မည္၏။ ပညာရွိကို ပညာရွိသည္သာလွ်င္ ခ်ီးမြမ္းျခင္းသည္ ေကာင္းစြာ ခ်ီးမြမ္းျခင္းမည္၏။

(၇၂)။ လိုခ်င္တတ္မက္ျခင္းရွိေသာသူကို တန္စိုးလက္ေဆာင္ေပးျခင္းျဖင့္ ယူရာ၏။ မာနခက္ထန္ေသာသူကို လက္အုပ္ခ်ီသျဖင့္ ယူရာ၏။ သူမိုက္ကိုကား အလိုသို႔လိုက္သျဖင့္ ယူရာ၏။ ပညာရွိကို အဟုတ္အမွန္ဆိုသျဖင့္ ယူရာ၏။

............
ျမန္မာ့အြန္လိုင္းစြယ္စံုက်မ္း

(၃၇)။ သူေတာ္ေကာင္းတို႔ႏွင့္သာလွ်င္ ေပါင္းဖက္ရာ၏။ သူေတာ္ေကာင္းတို႔ႏွင့္ ေပါင္းဖက္ျခင္းကို ျပဳရာ၏။ သူေတာ္ေကာင္းတို႔၏ တရားကိုသိ၍ ျမတ္သည္ျဖစ္၏။ ယုတ္မာသည္ မျဖစ္။

(၃၈)။ သူယုတ္တို႔ႏွင့္ ေပါင္းသင္းျခင္းကို စြန္႔ေလာ႔။ ေပါင္းဖတ္အပ္ေသာ သူေတာ္ေကာင္းသို႔ ဆည္းကပ္ေလ႔။ ေန႔စဥ္ပတ္လံုး ေကာင္းမႈကို ျပဳေလာ႔။ သခၤါရတရားတို႔၏ မၿမဲေသာအျဖစ္ကို အၿမဲေအာက္ေမ႔ေလာ႔။

(၃၉)။ ေရသဖန္းသီးမွည့္တို႔သည္ နီစြာသာလွ်င္ကတည္း။ အတြင္း၌ကား ပိုးအတိျပည့္ကုန္သည္ျဖစ္သကဲ႔သို႔ ထို႔အတူ သူယုတ္တို႔၏ ႏွလံုးတို႔သည္ ျဖစ္ကုန္၏။

(၄၀)။ ပိႏၷဲသီးတို႔သည္ကား အပ၌ ဆူသာထင္ကုန္၏ အတြင္း၌ကား အၿမိန္အရသာတို႔ႏွင့္ ျပည့္စံုကုန္သည္ ျဖစ္ကုန္သကဲ႔သို႔ ထို႔အတူ သူေတာ္ေကာင္းတို႔သည္လည္း ျဖစ္ကုန္၏။

(၄၁)။ ေလာက၌ စႏၵကူးပင္သည္ ေျခာက္ေသြ႕ေသာ္လည္း အနံ႔ကိုမစြန္႔။ ဆင္ေျပာင္သည္ စစ္ေျမျပင္ကို႔ေရာက္ေသာ္လည္း လူတို႔၏ မ်က္ေမွာက္၌ တင့္တင္ျခင္းကို မစြန္႔။ ႀကံသည္ ယႏၲရားစက္၏ အ၀သို႔ေရာက္ေသာ္လည္း ခ်ိဳေသာအရသာကို မစြန္႔။ ပညာရွိသူေတာ္ေကာင္းသည္လည္း ဆင္းရဲျခင္းသို႔ ေရာက္ေသာ္လည္း သူေတာ္ေကာင္းတရားကို မစြန္႔သာလွ်င္ကတည္း။

(၄၂)။ ျခေသ႔ၤသည္ မြတ္သိပ္ေသာ္လည္း သစ္ရြက္စသည္တို႔ကို မစား။ ျခေသၤ႔မည္သည္ကား ႀကံဳလွီေသာ္လည္း ဆင္သားကို မစား။

(၄၃)။ ျမတ္ေသာ အမ်ိဳး၌ျဖစ္ထေသာ အမ်ိဳးအႏြယ္ကို ေစာင့္ထေသာ အမ်ိဳးေကာင္းသားသည္ မိမိသည္ ဆင္းရဲျခင္းကို ေရာက္ေသာ္လည္း ယုတ္ေသာ အမႈကို မျပဳရာ။

(၄၄)။ ေလာက၌ စႏၵကူးသည္ ခ်မ္းေျမ႕စြာ၏။ ထိုစႏၵကူးခ်မ္းေျမ႕သည္ထက္ လသည္သာလွ်င္ ခ်မ္းေျမ႕၏။ စႏၵကူးႏွင့္ လတို႔ ခ်မ္းေျမ႕သည္ထက္ ေကာင္းစြာဆိုအပ္ေသာ သူေတာ္ေကာင္းတို႔၏ စကားသည္ ခ်မ္းေျမ႕စြာ၏။

(၄၅)။ ေရာင္ျခည္တစ္ေထာင္ေဆာင္ေသာ ေနမင္းသည္ အေနာက္မ်က္ႏွာ၌ တက္ရာ၏။ ျမင္းမိုရ္ေတာင္မင္းသည္ ညြတ္ရာ၏။ အကယ္မလြဲ ငရဲမီးသည္ ခ်မ္းေျမ႕ရာ၏။ ေတာင္ထပ္၌လည္း ၾကာသည္ ပြင့္ရာ၏။ သူေတာ္ေကာင္းတို႔၏ စကားသည္ တရံတဆစ္မွ် မေဖာက္ျပန္ရာ။

(၄၆)။ သစ္ပင္၏ အရိပ္သည္လွ်င္ ခ်မ္းသာ၏ ထိုသစ္ပင္အရိပ္၏ ခ်မ္းသာသည္ထက္ ေဆြမ်ိဳးမိဘ၏ အရိပ္သည္ ခ်မ္းသာ၏။ ထိုေဆြမ်ိဳးမိဘ အရိပ္ခ်မ္းသာသည္ထက္ ဆရာသမား၏ အရိပ္သည္ ခ်မ္းသာ၏။ ထိုဆရာသမားတို႔၏ အရိပ္ခ်မ္းသာသည္ထက္ မင္း၏ အရိပ္သည္ ခ်မ္းသာ၏။ ထိုမင္း၏ အရိပ္ခ်မ္းသာသည္ထက္ ျမတ္စြာဘုရား၏အရိပ္ဟု ဆိုအပ္ေသာ တရာသည္ မ်ားစြာေသာ အျပားအားျဖင့္ ခ်မ္းသာ၏။

(၄၇)။ ပိတုန္းတို႔သည္ ပန္းကို အလိုရွိကုန္၏။ သူေတာ္ေကာင္းတို႔သည္ ဂုဏ္ေက်းဇူးကို အလိုရွိကုန္၏။ ယင္တို႔သည္ အပုပ္ကို အလိုရွိကုန္၏။ သူယူတ္တို႔သည္ အမ်က္ကို အလိုရွိကုန္၏။

(၄၈)။ အမိယုတ္ေသာသူကား မေကာင္းေသာစကား ရွိသည္ျဖစ္၏။ အဘယုတ္ေသာသူကား မေကာင္းေသာ အမူအက်င့္ရွိသည္ျဖစ္၏။ မိဘႏွစ္ပါး စံုယုတ္မူကား မေကာင္းေသာစကား ရွိသည္လည္းျဖစ္၏ မေကာင္းေသာအမူအက်င့္ ရွိသည္လည္းျဖစ္၏။

(၄၉)။ အမိျမတ္ေသာသူကား ေကာင္းေသာစကားရွိ၏။ အဘျမတ္ေသာသူကား ေကာင္းေသာအမႈအက်င့္ရွိ၏။ မိဘႏွစ္ပါး စံုျမတ္မူကား ေကာင္းေသာစကားလည္းရွိ၏။ ေကာင္းေသာအမူအက်င့္လည္းရွိ၏။

(၅၀)။ စစ္ေျမျပင္၌ ရဲရင့္ေသာသူကို အလိုရွိကုန္၏။ ခိုက္ရန္ျဖစ္ေသာအခါတြင္ စကား၌ လိမၼာသူကို အလိုရွိကုန္၏။ ထမင္း အေဖ်ာ္စားေသာက္ေသာ အခါ၌ ခ်စ္ေသာသူကို အလိုရွိကုန္၏။ အနက္သဒၵါခက္ခဲစြာေသာ အေရးအရာ အမႈကိစၥရွိေသာ ကာလတို႔၌ ပညာရွိေသာ သူကို အလိုရွိကုန္၏။

(၅၁)။ ေခြးတစ္ေကာင္သည္ ေခြးတစ္ေကာင္ကိုျမင္၍ ခ်ဳပ္ခ်ယ္လ်က္ ညွဥ္းဆဲအံ႔ေသာငွာ သြားကိုျပ၏။ သူယုတ္သည္ သူေတာ္ေကာင္းကို ျမင္လွ်င္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္လ်က္ ညွင္းဆဲျခင္းအမႈကို ျပဳျခင္းငွာ အလိုရွိ၏။

(၅၂)။ လ်င္စြာ အမႈကိစၥဟူသမွ်ကို မိမိလည္း မျပဳသင့္။ သူတစ္ပါးကိုလည္း မျပဳေစလင့္။ အေဆာတလ်င္ျပဳမူကား ပညာနည္းသူသည္ ေနာက္မွ ပူပန္ရတတ္သည္။

(၅၃)။ ေလာက၌ အမ်က္ကို ေဖ်ာက္ႏိုင္မူကား တစ္ရံတစ္ဆစ္မွ် မစိုးရိမ္ရ။ သူ႔ေက်းဇူးကို ဆိုတတ္ေသာသူကို ဘုရားစေသာ သူေတာ္ေကာင္းတို႔သည္ ခ်ီးမြမ္းကုန္၏။ ခပ္သိမ္းကုန္ေသာသူတို႔၏ ၾကမ္းၾကဳတ္ေသာစကားကို သည္းခံေလာ႔။ ဤသို႔ေသာ သည္းခံျခင္းကို ျမတ္၏ဟူ၍ သူေတာ္ေကာင္းတို႔သည္ ဆိုကုန္၏။

(၅၄)။ ေလာက၌ မစင္အတိျပည့္ေသာ က်ဥ္းေျမာင္းေသာအရပ္၌ ေနရျခင္းသည္ ဆင္းရဲ၏။ ထိုထက္ မခ်စ္မႏွစ္သက္လိုေသာ ရန္သူထံ၌ ေနရျခင္းသည္ ဆင္းရဲ၏။ ထိုထက္လည္း သူ႔ေက်းဇူးကို မသိတတ္ေသာ သူႏွင့္ေနရျခင္းသည္ ဆင္းရဲ၏။

(၅၅)။ ဆံုးမသင့္ေသာအရာ၌ ဆံုးမရာ၏။ မျပတ္ဆံုးမရာ၏။ ယုတ္မာေသာ အက်င့္မွလည္း တားျမစ္ရာ၏။ ထိုစကား သင့္စြ။ ထိုဆံုးမတတ္ေသာသူကို သူေတာ္ေကာင္းတို႔သည္ ခ်စ္ခင္အပ္သည္ ျဖစ္၏။ သူေတာ္မဟုတ္ သူယုတ္တို႔သည္ မခ်စ္ခင္အပ္သည္ ျဖစ္၏။

(၅၆)။ ကိုယ္႔ထက္ ျမတ္ေသာသူကို ကိုယ္႔ကို ႏွိပ္ခ်သျဖင့္ ေအာင္ရာ၏။ ရဲရင့္ေသာသူကို သင္းခြဲသျဖင့္ ေအာင္ရာ၏။ ကိုယ္႔ေအာက္နိမ္႔ေသာသူကို တစိုးတစိ ေပးျခင္းျဖင့္ ေအာင္ရာ၏။ ကိုယ္ႏွင့္တူေသာသူကို လံု႔လျပဳျခင္းႏွင့္ ေအာင္ရာ၏။

(၅၇)။ ေလာက၌ အဆိပ္ကို အဆိပ္ဟူ၍ မဆိုကုန္။ သံဃာ၏ ဥစၥာကို အဆိပ္ဟူ၍ ဆိုအပ္၏။ အဆိပ္သည္ တစ္ႀကိမ္သာလွ်င္ သတ္တတ္၏။ သံဃာ၏ ဥစၥာသည္ကား အႀကိမ္ႀကိမ္ အဖန္ဖန္ သတ္တတ္၏။

(၅၈)။ လ်င္ျမန္ျခင္းျဖင့္ ျမင္းေကာင္း ေက်းဇူးကို သိကုန္၏။ ေလးလံေသာ၀န္ကို ရြက္ေဆာင္သျဖင့္ ႏြားေက်းဇူးကို သိကုန္၏။ ႏို႔ညွစ္ျခင္းျဖင့္ ႏို႔ထြက္ႏြားမ၏ ေက်းဇူးကို သိကုန္၏။ ႀကံစဥ္လွ်ိဳ႕၀ွက္ရာ၌ ေျပာဆိုႏိုင္ျခင္းျဖင့္ ပညာရွိေက်းဇူးကို သိကုန္၏။

(၅၉)။ သူေတာ္ေကာင္းတို႔၏ ဥစၥာသည္ အနည္းငယ္ေသာ္လည္း တြင္း၀၌ေရကဲ႔သို႔ သူတစ္ပါးတို႔ မွီခိုရာ၏။ သူေတာ္ေကာင္း မဟုတ္ေသာ သူတို႔၏ ဥစၥာသည္မ်ား ေသာ္လည္း သမုဒၵရာ၌ ေရကဲ႔သို႔ ေသာက္ခ်ိဳးရာမွီရာ မရ။

(၆၀)။ ေရကိုျမစ္တို႔သည္ မေသာက္ကုန္။ သစ္ပင္တို႔သည္ အသီးကို မစားကုန္။ မိုးသည္ အခ်ိဳ႕ေသာအရပ္ တို႔၌ မရြာကုန္။ သူေတာ္ေကာင္း တို႔၏ ဥစၥာသည္လည္း သူတစ္ပါးတို႔ အက်ိဳးမွာသာတည္း။

(၆၁)။ မေတာင့္တအပ္သည္ကို မေတာင့္တရာ။ မႀကံအပ္သည္ကို မႀကံရာ။ တရားသေဘာႏွင့္ ေကာင္းစြာယွဥ္သူတို႔သာ ေကာင္းစြာ ႀကံရာ၏။ အခ်ဥ္းႏွီးေသာ ကာလကို အလိုမရွိရာ။

(၆၂)။ မႀကံဘဲႏွင့္လည္း ျဖစ္တတ္၏။ ႀကံေသာ္လည္း ပ်က္တတ္၏။ ထိုစကားသည္ သင့္စြ။ မိန္းမအား လည္းေကာင္း၊ ေယာက္်ားအား လည္းေကာင္း၊ စည္းစိမ္တို႔သည္ ႀကံတိုင္းလည္း မၿပီးကုန္။

(၆၃)။ အၾကင္သူသည္ သူေတာ္မဟုတ္ေသာသူအား ခ်စ္အပ္သည္ျဖစ္၏။ သူေတာ္ေကာင္းကို ခ်စ္ျခင္းကိုမျပဳ။ မသူေတာ္တို႔၏ တရားကိုသာလွ်င္ ႏွစ္သက္၏။ ထိုသူ၏ အမူအက်င့္သည္ ပ်က္စီးအပ္သည္၏ အေၾကာင္းတည္း။

..........
ျမန္မာ့အြန္လိုင္းစြယ္စံုက်မ္း

(၁)။ ပ်င္းေသာသူအား အတတ္ပညာ အဘယ္မွာ တတ္အံ႔နည္း။ အတတ္ပညာ မရွိေသာသူအား ဥစၥာအဘယ္မွာ ရအံ႔နည္း။ ဥစၥာမရွိေသာသူအား အေဆြခင္ပြန္းအဘယ္မွာ ရအံ႔နည္း။ အေဆြခင္ပြန္းမရွိေသာသူအား ခ်မ္းသာ အဘယ္မွာ ရအံ႔နည္း။ ခ်မ္းသာမရွိေသာသူအား ေကာင္းမႈအဘယ္မွာ ရအံ႔နည္း။ ေကာင္းမႈမရွိေသာသူအား နိဗၺာန္ အဘယ္မွာ ရႏိုင္အံ႔နည္း။

(၂)။ အတတ္ႏွင့္တူေသာ ဥစၥာသည္မရွိ။ အတတ္ကိုခိုးသူတို႔သည္ မယူႏိုင္ကုန္။ ဤေလာက၌ အတတ္သည္ကား အေဆြခင္ပြန္းျဖစ္၏။ တမလြန္ဘ၀၌ ခ်မ္းသာကို ေဆာင္တတ္၏။

(၃)။ အၾကားအျမင္ပညာကို နည္း၏ဟူ၍ မေအာက္ေမ႔ရာ။ မိမိစိတ္ထဲ၌ သြင္းထားရာ၏။ ေတာင္ပို႔၌ ေရေပါက္သည္ က်ဖန္မ်ားစြာ ၾကာရွည္သျဖင့္ ျပည့္သကဲ႔သို႔တည္း။

(၄)။ ႏႈတ္မႈပညာကိုလည္းေကာင္း၊ လက္မႈပညာကိုလည္းေကာင္း ငယ္သည္ဟူ၍ မေအာက္ေမ႔ရာ။ ကုန္စင္ေအာင္တတ္မူကား တစ္ခုေသာ အတတ္သည္လည္း အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း ျဖစ္ပါသည္သာလွ်င္တည္း။

(၅)။ သုတႏွင့္ျပည့္စံုေသာ ပညာရွိသည္ အၾကင္အရပ္၌ ရွိ၏ဟူ၍ ၾကားျငားအံ႔၊ ထိုအရပ္သို႔ သုတရွာေသာ အမ်ိဳးေကာင္းသား သည္ သည္းစြာအားထုတ္၍ သြားရာသည္သာလွ်င္တည္း။

(၆)။ အတတ္ကို ျဖည္းျဖည္းသင္ရာ၏၊ ဥစၥာကို ျဖည္းျဖည္းရွာရာ၏၊ ေတာင္ကို တက္ေသာသူသည္ ျဖည္းျဖည္းတက္ရာ၏၊ ကာမဂုဏ္ကို ျဖည္းျဖည္းလိုရာ၏၊ အမ်က္ကို ျဖည္းျဖည္းထြက္ရာ၏၊ ဤငါးပါးတို႔ကို ျဖည္းျဖည္းအလိုရွိရာ၏။

(၇)။ အၾကားအျမင္အတတ္သည္လည္းေကာင္း၊ ဓမၼအတတ္သည္လည္းေကာင္း၊ သခၤ်ာဂဏန္းအတတ္သည္ လည္းေကာင္း၊ တံစည္းစူးေဆာက္ အတတ္သည္လည္းေကာင္း၊ နီတိက်မ္းအတတ္သည္ လည္းေကာင္း၊ ယာယီယၾတာစေသာ ဗ်ာက႐ိုဏ္း အတတ္သည္ လည္းေကာင္း၊ ေစာင္းစေသာ ကဗ်ာအတတ္သည္လည္းေကာင္း၊ လက္ပစ္အတတ္သည္ လည္းေကာင္း၊ ဒူးေလး လင္းေလး အတတ္သည္ လည္းေကာင္း၊ စကားေဟာင္း အတတ္သည္လည္းေကာင္း၊ ေဆးအတတ္ သည္လည္းေကာင္း၊ ရယ္ရႊင္မႈ အတတ္သည္လည္းေကာင္း၊ ေဗဒင္အတတ္သည္လည္းေကာင္း၊ လွည့္ပတ္တတ္ေသာ အတတ္သည္လည္းေကာင္း၊ ဆန္းက်မ္းအတတ္သည္ လည္းေကာင္း၊ သံတမန္အတတ္သည္လည္းေကာင္း၊ မႏၲန္အတတ္ သည္လည္းေကာင္း၊ သဒၵါက်မ္းအတတ္သည္ လည္းေကာင္း ဤသည္တို႔ကား ဆယ္႔ရွစ္ပါးေသာ အတတ္တို႔တည္း။

(၈)။ ေလာက၌ ပညာရွိသူသည္ မေမးမူကား စည္ႀကီးသဖြယ္ျဖစ္၏။ သူတည္း ေမးမူကား မိုးႀကိဳးသဖြယ္ျဖစ္၏။ လူမိုက္သည္ ေမးေသာ္လည္းေကာင္း၊ မေမးေသာ္လည္းေကာင္း အခါခပ္သိမ္းမ်ားစြာလည္း ေဟာတတ္ ေျပာတတ္သည္သာလွ်င္တည္း။

(၉)။ ေလာက၌ ေပတို႔၌ အၾကင္အတတ္သည္လည္းေကာင္း၊ သူတပါးတို႔၏ လက္တို႔၌ အၾကင္ဥစၥာသည္လည္းေကာင္း ရွိ၏။ ျပဳဖြယ္ကိစၥသည္ ျဖစ္လတ္ေသာ္ ထိုေပ၌ရွိေသာ အတတ္သည္လည္းေကာင္း၊ အတတ္မမည္။ ထိုသူတစ္ပါးတို႔၏ လက္၌ရွိေသာ ဥစၥာသည္လည္း ဥစၥာမမည္။

(၁၀)။ ေလာက၌ ေရတိမ္ေရနက္ကိုကား ပုဒၵမာၾကာကိုျမင္သျဖင့္ သိအပ္၏။ အမ်ိဳးယုတ္ျမတ္ကိုကား ကိုယ္အမူအရာ၊ ႏႈတ္အမူအရာအားျဖင့္ သိအပ္၏။ ေျမေကာင္းမေကာင္းကိုကား ျမက္ညွိဳးမညွိဳးကိုျမင္သျဖင့္ သိအပ္၏။

(၁၁)။ ေလာက၌ နည္းေသာသုတရွိသူသည္ နည္းေသာ သုတကို အမ်ားေအာက္ေမ႔တတ္၏။ မာန္မာနရွိတတ္၏။ အဘယ္သို႔နည္းဟူမူကား သမုဒၵရာေရျပင္ကို မျမင္ဘူးေသာ ဖားသူငယ္သည္ တြင္း၀၌ ေရကို အမ်ားထင္သကဲ႔သို႔တည္း။

(၁၂)။ ေလာက၌ ပထမအရြယ္၌ကား အတတ္မရတံုအံ႔။ ဒုတိယအရြယ္၌ကား ဥစၥာမရတံုအံ႔။ တတိယအရြယ္၌ကား တရားမရတံုအံ႔။ စတုတၱအရြယ္တိုင္မွာကား အဘယ္မူစအံ႔နည္း။

(၁၃)။ ခ်စ္သားတို႔ ... အတတ္ပညာသင္ကုန္ေလာ႔။ အဘယ္ေၾကာင့္ ပ်င္းရိဘိသနည္း။ ခ်စ္သားတို႔ ေန႔တိုင္း ေန႔တိုင္း အတတ္ပညာသင္ကုန္ေလာ႔။ အတတ္ပညာ မရွိေသာသူသည္ သူ၏၀န္ထမ္းျဖစ္တတ္၏။ အတတ္ပညာရွိသူကို ေလာက၌ သူတစ္ပါးတို႔ ပူေဇာ္အပ္၏။

(၁၄)။ အၾကင္အမိသည္ သားငယ္ကို အတတ္ပညာသင္မေပး။ အတတ္ပညာသင္၍ မေပးေသာ အမိသည္ ရန္သူမည္၏။ အၾကင္အဖသည္ အတတ္ပညာ သင္၍မေပး။ အတတ္ပညာသင္၍ မေပးေသာ အဖသည္ ရန္သူမည္၏။ ထိုအတတ္ပညာ မရွိေသာသူသည္ ဟသၤာတို႔အလယ္၌ ဗ်ိဳင္းကဲ႔သို႔ သဘင္အလယ္တြင္ မတင့္တယ္။

(၁၅)။ ေတာင္ေခ်ာက္ၾကား၌ ေရာက္ေသာဆူးကို ဘယ္သူထက္ စိမ္႔ခၽြန္သနည္း။ မိမိအလိုလိုသာလွ်င္ ထက္ပေခ်၏။ သမင္တို႔၏ မ်က္စိ၌ ဘယ္သူမ်က္စဥ္းခတ္၍ ၾကည္သနည္း။ မိမိအလိုလိုသာလွ်င္ ၾကည္ပေခ်၏။ ညြန္၌ၾကာကို ဘယ္သူအနံ႔ေကာင္း ထည့္ေပးေခ်သနည္း။ အလိုလိုသာလွ်င္ အနံ႔ေကာင္းထံု၏။ အမ်ိဳးေကာင္းသား၏ သေဘာသည္ ဘယ္သူျပဳ၍ ျဖစ္သနည္း။ မိမိအလိုသာ ျဖစ္ပေခ်၏။

(၁၆)။ ထံုးမရွိေသာ ကြမ္းသည္ အရသာမရွိ။ ဥစၥာမရွိသူ၏ တန္ဆာဆင္ျခင္သည္လည္း အရသာမရွိ။ ဆားမရွိေသာ စားဖြယ္သည္လည္း အရသာမရွိ။ အတတ္မရွိေသာသူ၏ ပ်ိဳ႕ကဗ်ာဖြဲ႕ျခင္းသည္လည္း အရသာမရွိ။

(၁၇)။ နာျခင္း မွတ္ျခင္း၌ ေကာင္းစြာ အားတုတ္ေသာ သူသည္ သုတျဖင့္ ျပည့္စံု၏။ သုတပညာျဖင့္ ပြား၏။ သုတပညာျဖင့္ အနက္ကိုသိ၏။ သိအပ္ေသာ အနက္သည္ ခ်မ္းသာကို ေဆာင္၏။

(၁၈)။ ေလာက၌ အစာစားျခင္းသည္ လည္းေကာင္း၊ ေမထွန္မွီ၀ဲျခင္းသည္ လည္းေကာင္း၊ အိပ္ျခင္းသည္လည္းေကာင္း၊ ႏြား၌လည္းေကာင္း၊ ေယာက္်ား၌ လည္းေကာင္း ရွိ၏။ အတတ္ပညာ ဟူသည္ကား ေယာက္်ားအား အထူးေပးတည္း။ အတတ္ပညာမွ ယုတ္ခဲ႔မူကား ႏြားႏွင့္တူသည္ ျဖစ္၏။

(၁၉)။ ေလာက၌ အတတ္ပညာႏွင့္တူေသာ အေဆြခင္ပြန္းသည္ မရွိ။ အနာႏွင့္တူေသာ ရန္သူသည္ မရွိ။ ကိုယ္ႏွင့္တူေသာ ခ်စ္ေသာ သူမည္သည္ မရွိ။ ကံႏွင့္ တူေသာ အားသည္မရွိ။

(၂၀)။ ေလာက၌ ဟသၤာသည္ က်ီးတို႔၏အလယ္၌ မတင့္တယ္။ ေျခေသၤ႔သည္ ႏြားတို႔၏အလယ္၌ မတင့္တယ္။ ျမင္းသည္ ျမည္းတို႔၏ အလယ္၌ မတင့္တယ္။ လူမိုက္တို႔၏ အလယ္၌ ပညာရွိသည္ မတင့္တယ္။

(၂၁)။ သူမိုက္သည္ အသက္ထက္ဆံုးလည္း ပညာရွိကုိ အကယ္၍ ဆည္းကပ္ျငားအံ႔၊ ထိုသူမိုက္သည္ တရားကိုမသိ။ အဘယ္ကဲ႔သို႔ နည္းဟူမူ ေယာက္မသည္ ဟင္း၏ အရသာကို မသိသကဲ႔သို႔တည္း။

(၂၂)။ ပညာရွိသည္ ခဏမွ်လည္း ပညာရွိကို အကယ္၍ ဆည္းကပ္ျငားအံ႔။ တရားကိုသိ၏။ အဘယ္ကဲ႔သို႔ နည္းဟူမူကား လွ်ာသည္ ဟင္း၏ အရသာကို သိသကဲ႔သို႔တည္း။

(၂၃)။ ရဲရင့္ေသာသူသည္ လက္နက္ကိုကင္း၍ စစ္ေျမအရပ္သို႔ မသြားရာ။ ထို႔အတူ ပညာရွိသည္ က်မ္းဂန္ကို ကင္း၍ စကားမဆိုရာ။ အဓြန္႔ရွည္ေသာ ခရီးသို႔ သြားေသာကုန္သည္သည္ အေဖာ္ကင္း၍ မသြားရာ။ အရပ္တစ္ပါးသို႔ သြားေသာသူသည္ အေဖာ္ကို ကင္း၍ မသြားရာ။

(၂၄)။ ေလာက၌ ဥစၥာပ်က္ျခင္းသည္ လည္းေကာင္း၊ ႏွလံုးပူပန္ျခင္းသည္ လည္းေကာင္း၊ အိမ္၌ မေကာင္းမႈကိုက်င့္ျခင္းတို႔ကို လည္းေကာင္း၊ လွည့္ပတ္ျခင္းကိုလည္းေကာင္း၊ မထီမဲ႔ျမင္ျပဳျခင္းကိုလည္းေကာင္း၊ ပညာရွိသည္ ထင္ရွားမျပရာ။

(၂၅)။ ေလာက၌ အေရးအခြင့္ေရာက္သည္ႏွင့္ ေလ်ာ္ေသာစကားကိုလည္းေကာင္း၊ ကိုယ္အား ေလ်ာက္ပတ္ေသာ ခ်စ္အပ္ေသာသူကို လည္းေကာင္း၊ ကိုယ္ႏွင့္ တန္႐ံုေသာ အမ်က္ကိုလည္းေကာင္း အၾကင္သူသည္ သိတတ္၏။ ထိုသူသည္ ပညာရွိမည္၏။

(၂၆)။ ဥစၥာမရွိဘဲလ်က္ အရသာ စားၾကဴးေသာသူ၊ ခြန္အားမရွိဘဲလ်က္ အသတ္အပုတ္ ႀကိဳက္တတ္ေသာသူ၊ ပညာမရွိဘဲလ်က္ စကားလိုလား ေသာသူ၊ ဤသူတို႔ကား သူ႐ူးႏွင့္ တူကုန္၏။

(၂၇)။ သူမေခၚဘဲ သူ႔အိမ္သို႔ သြားဖန္မ်ားေသာသူ၊ သူမေမးဘဲ စကားမ်ားမ်ားေျပာတတ္ေသာသူ၊ မိမိဂုဏ္ေက်းဇူးကို ပလႊားတတ္ေသာသူ၊ ဤသံုးပါးသည္ သူယုတ္၏ လကၡဏာတည္း။

(၂၈)။ အဆင္းမလွေသာ သူသည္ စကားမ်ားတတ္၏။ ပညာနည္းေသာသူသည္ ထင္ရွားျပတတ္၏။ ေရမျပည့္ေသာအိုးသည္ ေခ်ာက္ခ်ားတတ္၏။ ႏို႔ရည္မထြက္ေသာ ႏြားမသည္ ေက်ာက္ကန္တတ္၏။

(၂၉)။ ဖားသူငယ္သည္ ေဆာင့္ေၾကာင့္ထိုင္တတ္ကာမူ ျခေသၤ႔ဟုထင္၏။ က်ီးတည္းခ်ီးမူကား ခ်စ္ေဆြ ခ်စ္ေဆြဟု ျမည္တတ္၏။ ပညာမရွိေသာ သူမိုက္သည္လည္း မိမိကိုယ္ကို ပညာရွိထင္ျခင္းေၾကာင့္ ပညာရွိတို႔သည္ ေမးလတ္ေသာ္ ငါ႔ရွင္ငါ႔ရွင္ဟု ခ်စ္စဖြယ္ေသာ စကားကို ဆိုတတ္၏။

(၃၀)။ ဖားသူငယ္သည္လည္း ေဆာင့္ေၾကာင့္ထိုင္ျခင္းတူမူကား ျခေသၤ႔ တူေကာင္းအံ႔ေလာ။ ၀က္သည္လည္း အုတ္အုတ္ျမည္တတ္ကာမူ က်ားသစ္ တူေကာင္းအံ႔ေလာ။ ေၾကာင္သည္လည္း အဆင္းသဏၭာန္တူကာမူ က်ားတူေကာင္းအံ႔ေလာ။ ပညာရွိတို႔သည္လည္း အတတ္ခ်င္း တူေကာင္းအံ႔ေလာ။

(၃၁)။ မင္းတို႔သေဘာ မည္သည့္ဥစၥာ၌ ေရာင့္ရဲျခင္းမရွိ။ မ်က္စိသည္လည္း ခ်စ္ေသာသူကို ျမင္ျခင္း၌ ေရာင့္ရဲျခင္းမရွိ။ သမုဒၵရာသည္ ေရ၌ ေရာင့္ရဲျခင္း မရွိ။

(၃၂)။ အဆင္းအရြယ္ႏွင့္ ျပည့္စံုျခင္းမူလည္း၊ ျပန္႔ေျပာၾကြယ္၀ေသာ အမ်ိဳး၌ ျဖစ္လွ်င္မူလည္း အတတ္ပညာမွ ယုတ္ခဲ႔မူကား မတင့္တယ္ကုန္။ ေပါက္ပန္းတို႔သည္ အနံ႔ကင္းကုန္သကဲ႔သို႔တည္း။

(၃၃)။ ေလာက၌ အမ်ိဳးယုတ္ေသာသူ၏ သားျဖစ္လ်က္ မင္း၏ အမတ္ျဖစ္တတ္၏။ လူမိုက္၏သားျဖစ္လ်က္လည္း ပညာရွိျဖစ္တတ္၏။ ဥစၥာမရွိေသာသူ၏ သားျဖစ္လ်က္လည္း ဥစၥာမ်ားတတ္၏။

(၃၄)။ အၾကင္တပည့္သည္ အတတ္ပညာလိုသျဖင့္ အထူးထူးအျပားျပားမ်ားစြာ သင္တတ္၏။ ထိုတပည့္လည္း အတတ္ကို အိပ္မက္ကိုျမင္ေသာ သူအကဲ႔သို႔ ျပန္ဆိုျခင္းငွာ မစြမ္းႏိုင္ရာ။

(၃၅)။ အိုးထိန္းသည္သည္ အိုးကို ကြဲစိမ္႔ေသာငွာ မခတ္၊ တင့္တယ္စိမ္႔ေသာငွာ ခတ္၏။ ဆရာသည္ တပည့္တို႔အား အပယ္ဆင္းရဲသို႔ က်ေစျခင္းငွာ မပုတ္ခတ္၊ အတတ္ပညာ အစီးအပြားဟူေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္ ပုတ္ခတ္၏။

(၃၆)။ အၾကင္သူသည္ ေတာင္ဇလပ္ပန္းကိုိလွ်င္ ေပါက္ဖက္ႏွင္ထုပ္၏။ ထိုသူ၏ ေတာင္ဇလပ္ပန္းသူသည္လွ်င္ ေကာင္းေသာအနံ႔ကို လႈိင္ေစသည္ကား မဟုတ္၊ ေပါက္ဖက္တို႔သည္လည္း ေကာင္းေသာ အနံ႔ကို လႈိင္ေစကုန္၏။ ထို႔အတူ ပညာရွိႏွင့္ ေပါင္းဖက္မီွ၀ဲရေသာသူတို႔ကို မွတ္အပ္၏။

'နီတိ' ဟူေသာ ေဝါဟာရသည္ သသၤကရိုက္ပါဠိ ဘာသာစကားျဖစ္၍ 'လမ္းညႊန္'ဟု အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုနိုင္ေပသည္။ ေလာကလူသားတို႕ု လိုက္နာအပ္သည့္ လူမႈက်င့္ဝတ္ နွင့္ လူမႈစည္းကမ္းမ်ား ဆိုင္ရာလမ္းညႊန္ထားခ်က္မ်ား ကို ေပါင္းရံုး၍ ေလာကနီတိ ဟုေခၚေဝၚသံုးနွုန္းျခင္းျဖစ္သည္။ ေရွးလူႀကီးေတြ ထားရစ္ခဲ့ေသာ စကားပံုမ်ား၊ မွတ္သားလုိက္နာဖြယ္ အဆုိအမိန္႔မ်ား၊ သင္ခန္းစာရယူဖြယ္ ဇာတ္ေၾကာင္း ပံုျပင္ေတြကေန ေကာင္းႏုိးရာရာေတြကို စုစည္းထားတဲ႕ လူမႈဆုိင္ရာ ေလာကနီတိက်မ္းသည္ ဘာသာမေရြး၊ လူမ်ိဳးမေရြး၊ အရြယ္သံုးပါး လိုက္နာဖြယ္ ေကာင္းလွပါသည္။


ေလာကနီတိသည္ ဘုရားေဟာဟု မဆိုႏိုင္ေသာ္လည္း ဘုရားေဟာက်မ္းဂန္မ်ားစြာမွ ေလာကီေရးရာမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အဆိုအမိန္႔မ်ားကို ထုတ္ႏႈတ္၍ ထည့္သြင္းျပဳစုထားေသာ က်မ္းျဖစ္သည္။ နီတိသည္ ပါ႒ိေ၀ါဟာရျဖစ္သည္။ ျမန္မာလို လမ္းညႊန္ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ေလာကနီတိသည္ ေလာကအေၾကာင္းႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ႀကီးပြားတိုးတက္ေစရန္ ညႊန္ၾကားေသာ လမ္းညႊန္က်မ္းျဖစ္သည္။ စင္စစ္ ဤက်မ္းသည္ ေလာက၌ လူသားတို႔၏ အႏွစ္လည္းမည္၏။ မိဘလည္းမည္၏။ ဆရာလည္းမည္၏။ အေဆြခင္ပြန္း လည္းမည္၏။ ထိုေၾကာင့္ ဤနီတိက်မ္းကို သင္ၾကားတတ္ေျမာက္ေသာ ေယာက္်ားသည္ အၾကားအျမင္မ်ားေသာ၊ ျမင့္ျမတ္ ေသာ ပညာတတ္ေယာက္်ား ျဖစ္၏။

.............
ျမန္မာ့အြန္လိုင္းစြယ္စံုက်မ္း

Chiang Mai DEC 24.2010
(MMSA) ျမန္မာ ရဟန္းေက်ာင္းသားမ်ား အဖြဲ႕ (Mahachulalongkorn.University, Chiang Mai, Thai) မွ သံဃာေတာ္မ်ားသည္ 15 , Dec,2010 ေန႕မွ စတင္ေသာ တရားထိုင္ခရီး (meditation retreat )ထြက္ၾကေသာ မဟာခ်ဴလာ ေက်ာင္းသား ဓမၼေယာဂီမ်ားအတြက္ အစစ အရာရာ ေဆာင္ရြက္ပါရမီ ျဖည့္ေပးေသာ Sanyato (သညေတာ) ဓမၼရိပ္သာ၌ ဆြမ္းပေဒသာပင္အျဖစ္ ဘတ္ေငြ (3000)ကို ဓမၼရိပ္သာဆိုင္ရာ ယာယီ တာ၀န္ခံ ဆရာ Visuttichai သုိ႕ အဖြဲ႕ဝင္မ်ားကိုယ္စား ဦး၀ရသာမိလွဴဒါန္းခဲ့ေၾကာင္း သတင္းရ ရွိသည္။

“က်င္” ေဝါဟာရႏွင့္ပတ္သက္၍ အမ်ဳိးမ်ဳိးေရးဖြဲ႔တတ္သည္ကို ေတြ ့ရပါသည္။ ဦးရာဇ္ေတာင္ဘုရားသမိုင္း လကၤာ၌ “ေလာကီဘက္က၊ ေဆာင္႐ြက္တခန္း၊ က်င္လက္ပန္းႏွင့္၊ ၿမီဝန္း႐ုပ္သီး၊ ႐ႈမၿငီးေအာင္” ဟူ၍ူ ေရးဖြဲ႔ထားသည္။

ဆယ့္ႏွစ္လရာသီလကၤာတပိုဒ္တြင္ “မယ္လွ်င္စစ္မွာ၊ စိတ္ႀကီးပ်က္လို႔၊ က်င္ကိုင္လက္ပန္း၊ အခန္းခန္းကို၊ အိမ္သူအကၽြန္၊ ျမင္ရျပန္ေက၊ လြမ္းေတာ္တာ႐ွည္၊ ပန္းမဥၥဴကို၊ နီပူထိုးေက၊ ညႇိဳးလတ္ေတလည္း” ဟူ၍ူ ဖြဲ႕ဆိုထားျပန္သည္။

လမုေခ်ာင္းဆရာေက်ာ္မဲ ေရးဖြဲ႔ေသာ မဟာဝိဟႎကရာဇဝင္လကၤာ (အပိုဒ္-၁၁၃) ၌ “ကေျခမ်ားျဖင့္၊ တီးကာရစ္ျမည္၊ စည္ငါးမည္တည္း၊ သံ႐ွည္ဟစ္ေႄကြး၊ စု႐ံုးေဝးလွ်က္၊ လက္ပြဲက်ယင္၊ လံုးေထြးက်င္၍” ဟူ၍လည္းေကာင္း

မႏၲေလး ဝိဇၨာသိပၸံတကၠသို္လ္ ပါေမာကၡခ်ဳပ္ ဆရာႀကီးဦးေက်ာ္ရင္သည္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ႏွစ္ပတ္လည္မဂၢဇင္း (၁၉၅၈-၅၉)၊ လုပ္သားျပည္သူ႔ေန ့စဥ္သတင္းစာ (၂၄-၈-၆၄) တြင္ က်င္ႏွင့္ပတ္သက္ေသာ ေဆာင္းပါးမ်ားကိုေရးသားထားရာ- “က်င္ဟူသည္မွာ က်ားႏွင့္ယင္ ေဝါဟာရႏွစ္လံုး ေပါင္းစပ္ျဖစ္ေပၚလာရေၾကာင္း၊ “က်ားယင္၊ ယင္-က်ား” ကစားနည္းကို အေျခခံ၍ က်င္ျဖစ္ေပၚလာရေၾကာင္း ဆိုထားသည္။ “က်ားယင္” ကစပ္နည္း၊ က်ားကယင္ကို အုပ္ဖမ္းလိုက္၊ ယင္က ေရွာင္ၿပီးလိုက္ႏွင့္ ယင္အေကာင္ႏွစ္ဆယ္ကို က်ားႏွစ္ေကာင္က အႏိုင္လိုက္ဖမ္းရန္ အကြက္ေ႐ႊ ့ကစားနည္းကိုအေျခမွီၿပီး က်င္သန္ႏွစ္ဦး ဖမ္းလိုက္၊ ခံလိုက္၊ ပစ္ခ်လိုက္ႏွင့္ ေျမသို႔က်ေအာင္ ကစားရေသာ နည္းအတတ္ပညာ” ဟူ၍ ရွင္းျပထားသည္။

တိုင္းရင္းသား ယဥ္ေက်းမႈဓေလ့ထံုးစံမ်ား (ရခိုင္) (၁၉၇၆) စာအုပ္၌ကား “က်င္ဟူသည္မွာ က်ားလွ်င္မွ ေျပာင္းလဲလာျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း၊ က်ားသည္ သားေကာင္ကိုဖမ္းသည့္အခါ လွ်င္ျမန္သည့္အဟုန္ျဖင့္ ဖမ္းေအာင္းရသကဲ့သို႔ ျဖတ္လတ္လွ်င္ျမန္ရသည့္အတြက္ “က်ားလွ်င္” ဟုေခၚရာမွ က်င္ျဖစ္လာသည္” ဟုဆိုထားသည္။

ဆရာၾကီးဦးလံုး ေရးသားေသာ “ရခိုင္က်င္ ကကြက္ စာတမ္း” တြင္မူ “ဖမ္းလူခံလူ၊ တူတူလံုး၊ ဒံုးဒံုးလည္းခ်၊ အက်လည္းယင္၊ က်ယင္၊ က်ယင္ ... က်င္” ေရးသားထားသည္ ကို ေတြ႕ရသည္။

သဇင္ႏြယ္ (မႏၱေလးတက္ကသိုလ္) ၏ လက္ႏွိွပ္စက္မူ က်င္စာတမ္းငယ္၌ “က်ားကဲ့သို႔ ခြန္အားဗလႏွင့္ ပညာကိုအသံုးခ်ကိုင္ရသည့္ အားကစားနည္းျဖစ္သည့္ “က်ားအင္” လို႔ေခၚရာမွ “က်င္” ျဖစ္လာေၾကာင္း ဆိုထားျပန္သည္။

ရမၼာဝတီပညာစာရႏွင့္ လွေအာင္ေ႐ႊတို့ ေရးသားသည့္ “ရမၼာဝတီေတးကဗ်ာမ်ားစာအုပ္” (၁၉၉၀) တြင္လည္း ရမ္းၿဗဲေဒသိယသဘာဝေတးကဗ်ာတခ်ဳိ႕ကို ေတြ ့ရၿပီး ထိုကဗ်ာမ်ားထဲတြင္ က်င္ေဝါဟာရႏွင့္ပတ္သက္၍ “က်အယင္၊ က်ီးယင္၊ က်ယင္၊ က်အားယင္” စသည္ျဖင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိးအသံထြက္ကာ ဖြဲ႔ဆိုေရးသားထားသည္ကို ေတြ ့ရသည္။ ကဗ်ာတပိုဒ္ကိုေထာက္ျပရလွ်င္ - “႐ြာဘံုေကရာ ေသာင္းလဲ၊ မ်ားဘံုဆင္ေက၊ ႐ြာတြင္လူမ်ား၊ က်အင္တုိက္ေတ ထိုပြဲလယ္မွာ၊ ေမွ်ာကာၾကည့္ေက၊ ဝမ္းနည္းနည္းႏွင့္” ဟူ၍ ေဒသိယလီသံျဖင့္ ဖြဲ႔ဆိုထားသည္ကို ေတြ ့ရပါသည္။ ေျမာက္ဦးေခတ္တြင္ ဓမၼရာ (ထမရာ၊ အမရာ) မင္းသား က်င္အတတ္ပညာသင္ယူပံုႏွင့္ ပတ္သက္၍ “ထမရာဖြဲ႔” ၌ -

“ေက်ာက္တလင္းတြင္၊ ေပ်ာ္ပြဲ႐ႊင္ေသာင္းသဲ၊ ကတူပြဲႏွင့္၊ ေပ်ာ္ပြဲသဘင္၊ က်င္ျခင္းသင္၍၊ ကာေကာင္းျခင္းႏွင့္၊ သိုင္းျခင္းသံုးဆယ္၊ သင္လတ္ေတေလး။ ဒိုင္းျခင္းသံုးဆယ္ သင္လတ္ေတေလး။ စစ္ဆုတ္စစ္တက္၊ သင္လတ္ေတေလး” ဟူ၍ ေတြ ့ရသည္။

မဇၥ်ိမေဒသ အေရးေတာ္ပံု က်မ္းနိဒါန္း႐ွည္ (စာ-ငဲ) တြင္လည္း - “ရခိုင္သား႐ို႕သည္ ဗဒံုမင္း၏ခိုင္းေစျခင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးကို လုပ္ေဆာင္ကတ္ရသည္။ ၎႐ို႕မွာ အမရပူရနီျပည္ေတာ္တြင္က်င္းပေသာ ပြဲလမ္းသဘင္မ်ားတြင္ အတီးအမႈတ္၊ အကအခုန္၊ က်ယင္စေသာ ေျဖေဖ်ာ္မႈမ်ား လားေရာက္ေဆာင္႐ြက္ရ၏။” ရခိုင္ရာဇဝင္သစ္က်မ္း (ဒုတြဲ)(စာ ၂၉၆) (ရခိုင္သားႀကီးစာပီထုတ္) တြင္လည္း -

“ဒါးပိုင္ႀကီးေက်ာ္ပံုလည္း ေလးေတာင္စားေလွ်ာက္ထားသည္ကိုသိလီလွ်င္ ေလွ်ာက္ထားရာသေလာဟု အခ်က္ဝင္၍ လက္ေဝွ႔ေက်းယင္ပြဲဆင္၍ သဘင္ျပဳၾကရာတြင္ အက်ဴးအလြန္ျပဳသည္ဟု ေလးေတာင္စားေခၚမဲလြယ္႐ို႕ ညီအစ္ကိုသံုးေယာက္ကို ဖမ္းယူလွ်က္ ဒါးပိုင္ၾကီးေက်ာ္ပံုသည္ သတ္္လီ၏။” ဟူ၍လည္းတြိရသည္။

က်င္ႏွင့္ပတ္သက္၍ စကားပံု၊ ဥပမာတခ်ဳိ႕လည္းဟိသည္။ “အဘက်င္သန္၊ သားအင္တန္” “က်င္သန္အို ၾကက္ႏွင္မရ” “ကစပ္ႀကီးေက က်င္ျဖစ္ေတ” စသည္ျဖင့္ျဖစ္သည္။

ျမန္မာ့အဘိဓာန္က်မ္း (ပတြဲ) (၁၉၉၁) ၌ ကား -

က်င္ (ႀကိ) ။ ၿမီႀကီးႏွင့္ေရာနီေသာ ေ႐ႊမႈန္႔၊ ေငြမႈန္႔မ်ားကို က်င္ခြက္တြင္ထည့္ကာ ရီတြင္သဲ့ယူသည္။ က်င္ (ၾကိ) ။ တတ္ေျမာက္လိမ္မာသည္။ “လူ႔ျပည္နတ္ျပည္၊ ဘံုသံုးထပ္တြင္၊ ႏိုင္အံ့မထင္၊ ပညာက်င္သည္၊ ထြတ္တင္ေမာ္ကြန္းထား၏တည္း” က်င္ကိုင္ (ႀကိ)(ရခိုင္) ။ တဦးႏွင့္တဦး၊ အႏိုင္အယႈံးလံုးသတ္သည္။ ေတာင္ေက်ာ္ကိုင္သည္၊ နပန္းလံုးသည္ - ဟူ၍ျဖစ္သည္။

သို႔ျဖစ္၍ က်င္ေဝါဟာရအဓိပၸါယ္္ကို နိဂံုးေကာက္ခ်က္ခ်ပါက က်င္ဆိုသည္မွာ က်င္ပင္ျဖစ္သည္ဟု၍ ဆိုရေပမည္။ ကၽြမ္းက်င္သည္။ က်င္လည္သည္။ က်င္ပစ္ခ်သည္ဆိုသည့္ အဓိပၸါယ္ပင္ျဖစ္သည္။


က်င္သမိုင္းေၾကာင္း

က်င္သမိုင္းေၾကာင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ေတာင္ေက်ာင္းဆရာေတာ္၏ ရခိုင္ရာဇဝင္သစ္က်မ္းအပါအဝင္ ရခိုင္ရာဇဝင္က်မ္းတခ်ဳိ႕၏အလိုအရ လက္ပန္းသည္႐ို႕ လက္ပန္းသတ္ၾကသည္ကို ၀ါသုေဒဝ၊ ဗလေဒဝေခတ္ (ဘီစီ ၆၀၀ ေက်ာ္ေလာက္က) ႐ွိဦးစြာ ဒြါရာတီေခတ္ကပင္ဟိေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသည္။ ဝါသုေဒဝ၊ ဗလေဒဝ႐ို႕ မင္းညီေနာင္တက်ိပ္သည္ ဦးရီးေတာ္ကံသမင္းႀကီး ေထာင္ေခ်ာက္ဆင္က်င္းပသည့္ လက္ပန္းသတ္ပြဲ၌ စာ႐ုယလက္ပန္းသည္ မုဠိအလက္ပန္းသည္႐ို႕ႏွင့္ လံုးသတ္အႏိုင္ရၿပီးေနာက္ ျပည္သိမ္းပံုမ်ားကို ရြီးဖြဲ႔ထားသည္။ ဦးရာဇ္ေတာင္ဘုရားသမိုင္းလကၤာ “က်င္လက္ပန္းႏွင့္၊ ၿမီဝန္း႐ုပ္သီး ႐ႈမၿငီးေအာင္” ဟူ၍ရြီးဖြဲ႔ထားသည့္အတြက္ က်င္ကိုလက္ပန္းလံုးပဲြဟုလည္းေခၚသည္။

ပါေမာကၡခ်ဳပ္ဦးေက်ာ္ရင္၏ “ရခိုင္႐ိုးရာအတတ္ ကိုယ္ပိုင္ပညာက်င္ပြဲ” (ရခိုင္တန္ေဆာင္ ၁၉၅၈) ေဆာင္ပါးတြင္ -

“႐ွိရခိုင္မင္းဆက္မ်ားလက္ထက္တြင္ ဘီလူးကို အသီသတ္ခေသာ က်င္သမားဟုဟိသည္။ ထိုနည္းတူ မြန္မင္းမ်ားလက္ထက္တြင္လည္း အသားမင္းသားမွာ ခုနစ္ေတာင္ျမင့္ေသာ ကုလားလန္ဘားႏွင့္ နပန္းလံုးသတ္ခသည္။ ျမန္မာရာဇဝင္တြင္လည္း ရန္မန္ေထြးသည္ မိေက်ာင္း၊ က်ား၊ ဆင္႐ို႕ႏွင့္နပန္းလံုးကာ သတ္ပုတ္ေအာင္ျမင္၍ အနႏၵသူရိယဘြဲ႕ကိုပင္ ရဟိခသည္။ အသားမင္းသား ကုလားလန္ဘားႏွင့္ နပန္းသတ္သည္မွာ ရာဇဝင္အရ ႏွစ္ေပါင္းေထာင္ေက်ာ္ဟိလတ္ၿပီ။ ကမၻာေပၚတြင္လည္း နပန္းလံုးအတတ္ေပၚေပါက္ ေခတ္စားသည္မွာ ႏွစ္ေပါင္းေထာင့္ငါးရာေက်ာ္လတ္ၿပီ။ ဤအေၾကာင္းႏွစ္ရပ္ကိုေထာက္၍္ ရခိုင္ျပည္တြင္လည္း က်င္အတတ္ေပၚေပါက္ခသည္မွာ ႏွစ္ေပါင္းတေထာင္ထက္မေလ်ာ့ႏိုင္ဟု ေတြးမိသည္။” ဟူ၍ သံုးသပ္ျပထားသည္။

ေဝသာလီေခတ္ စူဠစႃႏၵားမင္းလက္ထက္၌ အမတ္ႀကီးဓမၼေဇယ်သည္ “ဗ်ည္း-၃၃ လံုးလွီေလွာ္သံ” ကိုစပ္ဆိုခသည္။ ယင္းလွီေလွာ္သံကို က်င္သန္ႀကီးမ်ားက ၿပိဳင္တူ႐ြတ္ဆို၍ စည္ႀကီးၿဗိန္းေစာင္းတီးကာ ၿပိဳင္ေလာင္းႀကီးမ်ားကိုေလွာ္၍ ရခိုင္ရီတပ္မႀကီးျဖင့္ စစ္ခ်ီထြက္ေၾကာင္းဆိုထားသည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ျဖစ္စဥ္သမိုင္း (ပဥၥမတြဲ) (ယဥ္ေက်းမႈက႑) စာ-၁၈၈ ၌ -

“႐ွိေခတ္ရီတပ္မေတာ္မ်ားတြင္ စစ္ခ်ီထြက္ေသာခါ သန္မာထြားက်ဳိင္းသူက်င္သန္ႀကီးမ်ားက လွီကိုေလွာ္ခတ္ရသည္။” ဟူ၍ ရြီးထားသည္။ ၎လွီေလွာ္သံကိုအေၾကာင္းျပဳလွ်က္ ၿပိဳင္ေလာင္းသံက်ပ္မ်ား စပ္ဆိုခသည္။

“ကိုးစိတ္ကိုးလံ၊ ကိုးပင္းကန္၊ က်င္သန္တိရာတက္ပ်ာစီးလို႔၊ မဟာေလာင္းႀကီးထြက္လို႔လာ” (ရခိုင္ညြန္ဖူး၊ ၁၉၆၈--စာ-၈၃) “ကိုးဆယ့္ကိုးလံ၊ ကိုးပင္းကန္၊ က်င္သန္တၿပီး၊ စည္တတီး” စသည္ျဖင့္ျဖစ္သည္။ ေျမာက္ဦးေခတ္ “ထမရာဖြဲ႕” ၌လည္း က်င္ျခင္း၊ ကာျခင္း၊ သိုင္းျခင္း၊ ဒိုင္းျခင္းအတတ္ပညာမ်ား သင္ယူပံုကိုဖြဲ႕ဆိုထားဟိၿပီးျဖစ္သည္။ အမရပူရေနျပည္ေတာ္၌ က်င္ေျဖေဖ်ာ္မႈျပဳလုပ္ပံုကိုလည္း “မဇၥ်ိမေဒသအေရးေတာ္ပံုက်မ္း” ၌ တြိရသည္။ ႐ုပ္ဝတၳဳသက္သီအျဖစ္ သွ်စ္ေသာင္းဘုရားလႈိဏ္ဂူပတ္တြင္း၌ က်င္းအားကစပ္နည္းဆိုင္ရာ ႐ုပ္လံုး႐ုပ္ႄကြမ်ား ထြင္းထုထားသည္ကို ကနိထိ တြိျမင္ႏိုင္သည္။

ဤအေၾကာင္းအခ်က္မ်ားကိုဆက္စပ္၍ က်င္အားကစပ္နည္းအတတ္ပညာသည္ ႐ွိေခတ္အဆက္ဆက္ ရခိုင္မင္းမ်ားလက္ထက္ကပင္ ဆင္းသက္လာသည့္ နည္းပညာရပ္ျဖစ္သည္ကို တိတိက်က်ေျပာႏိုင္သည္။ ႐ွိရခိုင္မင္းမ်ားလက္ထက္ကပင္ ရခိုင္႐ိုးရာက်င္ပြဲမ်ားကို မင္းညီလာခံနန္းတြင္းသဘင္မ်ား၌ က်င္းပလာၿမဲျဖစ္သည္။

တိုင္းျပည္အဝွမ္း ၿမိဳ႕ျပကၽြန္းရြာေဒသမ်ား၌ စည္စည္ကားကား ထူးထူးျခားျခားက်င္းပသည္။ က်င္ပြဲ၊ ၿပိဳင္ေလာင္းပြဲမ်ားသည္ ရခိုင္႐ို႕၏တိုက္ေရး၊ ခိုက္ေရး၊ စစ္ေရးအတြက္လည္းေကာင္း၊ စည္းလံုးညီညြတ္မႈ၊ အားမာန္တက္ႄကြမႈ၊ ယံုၾကည္မႈ၊ က်န္းမာၾကံ့ခိုင္မႈမ်ားအတြက္လည္းေကာင္း၊ နန္းတြင္းနန္းျပင္၊ ၿမိဳ႕ျပကၽြန္းရြာမက်န္ စည္ကားၿမိဳင္ဆိုင္စြာက်င္းပသည့္ ပညာတရပ္ျဖစ္သည္။ ကၽြန္းပြဲ၊ ႐ြာပြဲ၊ ဘုရားပြဲ၊ ထီးတင္ပြဲ၊ စ်ာပနပြဲ၊ မယ္ေတာ္ပ်ံပြဲ၊ သႀကၤန္ပြဲ၊ ၿပိဳင္ေလာင္းပြဲ၊ ရထားပြဲစသည့္ ပြဲေတာ္တိုင္း၌ က်င္ပြဲမပါလွ်င္မၿပီးဆိုေလာက္သည္။

ရခိုင္႐ိုးရာအက “က်င္ယိမ္း” ၌ -

“က်ယင္ က်င္၊ ဖမ္းလူခံလူ၊ တူတူလံုး၊ ဒုန္းဒုန္းလည္းခ်၊ အက်လည္း ယင္၊ က်ယင္ က်င္၊ ရခိုင္သား႐ို႕ႀကိဳက္ေတ ရခိုင္က်င္၊ ေခၚတြင္လာကတ္၊ အားကစပ္၊ ပြဲတိုင္းမလြတ္ သူပါဝင္” ဟူ၍ စပ္ဆိုထားသည္။

က်င္ေခတ္ဦးက တပြဲလံုး၌ ေနာက္ဆံုးအႏိုင္ရဗိုလ္စြဲသူကို ဘုရင္၊ မိဖုရား႐ို႕ကိုယ္တိုင္ “ပန္းစည္းဆု” ခ်ီးျမွင့္ေၾကာင္းသိရသည္။ ထိုသို႔ ဆုခ်ီးျမွင့္ပုံစနစ္သည္ ႐ွိဂရိျပည္ အိုလံပစ္ပြဲ၌ “ေလာရယ္” (ေခၚ) သစ္ခြပန္းစည္းဆု ခ်ီးျမွင့္ပံုႏွင့္တူေၾကာင္း သဇင္ႏြယ္၏စာတမ္းငယ္၌ ရြီးသားထားသည္။ ယခုထိက်င္သန္မ်ားအား “ပန္းဆု”ဟူ၍ူ ခ်ီးျမွင့္သည္ကို တခ်ဳိ႕နီရာမ်ား၌ တြိရသိမ့္သည္။

႐ွိက က်င္ပြဲကိ ေ႐ႊေမာင္းတန္း၊ ေငြေမာင္းတန္းဟူ၍ ခြဲျခားက်င္းပသည္။ ပထမတန္း၌ ေနာက္ဆံုးအႏိုင္ရဗိုလ္စြဲသူကိို ေ႐ႊေမာင္ဆု၊ ဒုတိယတန္း၌ ေနာက္ဆံုးအႏိုင္ရဗိုလ္စြဲသူကို ေငြေမာင္းဆုမ်ားခ်ီးျမွင့္သည္။ ေ႐ႊေမာင္း၊ ေငြေမာင္းမ်ားမွာ တစ္က်ပ္၊ တစ္က်ပ္ခြဲထိ အလီးဟိၿပီး တံဆိပ္ခပ္ႏွိပ္ကာ ပိုးႀကိဳး၊ သိုးမီႊးႀကိဳးက်စ္၍ လိုင္ဖင္း၌စြပ္၍ ခ်ီးျမွင့္သည္။ အဂၤလိပ္စာလက္ထက္က အဂၤလိပ္ “မယ္လ္ေဒးလ္” တံဆိပ္မ်ဳိးခပ္ႏွိပ္ကာ ေ႐ႊတံဆိပ္၊ ေငြတံဆိပ္မ်ားကို ခ်ီးျမွင့္ခကတ္သည္ဟုဆိုသည္။ ကနိေခတ္ထိ ေ႐ႊေမာင္း၊ ေငြေမာင္းဆုမ်ားကို ႐ွိမူမပ်က္ခ်ီးျမွင့္က်င္းပၿမဲျဖစ္သည္။ က်င္တေခတ္ဆန္းသစ္လာေသာ ကနိကာလ၌ ကားက်င္ပြဲမ်ားကို ေခတ္ႏွင့္အညီ ဆန္းသစ္တီထြင္ကာ ေ႐ႊေမာင္းဆုမ်ားက်ည္း ခ်ီးျမွင့္က်င္းပလာလတ္သည္။
[ျပင္ဆင္ရန္​] က်င္ပညာ၏နက္နဲပံု၊ စနစ္က်ပံုႏွင့္ အက်ဳိးသက္ေရာက္ပံု


(က) နက္နဲပံု၊ စနစ္က်ပံု

(၁) က်င္ပညာသည္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ထိုးႀကိတ္၊ သတ္ပုတ္၊ ကန္ေက်ာက္ၿပီး ၿပိဳင္ဖက္အား အနာတရျဖစ္ေအာင္ ေဒါမာန္ျဖင့္ၾကံဆတိုက္ခိုက္သည့္ နည္းပညာမဟုတ္။ (ဦးေကၡာင္း၊ ဒူး၊ တန္းေတာင္၊ ၿခီဖနာင့္၊ ၿခီေစာင္း၊ ၿခီဖဝါး၊ လက္ေစာင္း၊ လက္ဝါး၊ လက္ညႇိဳး၊ လက္သီးစသည္မ်ားကိုသံုးၿပီး (ထိုး၊ ႐ိုက္၊ ေက်ာက္၊ ကန္) သတ္ပုတ္ျခင္းမ်ဳိး လံုးဝမပါဝင္ေခ်။

(၂) က်င္ပညာ အဖမ္းသားအနီျဖင့္ လက္ႏွင့္ၿခီကို အသံုးခ်သည့္အခါ (ထိုး၊ ႐ိုက္၊ ေက်ာက္၊ ကန္၊ သတ္ပုတ္) တိုက္ခိုက္ရန္အတြက္မဟုတ္ပဲ (ဆြဲ၊ ဖမ္း၊ ငင္၊ ဖက္၊ တိုး၊ ကန္၊ ေပါက္၊ ခ်ိတ္၊ ေကာ္၊ ပင့္၊ လိမ္၊ က်စ္) ရန္အတြက္သာလွ်င္ အသံုးခ်ရသည္။

(၃) အခံက်င္သန္သည္လည္း အဖမ္းက်င္သန္က (ဆြဲ၊ ငင္၊ ေပါက္၊ ခ်ိတ္၊ လိမ္၊ က်စ္) လာသည့္အခါ စည္းကမ္းနည္းလမ္းတက် (ေယွာင္၊ ထြက္၊ ခၽြတ္၊ ထုတ္၊ ခါ၊ ပစ္၊ ျပန္ပစ္) ရန္အတြက္သာ မိမိ၏လက္ႏွင့္ၿခီကို အသံုးခ်ရသည္။ နာၾကင္က်ဳိးပဲ့ေအာင္ ၾကံစည္တံု႔ျပန္ခြင့္လံုးဝမဟိ။

(၄) အဖမ္းသားအခြင့္အေရးအနီျဖင့္ အခံသားလက္ကိုဆြဲနည္း၊ ေမာင္းသတ္၊ ေမာင္းလိမ္၊ ေမာင္းက်ပ္၊ ေမာင္းဖြင့္၊ ေမာင္းျပန္၊ ေမာင္းလႊဲနည္း၊ ၿခီေပါက္နည္း၊ ခ်ိတ္နည္း၊ ေကာ္နည္း၊ လိမ္နည္း၊ က်စ္နည္း၊ ပစ္နည္း စသည္ျဖင့္ လက္၊ ၿခီမ်ားကို ကိုင္ပံု၊ ေပါက္ပံု၊ က်စ္ပံု စနစ္တက်ဟိသည္။

(၅) အခံသားအခြင့္အေရးအနီျဖင့္ ထိမ္းကိုင္၊ ဆီးကိုင္နည္း၊ ႐ုန္းေယွာင္ထြက္နည္း၊ ၿခီခၽြတ္လက္ခၽြတ္နည္း၊ ခါနည္း၊ ပစ္နည္း၊ ျပန္ပစ္နည္း၊ အျပန္ပစ္နည္းမ်ားသီးျခားစီ အျပန္အလွန္စနစ္တက်ဟိသည္။

(၆) အဖမ္းသားက်င္သန္ကို အခြင့္အေရးပိုပီးထားၿပီး ယင္းအခြင့္အေရးကို အျခင္း၊ အကြက္ျဖင့္ စနစ္တက် က်င္ပညာအသံုးခ်ကိုင္ကာ အခံက်င္သန္အားအႏိုင္ရေအာင္ ပစ္ခ်ရန္ျဖစ္သည္။ အခံသားက်င္သန္သည္လည္း အဖမ္းသားက်င္သန္ ထိုကဲ့သို႔ လံုးဖမ္းကိုင္တြယ္သမွ် ငံု႔ခံနီ႐ံုမဟုတ္ပဲ အခံက်င္သန္၏ခုခံခြင့္အတတ္ပညာကိုပါ တီထြင္ဖန္တီးထားသည္။ အဖမ္းသား၏လံုးဖမ္းကိုင္တြယ္ခြင့္ႏွင့္ အခံသား၏ခုခံကာကြယ္ခြင့္ ပညာႏွစ္ရပ္ကုိ သူတလွည့္ကိုယ္တလွည့္၊ သူတျပန္ကိုယ္တျပန္ ကိုင္ခြင့္ျပဳလွ်က္ ပညာစြမ္းျပရသည့္ အားကစပ္နည္းပညာရပ္ျဖစ္သည္။

(၇) က်င္ကြင္းနည္းအမ်ဳိးမ်ဳိး ပံုစံတက်ဟိသည္။

(၈) က်င္ျခင္း၊ က်င္ကြက္၊ က်င္ဖမ္းနည္း၊ က်င္ခံနည္းမ်ား စနစ္တက် က်ယ္က်ယ္ဝန္းဝန္း ဟိသည္။


(ခ) က်င္ပညာ၏အက်ဳိးသက္ေရာက္ပံု

1. က်င္ပညာသည္ လူငယ္႐ို႕၏ တကိုယ္ရည္စြမ္းရည္ျပည့္ဝမႈ၊ ကိုယ္ခႏၶာၾကံ့ခိုင္မႈအတြက္ အေရးပါသည့္ နည္းပညာရပ္ျဖစ္သည္။
2. ဇြဲ၊ သကၱိကိုခိုင္မာစီသည္။ အခက္အခဲကို တဦးတည္း ၾကံ့ၾက့ံခိုင္ခိုင္ ရင္ဆိုင္ျဖတ္္ေက်ာ္ရဲသည့္ုစိတ္္ကို ရဟိစီသည္။
3. တက္ႄကြမႈအားမာန္ကို ရစီသည္။
4. ယံုၾကည္ခ်က္ျပည့္ဝစီၿပီး ျပတ္သားခိုင္မာစီသည္။
5. ယုတ္ညံ့သိမ္ဖ်င္းစိတ္၊ အားငယ္ေၾကာက္႐ြံ႕စိတ္မ်ားကို ကင္းေပ်ာက္စီသည္္။
6. မိမိကိုယ္မိမိ အားကိုးယံုၾကည္စိတ္ ျမင့္မားစီသည္။
7. ဆံုးျဖတ္ခ်က္တရပ္ကို မွန္မွန္ကန္ကန္၊ ခိုင္ခိုင္မာမာခ်မွတ္လုပ္ကိုင္ေဆာင္႐ြက္လိုစိတ္ခိုင္ၿမဲစီသည္။
8. က်န္းမာၾကံ့ခိုင္သန္စြမ္းမႈ၊ လွ်င္ျမန္ဖ်တ္လတ္မႈျဖစ္စီသည္။
9. လူ႔ေဘာင္ဝန္းက်င္ႏွင့္ ေေပါင္သင္းဆက္ဆံေရးကိုတိုးတက္စီသည္။
10. အမ်ားအက်ဳိး၊ ဦးေဆာင္ဦး႐ြက္ျပဳ ပါဝင္ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ရန္ ကာယ၊ ဉာဏ္စြမ္းရည္မ်ားကိုျပည့္ဝစီသည္။

သို႔ျဖစ္၍ ဤအမ်ဳိးသားေရးလကၡဏာ၊ အမ်ဳိးဂုဏ္ေပၚလြင္စီသည့္ အမ်ဳိးသားယဉ္ေက်းမႈ အစစ္အမွန္ျဖစ္သည့္ က်င္အားကစပ္နည္းပညာရပ္ကို ရခိုင္လူငယ္တိုင္း နားလည္ကၽြမ္းက်င္တတ္ေျမာက္ေအာင္ႀကိဳးစားၿပီး လက္ဆင့္ကမ္းထိန္းသိ္မ္းရမည္။ သို႔မွသာ က်င္ပညာ၏ဂုဏ္ရည္၊ အမ်ဳိးသားဂုဏ္ရည္ ပိုမိုတိုးတက္ေတာက္ေျပာင္လာမည္ျဖစ္သည္။
[ျပင္ဆင္ရန္​] က်င္သန္မ်ားႏွင့္ က်င္အတန္းအစားခြဲျခားပံု

(က) က်င္သန္အတန္းအစားခြဲျခားပံု

(၁) က်င္သန္။ ။ က်င္အတတ္ပညာတတ္ကၽြမ္းၿပီး ခႏၶာကိုယ္ သန္မာထြားက်ဳိင္းသူအားလံုးကိုေပါင္း႐ံုး၍ က်င္သန္ဟုေခၚသည္။

(၂) က်င္သန္ေခ်။ ။ က်င္ပညာသင္စ၊ က်င္ကိုင္စ၊ အသက္အ႐ြယ္ငယ္ႏုေသာ သူလူငယ္မ်ား၊ ေငြေမာင္းတန္း (အငယ္တန္း) ၌ ဝင္ကိုင္စလူငယ္မ်ားကို က်င္သန္ေခ် (က်င္သန္ငယ္) ဟုေခၚသည္။

(၃) က်င္သန္ႀကီး။ ။ က်င္ပညာရည္ျပည့္ဝၿပီး က်င္ပြဲမ်ားစြာကိုင္ဖူးၿပီး ပြဲအတြိအၾကံဳရင့္က်က္သည့္ အားခြန္ဗလျပည့္စံုသည့္ က်င္သန္၊ ေ႐ႊေမာင္း၊ ေငြေမာင္း အႀကိမ္ႀကိမ္ရဖူးသည့္က်င္သန္မ်ဳိးကို က်င္သန္ႀကီးဟု ေခၚသည္။ အထူးသျဖင့္ ေ႐ႊေမာင္းတန္း (အႀကီးတန္း) မွ ေ႐ႊေမာင္းရက်င္သန္ႀကီးမ်ားကို ေခၚသည္။

(၄) ျပည္က်င္သန္ႀကီး။ ။ ျပည္က်င္သန္ႀကီးဆိုသည္မွာ က်င္ေလာက၏ အထြတ္အထိတ္ဂုဏ္ပုဒ္ပင္ျဖစ္သည္။ ရခိုင္ျပည္ေဒသအႏွံ႔က ပြဲတိုင္းလိုလို၌ ေ႐ႊေမာင္းေျမာက္မ်ားစြာရဟိထားၿပီး၊ ပရိသတ္ႀကိဳက္ႏွစ္သက္ေသာ က်င္သန္ႀကီး၊ အင္အားႏွင့္ပညာရပ္၌ အံ့မခန္းေလာက္ေအာင္ ထူးခၽြန္ျပည့္စံုၿပီး ေလးစားခ်ီးက်ဴးထိုက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ဳိးကို ျပည္က်င္သန္ႀကီးအျဖစ္ ျပည္သူ႐ို႕ႏႈတ္ဖ်ားမွ ကင္းပြန္းတပ္ပီးသည့္ ဘြဲ႔ျဖစ္သည္။ အဆင့္ျမင့္ဆံုး ၿပိဳင္စံယွား က်င္ပညာသွ်င္မ်ားျဖစ္သည္။
[ျပင္ဆင္ရန္​] (ခ) က်င္အတန္းအစားခြဲျခားပံု

(၁) ရွိအစဥ္အလာ က်င္အတန္းအစားခြဲျခားပံု

ရွိအစဥ္္အလာအရ က်င္ပြဲကို ေ႐ႊေမာင္းတန္း၊ ေငြေမာင္းတန္း အတန္းႏွစ္မ်ဳိးခြဲျခားက်င္းပသည္။ ေ႐ႊေမာင္းတန္းမွာ ေ႐ႊေမာင္းဆု၊ ေငြေမာင္းတန္းမွာ ေငြေမာင္းဆု ခ်ီးျမွင့္သည္။ ေ႐ႊေမာင္းတန္း၌ ႏိုင္ေမာင္း (ပထမဆု)၊ က်ေမာင္း (ဒုတိယ) ပီးသကဲ့သို႔ ေငြေမာင္းတန္း၌ ထိုသို႔ခ်ီးျမွင့္သည္။ ေငြေမာင္းတန္း၌ ပြဲေျမာက္မ်ားစြာကိုင္ဖူးၿပီး ေငြေမာင္း (ပထမဆု) အႀကိမ္ႀကိမ္ရဖူးကာ က်င္အတြိအၾကံဳရင့္က်က္သူ၊ အားအင္လည္းျပည့္စံုသူကို ေ႐ႊေမာင္းက်င္သန္အျဖစ္ တန္းတင္၍တိုက္တတ္သည္။ ေ႐ႊေမာင္းတန္းက်င္သန္မွာ ေငြေမာင္းတန္း၌ဆင္းကိုင္ခြင့္မဟိ။ ေငြေမာင္းတန္း၌ တက္ေရာက္ယွဉ္ၿပိဳင္ကိုင္ႏိုင္ခြင့္ဟိသည္။

(၂) ေခတ္သစ္က်င္အတန္းအစား ခြဲျခားပံု

ကနိ ရခိုင္ျပည္၏ အထင္ကရက်င္ပြဲႀကီးတခ်ဳိ႕ ၌ က်င္ကိုေခတ္ႏွင့္အညီတိုးတက္ေအာင္ တီထြင္ၾကံဆက်င္းပလာၿပီးျဖစ္သည္။ မိမိအသက္အ႐ြယ္အလိုက္ ႀကီးငယ္မ႐ြီး က်င္သန္တိုင္း က်င္ကိုင္ခြင့္ရစီရန္စီစဥ္ၿပီး က်င္အတန္းအစားမ်ားကို ေအာက္ပါအတိုင္း ခြဲျခားက်င္းပလာသည္။

1. သက္ႀကီးတန္း (က်င္အိုတန္း)
2. အႀကီးတန္း (ပထမတန္း)
3. အလတ္တန္း (ဒုတိယတန္း)
4. အငယ္တန္း (တတိယတန္း)
5. တန္းသစ္

မေမွ်ာ္လင့္ပဲ မတန္တတန္ ယံႈးနိမ့္လားရသည့္က်င္သန္မ်ား၊ မျပတ္သားအယံႈးပီးလားရသည့္ က်င္သန္မ်ား၊ ပရိသတ္အႀကိဳက္ (သို႔မဟုတ္) က်င္ေကာ္မတီမ်ားအႀကိဳက္ က်န္သန္မ်ားကိုလည္း (ေမာင္းမရပဲ ယံႈးလားရသည့္က်င္သန္ထဲမွ) ရြီးထုတ္ၿပီး တိုက္ပီးသည့္ စိန္ေခၚေမာင္း (စိန္ေခၚပြဲ) သို႔မဟုတ္ (ၾကည့္ခ်င္ပြဲ) ဟူ၍လည္း စီစဥ္က်င္းပပီးတတ္သည္။
[ျပင္ဆင္ရန္​] က်င္ကိုင္ပံု

အေျခခံသေဘာ မိတ္ဆက္
[ျပင္ဆင္ရန္​] (က) က်င္ကိုင္ပုံ ေယ်ဘုယသေဘာ

က်င္ကိုင္သည္ကို က်င္လံုးသည္ဟုလည္းဆိုသည္။ က်င္ကိုင္၊ က်င္လံုးရန္အတြက္ က်င္သန္ႏွစ္ဦး ဟိရမည္။ က်င္သန္ႏွစ္ဦး က်င္ကိုင္သည္ကို က်င္တပူး (သို႔) က်င္တည္းတတည္း (သို႔) က်င္တြဲတတြဲအျဖစ္ သတ္မွတ္သည္။ က်င္တည္း က်င္ကိုင္ရန္အတြက္ (အဖမ္း) ႏွင့္ (အခံ) ကို ရြီးခ်ယ္ပီးရသည္။ က်င္သန္တဦးကဖမ္းၿပီး က်န္တဦးက ခံပီးရသည္။ က်င္ဖမ္းသူကို အဖမ္းသား (သို႔) အဖမ္းက်င္သန္(သို႔) အဖမ္းလူဟုေခၚၿပီး က်င္ခံပီးသည့္သူကို အခံသား(သို႔) အခံက်င္သန္ (သို႔) အဖမ္းလူဟုေခၚသည္။ ဖမ္းလွည့္ကိုရေသာ က်င္သန္က လက္ေမာင္းႏွစ္ဖက္ကိုေျမွာက္ကားကာ စဖမ္းရၿပီး၊ အခံလွည့္က်သည့္က်င္သန္က လက္ေမာင္းႏွစ္ဖက္ကို နံေဘးမွာကပ္၍ လက္ဖ်ားပိုင္းကို ရွိသို႔ေတာင့္ေတာင့္ပီးထားကာ ကိုယ္ကိုကိုင္းညြတ္ဦးတည့္ၿပီး သတိျဖင့္ခံပီးရသည္။

အခံသားၿခီႏွစ္ဖက္ကိုလည္း ၿပဳိင္မရပ္ဘဲ ရွိေနာက္ဟန္ခ်က္ညီညီ ထားၿပီးခံရသည္။ အဖမ္းသားကစၿပီး လွန္၊ ဖက္၊ ဆြဲ၊ ဖမ္း၊ ေပါက္၊ ခ်ိတ္၊ လိမ္၊ က်စ္ႏိုင္သည္။ က်င္ျခင္း၊ က်င္ကြက္ျဖင့္ပစ္ခ်ႏိုင္သည္။ ထိုသို႔ အဖမ္းသားက ဆြဲ၊ ဖမ္း၊ လွန္၊ ဖမ္း၊ ေပါက္၊ ခ်ိတ္၊ လိမ္၊ က်စ္ရန္ ႀကိဳးစားလာသည့္အခါ ပစ္ခ်လာသည့္အခါ တခ်ိန္တည္းတၿပိဳင္တည္းမွာ အခံက်င္သန္ကလည္း ျဖဳတ္၊ ဆီး၊ ကာ၊ ခၽြတ္၊ တိုး၊ ကန္၊ ႐ုန္း၊ ထြက္၊ ကာခြင့္ဟိသည္။ ျပန္လည္ပစ္ခ်ခြင့္ဟိသည္။
[ျပင္ဆင္ရန္​] (ခ) က်င္တည္းပံု၊ က်င္တိုက္ပံု ေယ်ဘုယ်သေဘာ

က်င္သန္ႏွစ္ဦး က်င္တတည္းစီးတြဲၿပီးေနာက္ “က်င္တလင္း” (သို႔) “က်င္ကြင္း” ထဲ၌ က်င္တိုက္ရသည္။ “က်င္တည္း” မ်ားကို “က်င္တည္းအဖြဲ႔” (က်င္စာရင္းထိန္းေကာ္မတီ) ကတည္းပီးၿပီး၊ ၎က်င္တည္းမ်ားကို က်င္ကြင္းထဲသို႔ က်င္ကိုင္ဖို႔လာေရာက္ပါရန္ “ျပန္ၾကားေရးေကာ္မတီ” ကဖိတ္ေခၚပီးရသည္။ က်င္သန္ႏွစ္ဦးစလံုးေရာက္ဟိက ၎က်င္တည္းကို “က်င္ဒုိင္အဖြဲ႔” ထဲမွ က်င္ဒုိင္ႏွစ္ဦးတာဝန္ယူႀကီးၾကပ္ၿပီး က်င္တိုက္ရသည္။

တာဝန္ယူႀကီးၾကပ္မည့္ က်င္ဒိုင္ႏွစ္ဦးစီကို က်င္တြဲႏွင့္တြဲဖက္၍ “က်င္တည္းအဖြဲ႔က” နာမည္ေႀကာ္ျငာပီးရသည္။ က်င္တလင္းအက်ယ္အဝန္း၊ ႀကီးၾကပ္က်င္ဒုိင္ အရြီအတြက္အေပၚမူတည္၍ က်င္တည္းမ်ားကို တတည္းကနီ၊ ေလး၊ ငါးတည္းထိ တၿပိဳင္တည္းတုိက္ႏိုင္သည္။ က်င္တလင္း၌ က်င္ဒုိင္အဖြဲ႔က ႀကီးၾကပ္သည္။ တခ်ဳိ႕ပြဲ၌ “က်င္ဒုိင္ခ်ဳပ္” ဟူ၍ သီးသန္႔ထားပီးသည္။ သက္ဆိုင္ရာက်င္ဒုိင္ႏွစ္ဦးက က်င္တည္းကို အဖမ္းအခံသတ္မွတ္ပီးရသည္။ က်င္တတည္း၏အယံႈးအႏိုင္ကို ႀကီးၾကပ္ကြင္း က်င္ဒုိင္မ်ား၏အဆံုးအျဖတ္ျဖင ့္မေၾကနပ္ပါက “က်င္ခံုသမာဓိအဖြဲ႔” (က်င္အကဲျဖတ္လူႀကီးအဖြဲ႔) ထံ ေစာဒကဝင္တင္ျပႏိုင္သည္။ က်င္ခံုသမာဓိအဖြဲ႔၏ဆံုးျဖတ္ခ်က္သည္ ေနာက္ဆံုးအၿပီးအျပတ္အတည္ျဖစ္သည္။
[ျပင္ဆင္ရန္​] (ဂ) က်င္တတည္း၏က်င္ကိုင္ပံုအဆင့္ဆင့္

က်င္တတည္း၏က်င္ကိုင္ပံုအဆင့္ဆင့္ကို အႏွစ္ခ်ဳပ္သာေဖာ္ျပပါမည္။ အဖမ္းသားက အခံသားကို ၿခီတႀကိမ္ ေပါက္၊ ခ်ိတ္၊ လိမ္၊ က်စ္၍ အခံသားမက်ပဲ ႐ုန္းလြတ္လားပါက အဖမ္းတေခါက္ၿပီးလားၿပီးေနာက္ တႀကိမ္ထပ္ဖမ္းရသည္။ ေနာက္တႀကိမ္လည္း အဖမ္းသားက ၿခီတင္၊ ေပါက္ခ်ိတ္၊ လိမ္က်စ္ပစ္၍ အခံသားၿမီေပၚမက်ပဲ လြတ္လားပါက အဖမ္းႏွစ္ေခါက္ ၿပီးလားၿပီျဖစ္သည္။ ႏွစ္ေခါက္ရာ ၿခီတင္ပစ္ခြင့္ဟိၿပီး အခံသားက ျပန္ဖမ္းရမည္ျဖစ္သည္။ က်င္တည္းတတည္း၏အယံႈးအႏိုင္သတ္မွတ္ပံုကို ေအာက္တြင္ ဇယားျဖင္ေဖာ္ျပထားသည္။

ဥပမာ။
စဥ္....... ေမာင္ျဖဴ........... ေမာင္နီ............ က်သူ................... အႏိုင္ရသူ

(က)
…….....အဖမ္း ...............အခံ ................ေမာင္နီက်............. ေမာင္ျဖဴႏိုင္
..........အခံ ..................အဖမ္း .............ေမာင္နီက်..............

(ခ)
.….... အဖမ္း ..............အခံ ...............ေမာင္ျဖဴက်............. ေမာင္နီႏိုင္
..........အခံ .................အဖမ္း .............ေမာင္ျဖဴက်

(ဂ)
.…....အဖမ္း ..............အခံ................ ေမာင္နီက်................. ေမာင္ျဖဴႏိုင္
........အခံ................ အဖမ္း................ ေမာင္နီဖမ္းမရ

(ဃ)
……....အဖမ္း ............အခံ ..................ေမာင္နီက်
..........အခံ ...............အဖမ္း ................ေမာင္ျဖဴက်
..........အဖမ္း ............အခံ ...................ေမာင္ျဖဴက်
.........အခံ ................အဖမ္း ................ေမာင္နီက်
.........အဖမ္း .............အခံ ...................ေမာင္ျဖဴဖမ္းမရ
..........အခံ ...............အဖမ္း .................ေမာင္နီဖမ္းမရ

အဖမ္းတေခါက္၊ အခံတေခါက္စီ သူတလွည့္က်နီၿပီး အယံႈးအႏိုင္မရျဖစ္နီပါက “အဖမ္း၊ အခံ” ကိုျပန္၍ “အသစ္တဖန္ ေမ်ာက္ပန္းလွန္ပီး၍ ဖမ္းသူမွာ ၿခီတေခါက္ရာ ေပါက္ခ်ိတ္၊ လိမ္ဖမ္းခြင့္ျပဳရပါသည္။ က်သူကို အယံႈးပီးရသည္။ လံုးဝအယံႈး၊ အႏိုင္မရပါက အယံႈးအႏိုင္ကို ေမ်ာက္ပန္းလွန္၍ ျဖစ္စီ၊ မဲျဖင့္ျဖစ္စီ ဆံုျဖတ္ႏိုင္သည္။
[ျပင္ဆင္ရန္​] က်င္ပြဲက်င္းပေရးေကာ္မတီမ်ား

က်င္ပြဲက်င္းပေရးေကာ္မတီအသီးသီးသည္ မိမိ႐ို႕၏လုပ္ငန္းတာဝန္ဝတၱရားမ်ားကို ဆံုးျဖတ္လုပ္ပိုင္ခြင့္ေဘာင္အတြင္းမွနီ၍ ျပည့္ျပည့္ဝဝႀကိဳးပမ္းေဆာင္႐ြက္ရသည္။ က်င္ပြဲ၌ ဖြဲ႔စည္းရမည့္ လုပ္ငန္းေကာမတီမ်ားမွာ --

1. က်င္ခံုသမာဓိအဖြဲ႔ (က်င္အကဲျဖတ္လူႀကီးအဖြဲ႔)
2. က်င္ဒိုင္အဖြဲ႔
3. က်င္တည္းအဖြဲ႔ (က်င္စာရင္းထိန္းအဖြဲ႔)
4. ျပန္ၾကားေရးအဖြဲ႔
5. က်င္ေဇျပား ေရာင္းခ်ေရးအဖြဲ႔
6. က်င္ေဇျပားကို (ဆုေငြ) ျပန္ပီးေရာင္းခ်ေရးအဖြဲ႔
7. ႀကိဳဆုိနီရာခ်ထားေရးးအဖြဲ႔
8. က်င္တလင္း၊ က်င္မ႑ပ္ပ်င္ဆင္ေရးအဖြဲ႔
9. က်င္ပြဲအခမ္းအနားပ်င္ဆင္ေရးအဖြဲ႔
10. က်င္သန္မ်ားဆုခံစဥ္ လိုက္ပါကူညီေရးအဖြဲ႔
11. လွ်ပ္စစ္မီးတပ္ဆင္ေရးအဖြဲ႔
12. စာရင္းထိန္း၊ စာရင္းစစ္အဖြဲ႔….

စသည္ျဖင့္ျဖစ္သည္။
[ျပင္ဆင္ရန္​] (ခ) က်င္ဒိုင္အဖြဲ႔၏တာဝန္ႏွင့္ က်င့္ဝတၱရားမ်ား
[ျပင္ဆင္ရန္​] ၁။ တာဝန္မ်ား

1. က်င္ဒိုင္မ်ားသည္ မိမိႏွင့္သက္ဆိုင္ရာက်င္တည္းမ်ားကို က်င္တလင္းသို႔ ေခၚယူၿပီး ခါးစည္းႀကိဳးကို မွန္ကန္စနစ္တက်ေႏွာင္စီးရမည္။ ေဘာင္းဘီျဖင့္က်င္ကိုင္းျခင္းကို တားျမစ္ရမည္။
2. အႏၲရာယ္ျဖစ္စီႏိုင္သည့္ လက္ဝတ္ထည္မ်ားကို ဝတ္ဆင္ထားသည့္က်င္သန္ကို ယင္းလက္ဝတ္ထည္အား ခၽြတ္ထားဖို႔ေျပာရမည္။ လက္သည္း႐ွည္က်င္သန္မ်ားကို ခ်က္ခ်င္းလွီးျဖတ္စီရမည္။
3. က်င္သန္ႏွစ္ဦးအတူ ပရိသတ္ကို ႐ွိခိုးအ႐ိုအေသျပဳၿပီးမွ က်င္ကြင္းထဲသို႔ဝင္စီရမည္။
4. က်င္သန္ႏွစ္ဦးကို ေဒါသမပါဘဲ၊ ခ်စ္ၾကည္ရင္းႏွီးစြာျဖင့္ လက္ဆြဲႏႈတ္ဆက္ၿပီးမွ စည္းကမ္းႏွင့္အညီ က်င္ကိုင္စီရမည္။
5. က်င္သန္ႏွစ္ဦး ဖမ္းလွည့္၊ ခံလွည့္ကို စည္းကမ္းအတုိင္း စီစည္ဆံုးျဖတ္ပီးရမည္။
6. ႀကီးၾကပ္က်င္ကိုင္ဒိုင္ႏွစ္ဦးသည္ မိမိ႐ို႕ႏွင့္သက္ဆိုင္ရာက်င္တည္းကို မ်က္ၿခီမျပတ္ စိစပ္ေသခ်ာေစာင့္ၾကည့္နီရမည္။ ထိုင္မနီရ။ တနီရာတည္း၌ ရပ္မနီရ။ က်င္းတည္းႏွင့္အတူ လိုက္ပါလႈပ္လွ်ားနီရသည္။
7. က်င္သန္ႏွစ္ဦး အဖမ္းအခံကို အျငင္းပြားပါက သက္ဆိုင္ရာက်င္ဒုိင္ႏွစ္ဦးက ဆံုးျဖတ္ပီးရမည္၊ တြန္းပစ္ခ်မႈမ်ဳိးမျဖစ္ရေအာင္ သက္ဆိုင္ရာက်င္ဒိုင္ႏွစ္ဦးက ႀကီးၾကပ္ႏိုင္သည္။
8. က်င္သန္ႏွစ္ဦး သတ္မွတ္က်င္တလင္းနီရာ၌သာ က်င္ကိုင္ႏိုင္စီရန္ႏွင့္ လူထုထဲ (သို႔) စည္းအျပင္သို႔ တြန္းခ်မႈမ်ဳိးမျဖစ္စီရေအာင္ သက္ဆိုင္ရာက်င္ဒိုင္ႏွစ္ဦးက ႀကီးၾကပ္ႏိုင္ရမည္။
9. က်င္တလင္းသည္ စည္းအျပင္ဘက္ လူထုထဲသို႔ပစ္ခ်ျခင္း။ ႀကိဳးဝိုင္းစည္းေပၚ၌ ပစ္ခ်ျခင္းမ်ဳိးေၾကာင့္ က်င္သန္တဦးက်လဲလားပါက အယံႈး၊ အႏိုင္၊ မပီးပဲ ျပန္ကိုင္စီရမည္။
10. က်င္သန္တဦးဦး က်င္ကိုင္၍ တႀကိမ္ၿပီးသျဖင့္ အနားယူခြင့္ေတာင္းပါက ပီးသင့္က ပီးရမည္။ တႀကိမ္မွာ (၁၅) မနစ္ထက္ ပိုအနားယူခြင့္မပီးရ။
11. က်င္သန္တဦးဦး က်င္ကိုင္နီစဥ္ စည္းကမ္းေဖာက္ဖ်က္မႈဟိပါက သတိပီးတားျမစ္ရမည္၊ ထုတ္ပယ္သင့္သည္ထင္ျမင္က က်င္သမာဓိထံ တင္ျပအတည္ျပဳခ်က္ယူရမည္။
12. က်င္ဒိုင္သည္ က်င္တတည္းတိုက္ၿပီးတိုင္း အယံႈးအႏိုင္ကို က်င္တည္းအဖြဲ႔သို႔ ျပန္လည္တင္ျပပီးရမည္။
13. က်င္တြဲမ်ားကို က်င္ကြင္းအနီအထားကိုၾကည့္ၿပီး ထုတ္တိုက္ရမည္။ က်င္တည္းမမ်ားစီရ။
14. က်င္ကြင္း၌ က်င္တည္းမျပတ္စီရန္လည္း ဂ႐ုစိုက္ရမည္။
15. က်င္သန္မ်ား က်င္ကြင္းျပလိုက စီစဥ္ပီးရမည္။
16. က်င္သန္မ်ားသည္ က်င္ပြဲမစမီကပင္ က်င္တလင္း၌ အဆင္သင့္ဟိနီရမည္။

[ျပင္ဆင္ရန္​] ၂။ က်င္ဝတၱရားမ်ား

1. က်င္ဒိုင္မ်ားသည္ က်င္တည္းတတည္း၏အယံႈးအႏိုင္ကို ခ်က္ခ်င္းမွန္ကန္တိက် ျပတ္သားစြာ ဆံုးျဖတ္ပီးႏိုင္ရမည္။ က်င္ဒိုင္ႏွစ္ဦးစလံုး ဆံုျဖတ္ခ်က္မွန္ရပါမည္။
2. က်င္သန္မ်ား က်င္ကိုင္နီစဥ္ျဖစ္စီ။ အနားယူနီစဥ္ျဖစ္စီ တဦးတဖက္ကိုမွ် အားပီးအေျမွာက္ေျပာျခင္း၊ အၾကံပီးျခင္း လံုးဝမလုပ္သင့္။
3. က်င္သန္တဦးဦး က်င္ႏိုင္သည့္အခါ ဝမ္းသာအားရလက္ခုပ္တီးျခင္း၊ ထၿပီးက်င္ကြင္းျခင္းမ်ား လံုးဝမလုပ္သင့္။
4. အဖမ္းက်င္သန္က အခံက်င္သန္၏ခါးကို ကိုင္ဖက္ထမ္းထားလွ်င္ အဖမ္းသားကို လႊဲပစ္မခ်စီရန္ ခ်က္ခ်င္းတားၿပီး အခံသားကိုအက်ပီးရမည္။ အခံသားအက်မခံလိုက ပစ္ခ်ခြင့္ျပဳရမည္။
5. က်င္ဒိုင္မ်ားသည္ က်င္ကိုင္နည္းပညာ၊ က်င္ကိုင္းျခင္းစံုစံုလင္လင္ကို ႏွံ႔စပ္ေအာင္သိထားရမည္။
6. က်င္ဒိုင္အတြိအၾကံဳရင့္က်က္ေအာင္ ႀကိဳးစားရမည္။
7. က်င္စည္းကမ္းမ်ားကို ျပည့္ျပည့္စံုစံုသိထားရမည္။
8. ဘက္လိုက္မႈ လံုးဝကင္းယွင္းၿပီး သမာသမတ္က်ရမည္။
9. က်င္သန္မ်ားႏွင့္ က်င္ပြဲကာလ၌ ေရာေရာေႏွာေႏွာမနီသင့္။
10. လာဘ္ပီးလာဘ္ယူ လံုးဝကင္းယွင္းရမည္။
11. က်င္ဒိုင္မ်ား ဆီးလိပ္ေသာက္ျခင္း၊ အရက္ေသာက္ျခင္း လံုးဝေယွာင္ၾကည္ရမည္။
12. က်င္ဒိုင္မ်ား သက္လံုေကာင္စီရန္ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ားလုပ္သင့္သည္။
13. က်င္သန္းမ်ားအေပၚ၌ ေၾကာသားရင္သားမခြဲျခားဘဲ စိတ္ထားေစတနာမွန္ရမည္။
14. က်င္တိုက္နီခ်ိန္ က်င္ဒိုင္အခ်င္းခ်င္းျဖစ္စီ၊ တျခားသူမ်ားႏွင့္ျဖစ္စီ စကားေျပာမနီသင့္။
15. က်င္ဒိုင္ဝတ္စံုစနစ္တက်၍ ဝတ္ဆင္ႀကီးၾကပ္သင့္သည္။

[ျပင္ဆင္ရန္​] က်င္ပြဲက်င္းပျခင္း

က်င္ပြဲကို ကြင္းအဖြင့္ရတုဆို၍ မဂၤလာစည္ေတာ္မ်ားတီးခတ္ကာဖြင့္လွစ္သည္။ က်င္းကြင္းကို နံ႔သာရည္မ်ားပက္ျဖန္းရသည္။ က်င္တည္း (က်င္တြဲ) မ်ားကို စမတင္မီွ မဂၤလာက်င္တည္းမ်ားကို စ၍တိုက္ေလ့ဟိသည္။ က်င္တိုက္ရာ၌ က်င္စည္တီးပီးရသည္။ က်င္စမတိုက္မီွ စာရင္းဝင္က်င္သန္မ်ား က်င္ကြင္းထဲ၌ က်င္ကြင္းျပရသည္။ က်င္ကိုင္၍ က်င္တတည္းႏိုင္သူကို “ႏွစ္ေခါက္ႏိုင္” ဟု သတ္မွတ္သည္။ ႏွစ္တည္းႏိုင္ပါက ေလးေခါက္ႏိုင္။ သံုတည္းႏိုင္ပါက ေျခာက္ေခါက္ႏိုင္စသည္ျဖင့္ ေမာင္းလုပြဲ၊ ဗိုလ္လုပြဲေရာက္ေအာင္ထိ ဆက္ႏိုင္လားရသည္။

က်င္တတည္း အယံႈးအႏိုင္ၿပီးတိုင္း ပရိသတ္ထံ ယံႈးသူေရာ၊ ႏိုင္သူပါ ဆုခံယူရသည္။ ခံုသမာဓိလူႀကီးအဖြဲ႔က စတင္ၿပီး “ပန္းဆုေငြ” ခ်ီးျမွင့္ပီးရသည္။ က်င္ပြဲက်င္းပၿပီးခါနီး၌ က်င္ဒိုင္အခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ၾကည္ေရးက်င္ကိုင္ရသည္။ က်င္သန္မ်ားက်င္ႏိုင္သည့္အခါ က်င္ကြင္းျပရသည္။ က်င္သန္မ်ား ေနာက္ဆံုးဗုိလ္ဆြဲေမာင္းရသည့္အခါလည္း ကြင္းထဲပတ္၍ က်င္ကြင္းျပ၍ က်င္ပြဲၾကည့္ပရိသတ္မ်ားသည္ က်င္ေဇျပားမ်ားဝယ္ယူၿပီး က်င္သန္မ်ားဆုခံစဥ္ က်င္းကြင္းျပစဥ္၌ ဆုခ်ီးျမွင့္ပီးရသည္။ ေငြသားလည္း ဆုခ်ီးျမွင့္ပီးႏိုင္သည္။ က်င္သန္မ်ားက မ႑ပ္တြင္းပရိသတ္ထံမွ ဆုခ်ီးျမွင့္မႈခံယူၿပီး ရလာသည့္က်င္ေဇျပားမ်ားကို က်င္ေဇျပားဖိုး ဆုေငြျပန္ပီးေခ်ေရးအဖြဲ႔ထံ၌ ေဇျပားႏွင့္ေငြ ဖလွွယ္ယူရသည္။ “က်င္ခံုသမာဓိအဖြဲ႔” က က်င္ဒိုင္မ်ားထံမွတင္ျပလာသည့္ က်င္သန္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္သည့္ တင္ျပခ်က္မ်ားကို ဆံုးျဖတ္ပီးရသည္။

က်င္းပြဲက်င္းပရာ အငယ္တန္း၊ အလတ္တန္းစသည့္ ေအာင္တန္းမွ က်င္သန္မ်ားကို စတင္တိုက္ရၿပီး ေ႐ႊေမာင္းတန္း (ပထမတန္း/အႀကီးတန္း) က်င္သန္မ်ားကို ပြဲေတာ္ေနာက္ဆံုးရက္မ်ား၌ရာ တိုက္ေလ့ဟိသည္။ က်င္တည္းမ်ားကို ယံႈးျဖဳတ္စနစ္ျဖင့္ က်င္းပေသာ္လည္း ယခုအခါ တခ်ဳိ႕ပြဲမ်ား၌ က်င္သန္ဦးေရနည္းေသာ ေ႐ႊေမာင္းတန္း (ပထမတန္း/အႀကီးတန္း) က်င္သန္ႀကီးမ်ားကို ပရိသတ္က အားရပါးရၾကည့္႐ႈႏိုင္စီရန္ ပတ္လည္စနစ္ျဖင့္ က်င္းပသည္လည္းဟိသည္။


[ျပင္ဆင္ရန္​] က်င္ကြင္းနည္းမ်ား

က်င္သန္မ်ားသည္ က်င္းကြင္းထဲ က်င္ကြင္းျပရာတြင္ က်င္ပြဲအသီးသီးမွ မိမိရဟိထားေသာ ေ႐ႊ၊ ေငြ ဆုတံဆိပ္မ်ားကို လိုင္တြင္ဆြဲ၍ က်င္ကြင္းျပရသည္။ ရွိဦးစြာ မိမိ၏က်င္ကြင္းနည္းျပဆရာမ်ားကို ကန္ေတာ့ရသည္။ က်င္ခံုသမာဓိ လူႀကီးအဖြဲ႔ကို ဂါရဝျပဳရသည္။ ေနာက္ပရိသတ္ဘက္သို႔လွည့္၍ ဂါရဝျပဳရသည္။ ၿပီးမွ ကြင္းတပတ္လွည့္၍ က်င္ကြင္းျပရသည္။ က်င္ကြင္းနည္းအမ်ဳိးမ်ဳိးဟိသည္။ ေအာင္တြင္ေဖာ္ျပထားသည္။
[ျပင္ဆင္ရန္​] (က) ဝံ့လက္သဲ (သို႔) ၀ံလက္သစ္ကြင္းနည္း

က်င္သန္သည္ မားမားမတ္မတ္ရပ္လိုက္သည္။ တည္ၾကည္ေသာမ်က္ႏွာထားျဖင့္ မိမိလက္ႏွစ္ဖက္ကို လက္အုပ္ခ်ီးပူးကပ္ထားလိုက္သည္။ နဖူးေပၚတြင္ကပ္၍ တျဖည္းတျဖည္း ဝဲယာသို႔ဆန္႔တန္းထားသည္။ လက္ႏွစ္ေခ်ာင္းအနီအထားမွာ ငွက္ေတာင္မ်ား ျဖန္႔သကဲ့သို႔ျဖစ္သည္။

လက္ႏွစ္ေခ်ာင္းကို အေပၚသို႔ ဆတ္ခနန္း ေျမွာက္ခ်ီလိုက္သည္။ ၿပီးေနာက္ တနီရာသို႔ လႊားကနန္း ခုန္လိုက္သည္။ ေနာက္တနီရာသို႔ေရာက္သည္ႏွင့္ ဘယ္-ညာလက္ဝါးႏွစ္ဖက္ျဖင့္ ဘယ္-ညာေပါင္ေပၚ႐ိုက္ခတ္လိုက္သည္။ ထို႔သို႔ ႐ိုက္ခတ္ၿပီးေနာက္ ငွက္ဝံလက္ပ်ံသကဲ့သို႔ လက္မ်ားကို ဘယ္-ညာဆန္႔တန္းေဝွ႔ယမ္းသည္။

သို႔ျဖင့္ တနီရာမွတနီရာသို႔ လွည့္လည္ၿပီး ကြင္းတပတ္ျပည့္ေအာင္ က်င္ကြင္းျပသည္။
[ျပင္ဆင္ရန္​] (ခ) က်ီကန္းရီခ်ဳိး ကြင္းနည္း

က်င္သန္သည္ ကိုယ္ကိုမားမားမတ္မတ္ရပ္လိုက္သည္။ ကိုယ္ဟန္အနီထားျဖင့္ ၾကံ့ခိုင္မႈကို ျပထားသည္။ လက္ႏွစ္ေခ်ာင္းကိုပူးကာ နဖူးေပၚတြင္ကပ္၍ တျဖည္းျဖည္း ဝဲ-ယာသို႔ ဆန္႔တန္းထားလိုက္သည္။ ဒူးကို ကုပ္နီဟန္ထားခႏၶာကိုယ္ကို ထက္ေအာက္သို႔ ႏွိမ့္ခ်ီျမင့္ခ်ီ ျပဳလုပ္ျပသည္။ က်ီးကန္းရီခ်ဳိးသကဲ့သို႔ ျမင္ရသည္။ သို႔ျဖစ္၍ တနီရာမွ တနီရာသို႔ေျပာင္း႐ႊိၿပီး လွည့္လည္က်င္ကြင္းျပသည္။
[ျပင္ဆင္ရန္​] (ဂ) ဥေဒါင္းဝဲ ကြင္းနည္း

က်င္သန္သည္ ရွိဦးစြာ ၿခီေထာက္ကိုစံုရပ္၍ ကို္ယ္ကိုမားမားမတ္မတ္ရပ္၍ ဂါရဝျပဳလိုက္သည္။ လက္ႏွစ္ဖက္ကို လက္ဦးခ်ီ၍ နဖူးေပၚတင္ကာ တျဖည္းျဖည္း ဝဲ-ယာသို႔ ဆန္႔တန္းလာသည္။ ၿခီေထာက္တေခ်ာင္းကို မ,ျမွင့္၍ ဘယ္-ညာမ်ားကို ဦးေကၡာင္းေပၚတြင္ ဝဲကာႏြဲ႔ကာ ကြင္းျပသည္။ တနီမွ တနီရာသို႔ေျပာင္း႐ႊိ၍ ကြင္းတပတ္လည္ေအာင္ ကြင္းျပသည္။
[ျပင္ဆင္ရန္​] (ဃ) လင္းကြက္ ကြင္းနည္း

က်င္သန္သည္ ခံုသမာဓိအဖြဲ႔၊ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္႐ုိ႕အား ဂါရဝျပဳလိုက္သည္။ ၿပီးေနာက္ လက္ဝါးႏွစ္ဖက္ႏွင့္ ေပါင္ကို တခ်က္စီ႐ိုက္ခတ္လိုက္သည္။ ကိုယ္ဟန္အနီအထားကို ႏြဲ႔ေႏွာင္းထားကာ လက္မ်ားကိုေကြ႕ဝုိက္၍ လင္းကြက္ငွက္ပ်ံသည့္အလား ေဝွ႔ယမ္းကာ ကြင္းျပသည္။
[ျပင္ဆင္ရန္​] (င) လက္ခေမာင္းခတ္ ကြင္းးနည္း

က်င္သန္သည္ ခံုသမာဓိအဖြဲ႔ႏွင့္ ပရိသတ္အား ဂါရဝျပဳသည္။ ခံုသမာဓိ အဖြဲ႔ရွိရပ္ၿပီး ဘယ္လက္ဝါးကို ညာဘက္ခ်ဳိင္းေအာက္သို႔ သြင္းလိုက္သည္။ ညာဘက္လက္ေမာင္းကို နံေဘးႏွင့္ “ေျဖာင္းေျဖာင္း” ျမည္ေအာင္႐ိုက္ခတ္လိုက္သည္။ ထို႔ေနာက္ လက္ႏွစ္ဖက္ကို ၉၀ံ ခန္႔ ေကြး၍ တျဖည္းျဖည္းဆန္႔တန္းလာသည္။ လက္ႏွစ္ဖက္ကို အေပၚသို႔ ဆတ္ကနန္းျမွင့္တင္ၿပီး တနီရာသို႔ၿပီးလႊားကာ နီရာေျပာင္း႐ႊိလိုက္သည္။ ယင္းမွ တနီရာသို႔ၿပီးလႊား၍ တပတ္ျပည့္ေအာင္ ကြင္းျပသည္။
[ျပင္ဆင္ရန္​] (စ) ကင္းၿမီးေကာက္ ကြင္းနည္း

က်င္သန္သည္ ရွိဦးစြာ ခံုသမာဓိလူႀကီးမ်ားႏွင့္ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္ကို ဂါရဝျပဳသည္။ ထို႔ေနာက္ လက္ႏွစ္ဘက္ကို ၿမီတြင္ေထာက္၍ ကင္းၿမီးေကာက္ေထာင္လိုက္သည္။ ကင္းၿမီးေကာက္ေထာင္၍ ဆယ္လွမ္းခန္႔လားၿပီး ဂၽြန္းျပန္ကာ ရပ္ေစာက္ရပ္လိုက္သည္။ လက္မ်ားကိုပူး၍ ရင္ဘတ္နားတြင္ထားကာ တျဖည္းျဖည္း ဝဲ-ယာသို႔ဆန္႔တန္းလာသည္။ ထို႔ေနာက္ နီရာေျပာင္းလိုက္ၿပီး ကင္းၿမီးေကာက္ေထာင္ျပန္၍ ဆယ္လွမ္းခန္႔ ဆက္လားျပန္သည္။ ၿပီးမွ ဂၽြမ္းျပန္ကာ ရပ္ေစာက္ရပ္သည္။ ထိုသို႔ကြင္းတပတ္ ကြင္းျပသည္။
[ျပင္ဆင္ရန္​] (ဆ) ေနာက္ဂၽြမ္းပစ္ ကြင္းနည္း

က်င္သန္သည္ ရွိဦးစြာ ခံုသမာဓိလူႀကီးမ်ားႏွင့္ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္မ်ားကို ဂါရဝျပဳသည္။ ၿပီးေနာက္ က်ားကဲ့သို႔ ေနာက္ဂၽြမ္းပစ္ခ်လိုက္သည္။ ေနာက္ဂၽြမ္းတခ်က္ပစ္လိုက္၊ လက္မ်ားကို ေကြးကာေကြးကာ ဝဲ-ယာ၊ ရွိ-ေနာက္ ခႏၶာကိုယ္ကို လွည့္လည္ကြင္းျပသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ တနီရာမွ တနီရာသို႔လွည့္လည္၍ ကြင္းျပေသာအခါ ေနာက္ဂၽြမ္းတခ်က္မွ ငါးခ်က္ထိ ဆက္တိုက္ဆက္တိုက္္ပစ္ၿပီး နီရာေျပာင္းသည္။ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္က “က်ားလာေရ-က်ားလာေရ” ဟူ၍ ေႄကြးေႀကာ္ခ်ီးျမွင့္သည္။
[ျပင္ဆင္ရန္​] (ဇ) ရွိဂၽြမ္းပစ္ ကြင္းနည္း

က်င္သန္သည္ ခံုသမာဓိလူႀကီးမ်ားႏွင့္ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္ကို ရွိဦးစြာဂါရဝျပဳၿပီး က်ားကဲ့သို႔ လွ်င္ျမန္စြာ ရွိဂၽြမ္းပစ္လိုက္သည္။ ဂၽြမ္းပစ္ၿပီး လွ်င္ျမန္စြာ လက္ႏွစ္ဖက္ကုိဆန္႔တန္းကာ စြန္မ်ားပ်ံဝဲသကဲ့သို႔ ဝဲယာရွိေနာက္လွည့္လည္၍ ကြင္းျပသည္။ ၿပီးေနာက္ ရွိဂၽြမ္းသံုးျပန္ပစ္၍ နီရာေျပာင္းသည္။ ယင္းသို႔ ကြင္းတပတ္ျပည့္ ကြင္းျပသည္။
[ျပင္ဆင္ရန္​] (စ်) သိန္းငွက္ ကြင္းနည္း

က်င္သန္သည္ ရွိဦးစြာ မားမားမတ္မတ္ရပ္နီရာမွ ဂါရဝျပဳလိုက္သည္။ ၿပီးေနာက္ ဝဲ-ယာ လက္ႏွစ္ဖက္ကုိ ေကြးဝိုက္ၿပီး ဆန္႔လိုက္သည္။ ၿပီးေနာက္ ကိုယ္ကို ႏြဲ႔ႏြဲ႔ညြတ္၍ ေပါင္ႏွစ္ဖက္ကို ႐ိုက္ခတ္လိုက္ကာ လက္ႏွစ္ဖက္ကို သိန္းငွက္ဝဲပ်ံသကဲ့သို႔ မာန္ျဖင့္ေကြးဝိုက္ကာ ေနာက္တနီရာသို႔ အဟုန္ျဖင့္ ႐ႊိေျပာင္းလွည့္ပတ္ကာ ျပန္ရပ္ၿပီး ေပါင္ကို လက္ဝါးႏွစ္ဖက္ျဖင့္ ႐ိုက္ခတ္လိုက္သည္။ ၿပီးေနာက္ ၿခီတေခ်ာင္းကို အနည္းငယ္ေကြးေျမွာက္ကာ သိန္းငွက္ေတာင္ဖံဝဲပ်ံနီပံု လက္ႏွစ္ဖက္ကိုေကြးျဖန္႔ဝိုက္ၿပီး ကြင္းျပသည္။ ထိုသို႔ ကြင္းတပတ္လွည့္ပတ္ ကြင္းျပသည္။
[ျပင္ဆင္ရန္​] (ည) ႀကိဳးၾကာပ်ံ ကြင္းနည္း

က်င္သန္သည္ မားမားမတ္ရပ္ၿပီး က်င္ခံုသမာဓိလူႀကီးမ်ား၊ ပရိသတ္မ်ားကို ဦးညြတ္ဂါရဝျပဳလိုက္သည္။ ၿပီးေနာက္ ၿခီကိုစံုရပ္၍ လက္ႏွစ္ဖက္ကို ေဘးသို႔ ဆန္႔ထုတ္လိုက္သည္။ ၿပီးေနာက္ လက္ႏွစ္ဖက္ကို အထက္ေအာက္ ျမင့္ခ်ီနိမ့္ခ်ီျပဳၿပီး ခႏၶာကိုယ္ကိုလွည့္ကာ နီရာေျပာင္း ကြင္းျပသည္။ လက္ႏွစ္ဖက္ကြင္းဟန္မွာ ႀကိဳးၾကာငွက္ပ်ံနီစဥ္ ေတာင္ဖံနိမ့္ခ်ီျမင့္ခ်ီျဖစ္နီဟန္ ျမင္ရသည္။ ထို႔သို႔ ကြင္းတပတ္ျပည့္ေအာင္ ကြင္းျပသည္။ [1]--Mayor mt 06:42, 1 ဇြန္ 2009 (UTC)
[ျပင္ဆင္ရန္​] ကိုးကား

1. ↑ (ေလးဝတီ ခိုင္ေက်ာ္)


`ဤေနရာတြင္း ႀကည့္ရႈးႏိူင္သည္

ဘုရားရွင္သည္ ဘုရားအျဖစ္ေရာက္ရွိျပီး တစ္ႏွစ္ေျမာက္သည့္အခ်ိန္တြင္ ေမြးရာဇာတိ ကပိလ၀တ္ေနျပည္ေတာ္သို႔ ၾကြေရာက္သီတင္းသံုးေတာ္မူပါတယ္။ တစ္ရက္တြင္ ယေသာ္ဓရာမိဘုရားက သားေတာ္ရာဟုလာကို ဘုရားရွင္ထံ အေမြေတာင္းခိုင္းပါသည္။ သားေတာ္ရာဟုလာမွ ဘုရားရွင္ထံအေမြေတာင္းသည့္ အခါတြင္ ဘုရားရွင္က " သာရိပုတၱရာ ရာဟုလာကို ရွင္ျပဳေပးလိုက္ပါလို႔ ေစခိုင္းေတာ္မူပါသည္။ ရွင္သာရိပုတၱရာရဟႏၱာအရွင္ျမတ္ၾကီးမွ မည္သို႔ရွင္ျပဳေပးရမလဲဟု ေမးေလွ်ာက္တဲ့အခါ ဘုရားရွင္က ရဟန္းအေပါင္းကို စုေ၀းေစျပီး "ရဟန္းတို႔ သရဏဂံုသံုးပါးနဲ႔ ရွင္သာမေဏျပဳေပးဖို႔ ငါဘုရားခြင့္ျပဳေတာ္မူပါတယ္လို႔ မိန္႔ေတာ္မူပါတယ္။

ရွင္ျပဳႏိုင္သည္႔အရြယ္

အသက္တစ္ဆယ့္ငါးႏွစ္ျပည့္သူကိုသာ ရွင္ျပဳေပးရန္ ဘုရားရွင္မွ မိန္႔ဆိုေတာ္မူေၾကာင္း ၀ိနည္းမဟာ၀ါပါဠိေတာ္တြင္ပါရွိပါသည္။ သို႔ရာတြင္မိဘမ်ားကြယ္လြန္သြားသျဖင့္ ခိုကိုးရာမဲ့ေနေသာ ကေလးငယ္ႏွစ္ဦးကိုသာသနာ့ေဘာင္အတြင္းသို႔ သြတ္သြင္းခ်င္၍ ညီေတာ္အာနႏၵာမေထရ္က ဘုရားရွင္ထံသို႔ေလွ်ာက္ထားေသာအခါ အသက္တစ္ဆယ့္ ငါးႏွစ္မျပည့္ေသးေသာ္လည္း မိမိေရွ႕တြင္ခ်ထားေသာဆြမ္းကို က်ီးမလာေအာင္ ေျခာက္လွန္႔ႏိုင္ခဲ့လွ်င္ ဒီသူငယ္ကို ရွင္ျပဳေပးႏိုင္တယ္လို႔ ထပ္ဆင့္သတ္မွတ္ေတာ္ မူခဲ့ပါတယ္။


ရည္ရြယ္ခ်က္

၁။ အလံုးစံုေသာသံသရာ ၀ဋ္ဆင္းရဲတြင္းမွ လြတ္ေျမာက္လိုျခင္း။
၂။ သာသနာ့အေမြခံ သာသနာ့ဒါယကာျဖစ္လိုျခင္း။
၃။ ဆြမ္း၊ သကၤန္း၊ ေက်ာင္း၊ ေဆး ဟူေသာပစၥည္းေလးပါး ဒါယကာျဖစ္လိုျခင္း။
၄။ သာသနာျပဳ ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္လိုျခင္း။


အဓိကလုပ္ငန္းၾကီး (၃) ရပ္

၁။ ဆံရိတ္ျခင္း (၀ါ) ဆံခ်ျခင္း
၂။ သကၤန္းဆီးျခင္း
၃။ သရဏဂံုေဆာက္တည္ျခင္း
ဆံရိတ္ျခင္း


ဆံရိတ္ျခင္း (၀ါ) ဆံခ်ျခင္း

ေမာင္ရွင္ေလာင္း ဦးေခါင္းမွ ဆံပင္ကိုရိတ္သည့္အခါ အိမ္မွာကတည္းက ရိတ္လို႔ ရပါသည္။ သို႔ရာတြင္ ေက်ာင္းတြင္ရိတ္ပါက ေက်ာင္းတိုက္တြင္းရွိ သံဃာေတာ္မ်ားကို ဆံရိတ္မည့္အေၾကာင္းခြင့္ပန္ၾကားျပီးမွ ရိတ္ရမည္ဟု ေရႊပန္းတိမ္သည္သားအား အေၾကာင္းျပဳ၍ ဘုရားရွင္မွ ၀ိနည္းႏွင့္ ပညတ္ေတာ္မူခဲ့ပါသည္။


သကၤန္းဆီးျခင္း

သကၤန္းဆီးျခင္း၊ သကၤန္းေတာင္းျခင္း၊ သကၤန္း၀တ္ျခင္း ဟုလုပ္ငန္းသံုးရခုရွိပါသည္။ ပါဠိႏွင့္စိမ္းေနလွ်င္ ျမန္မာဘာသာႏွင့္ရြတ္ဆိုျခင္း၊ အာရံုျပဳျခင္းတို႔ျဖင့္ ေလွ်ာက္ထားႏိုင္ပါသည္။ ရွင္ေလာင္းမွ ဥပဇၥ်ယ္ဆရာဘုန္းၾကီး ေရွ႔တြင္ေဆာင့္ေၾကာင့္ထိုင္ျပီး မိမိ၀တ္မည့္သကၤန္းကို လက္အုပ္ခ်ီျပီး သကၤန္းကပ္ရာတြင္ "အရွင္ဘုရား အလံုးစံုေသာ သံသရာ၀ဋ္ဆင္းရဲမွ လြတ္ေျမာက္ရာ နိဗၺန္ကိုမ်က္ေမွာက္ျပဳပါရျခင္းအက်ိဳးငွာ တပည့္ေတာ္၏ လက္၌ရွိေသာ ဤသကၤန္းကို ယူေတာ္မူ၍ တပည့္ေတာ္အား သနားေစာင့္ေရွာက္ခ်ီးျမွင့္ေသာအားျဖင့္ ရွင္သာမေဏ ျပဳလုပ္ေပးေတာ္မူပါ ဘုရား" ဟုဆိုျပီး သကၤန္းကို ဆရာလက္အပ္ရပါသည္။

သကၤန္းေတာင္းရာတြင္ "အရွင္ဘုရား အလံုးစံုေသာ သံသရာ၀ဋ္ဆင္းရဲမွ လြတ္ေျမာက္ရာ နိဗၺန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳပါရျခင္း အက်ိဳးငွာ အရွင္ဘုရား၏ လက္၌ရွိေသာ ထိုသကၤန္းကို ေပးေတာ္မူ၍ တပည့္ေတာ္ကို သနားေစာက္ေရွာက္ ခ်ီးျမွင့္ေသာအားျဖင့္ ရွင္သာမေဏျပဳေပးေတာ္မူပါဘုရား" ဟုဆိုရပါမည္။

သကၤန္း၀တ္ရာတြင္ ဆရာဘုန္းေတာ္ၾကီးကိုယ္တိုင္ကျဖစ္ေစ၊ ဘုန္းေတာ္ၾကီးမွ ေစခိုင္းခံရသူေမာင္ရွင္ေလာင္းအား သကၤန္း၀တ္ေပးႏိုင္ပါသည္။ ေမာင္ရွင္ေလာင္းကိုယ္တိုင္လည္း ၀တ္လို႔ရပါသည္။
သရဏဂံုေဆာက္တည္ျခင္း


သရဏဂံုေဆာက္တည္ျခင္း

သရဏဂံုေဆာက္တည္ျခင္းသည္ ရွင္ျပဳမဂၤလာတစ္ခုလံုး၏ ပဓာနအက်ဆံုးျဖစ္ပါသည္။ သရဏဂံုသည္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္၏ ပႏၷက္လည္းျဖစ္သည္။ ဗုဒၶံ သရဏံ ဂစၧာမိ၊ ဓမံၼသရဏံ ဂစၧာမိ ၊ သံဃံ သရဏံ ဂစၧာမိ ဟုဆိုအပ္ေသာ သရဏဂံု (၃) ပါးကို ဆရာဘုန္းၾကီးႏွင့္ တပည့္ေမာင္ရွင္ေလာင္းတို႔သည္ ဌာန္ကရိုဏ္းက်က် ပီပီသသျဖင့္ ရြတ္ဆိုျပီး ဆံုးသြားလွ်င္ ရွင္သာမေဏစစ္စစ္ ျဖစ္သြားပါသည္။

ရွင္ျပဳမဂၤလာဆင္ႏႊဲသည့္အခါတြင္ (၁) ရွင္သာမေဏစစ္စစ္ျဖစ္ရန္ ၊ (၂) ရွင္သာမေဏ စစ္စစ္ျဖစ္ျပီးလွ်င္လည္း ဆယ္ပါးသီလ၊ လိင္ဆယ္ပါး၊ ဒဏ္ဆယ္ပါး၊ ေသခိယ-၇၅ပါး၊ ခႏၶက၀တ္ (၁၄) ပါးစေသာ ရွင္က်င့္၀တ္ကို သိရွိလိုက္နာရြတ္ဆိုႏိုင္ရန္ ေမာင္ရွင္ေလာင္းအား ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းသို႔ အနည္းဆံုး ရက္သတၱပတ္ တပတ္ၾကိဳတင္ပို႔ကာ သင္ၾကားသင့္ပါသည္။ မိဘမ်ားမွ အမြန္အျမတ္ထားျပီး ရွင္ျပဳေပးျခင္းကို အႏွစ္သာရရွိသည့္ သာသနာျပဳရွင္ျပဳျဖစ္ရန္ ရွင္သာမေဏတိုင္းမွ ရွင္က်င့္၀တ္မ်ားကို လိုက္နာရပါမည္။[1]


ေၾကြးတင္ကၽြန္ျဖစ္ ရွင္သာမေဏမျဖစ္

ဗုဒၶဘာသာ၀င္ျမန္မာတုိ႔၏ အစဥ္အလာ ဓေလ့တစ္ခုမွာ သားရွင္ျပဳရာတြင္ အိတ္သြန္ဖာေမွာက္ ေအာတုိက္၍ လွဴဒါန္းျခင္း ျဖစ္သည္။ မိမိတုိ႔၏ ေငြအင္အားထက္ ေက်ာ္လြန္၍ သားငယ္ကို မင္းေျမာက္တန္ဆာ ဆင္ျမန္းေပးကာ အဘိသိက္သြန္း၍ ျမင့္ျဖင့္လွည့္ျခင္း၊ ျမိဳ႕မ်ား၌ ေမာ္ေတာ္ကားျဖင့္လွည့္လည္ျခင္း၊ လူအေျမာက္အျမား ဖိတ္ၾကားျပီး ေကၽြးေမြးျခင္း၊ မ႑ပ္ ေဆာက္၍ ဆုိင္း၀ုိင္း, အဆုိေတာ္ တုိ႔ျဖင့္ ဧည့္ခံျခင္း၊ အသံခ်ဲ႕စက္ငွားရမ္း၍ တစ္ရပ္ကြက္လုံး ဆူညံသြားေအာင္ သီခ်င္းမ်ားဖြင့္ျခင္း၊ ပဓါနအလွဴထက္ ပကာသနအမႈတုိ႔ျဖင့္ ေငြသုံးျဖဳန္းျခင္း စသည္တုိ႔ကို ေကာင္းသည္ လိုအပ္သည္ထင္၍ သူ႔ထက္ငါ မသာရင္ေတာင္ မနိမ့္က်ေအာင္လုပ္မည္ဟု အားခဲကာ လုပ္ေဆာင္ေနၾက၏။အခ်ဳိ႕လယ္သမားတုိ႔က လွည္းကိုေရာင္း၊ ႏြားကိုေရာင္း၊ လယ္ကို ေပါင္ႏွံကာ ရွင္ျပဳအလွဴကို ျပဳလုပ္ၾကသျဖင့္ လယ္လုပ္ ကိရိယာမ်ားလည္းသုဥ္း၊ လယ္ေပါင္လည္းဆုံးရႈံး၍ ေၾကြတင္ကၽြန္ျဖစ္ရသည့္ အေျခသုိ႔ ဆုိက္ေရာက္ၾကရသည္။ လြတ္လပ္ေရး မရမီက ခ်စ္တီးကုလား သူေဌးတုိ႔ထံ သမီးပါအပ္ႏွံ၍ ကၽြန္အျဖစ္ခံခဲ့ၾကရသည္ကို ဆင္ျခင္ေအာက္ေမ့ သင္ၾကပါသည္။ သာရွင္ျပဳျခင္းႏွင့္ လွဴဒါန္းျခင္းတုိ႔သည္ သီးျခားကိစၥႏွစ္ရပ္ ျဖစ္သည္ကို သေဘာေပါက္ထားသင့္ပါသည္။

၁။ ရွင္ျပဳျခင္းသည္ မိမိသားငယ္အား သာသနာ့အေမြကိုခံယူေစျပီး ရွင္သာမေဏတုိ႔၏ သီလႏွင့္ က်င့္၀တ္ကို ေစာင့္ထိန္းေစျခင္းျဖင့္ သီလသာသနာကို ထူေထာင္ျခင္းျဖစ္သည္။
၂။ လွဴဒါန္းျခင္းသည္ ပစၥဳပၸန္တမလြန္ ေကာင္းက်ဳိးခ်မ္းသာကို ရည္မွန္း၍ ဒါနသာသနာကို ထူေထာင္ျခင္းျဖစ္သည္။

“ရွင္ျပဳျခင္းက ပဓါန၊ လွဴဒါန္းျခင္းက သာမည” ရွင္ျပဳျခင္းသည္ ဒါနျပဳျခင္းထက္ အဆမ်ားစြာပုိ၍ သာလြန္ျမင့္ျမတ္သည္။ရွင္သာမေဏအျဖစ္သုိ႔ တင္ေျမွာက္ရာတြင္ သရဏဂုံကို ပီပီသသ မရြတ္ဆုိတတ္လွ်င္ ရွင္မျဖစ္ပါ၊ ရွင္၀တ္ျပီးေနာက္ ရွင္က်င့္၀တ္မ်ား ႏွင့္အညီ ေလးေလးစားစား မေနထုိင္လွ်င္လည္း အက်ဳိးေက်းဇူးမၾကီးပါ။ ရွင္ျပဳျခင္းကိစၥ ေအာင္ျမင္ေပါက္ ေျမာက္ရန္အတြက္-

(၁) ဥပဇၥ်ာယ္ဆရာေကာင္းထံ ခ်ဥ္းကပ္၍ ဩ၀ါဒခံယူျခင္း၊
(၂) သကၤန္းေတာင္း၊ လိင္ဒဏ္၊ ေသခိယ၊ ပစၥေ၀ကၡဏာ၊ ခႏၶက၀တ္ တုိ႔ကို သင္ယူျပီး သရဏဂုံ ပီပီသသ ရြတ္ဆုိတတ္ေအာင္ ေလ့က်င့္ထားျခင္း၊
(၃) သကၤန္း၊ သပိတ္၊ ပရိကၡရာ တုိ႔ကို ဓမၼကံႏွင့္ ေလ်ာ္ညီေအာင္ ၀ယ္ျခမ္း စီမံထားျခင္း တုိ႔ကို ၾကဳိတင္ေဆာင္ရြက္ထားသင့္သည္။

သကၤန္းပရိကၡရာ ၀ယ္ျခမ္းျခင္းသည္ မြန္ျမတ္သည့္ ဒါနေကာင္းမႈ ျဖစ္ပါသည္။ ရွင္ျပဳရာတြင္ ဤဒါနေကာင္းမႈသာလွ်င္ ပဓါနလိုအပ္ပါသည္။ သကၤန္းပရိကၡရာသစ္အတြက္ ေငြေၾကးမတတ္နုိင္လွ်င္လည္း ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းသုိ႔ ေငြတတ္နုိင္သမွ် လွဴဒါန္းျပီး ေက်ာင္းထုိင္ဆရာေတာ္ထံမွ သကၤန္းပရိကၡရာအေဟာင္းမ်ားကို ရယူနုိင္ပါသည္။ ျမတ္စြာဘုရားသည္ မိမိ၏ တစ္ဦးတည္းေသာ ရင္ေသြးျဖစ္သည့္ ရာဟုလာကို ရွင္သာမေဏျပဳေစရာတြင္ မည္သည့္အလွဴအတန္း ပကာသနကိုမွ် မျပဳလုပ္ေခ်။ အရွင္သာရိပုတၱရာက ရာဟုလာ၏ ဦးေခါင္းကို ရိတ္၍ သာေမဏ၀တ္ေပးျခင္းျဖင့္ ရွင္ျပဳျခင္းကိစၥ ျပီးစီးသြားေပေတာ့သည္။ မဟာဂႏၶာရုံဆရာေတာ္ အရွင္ဇနကာဘိ၀ံသက “အနာဂတ္ သာသနာေရး” စာအုပ္တြင္ “သားရွင္ျပဳ အလွဴမဂၤလာျပဳျပင္ေရး” အေၾကာင္းကို ဤသုိ႔ ေရးသားထား၏-

“သားရွင္ျပဳကိစၥ၌ ဂုဏ္သေရရွိ လူၾကီးလူေကာင္းတုိ႔ကို ဖိတ္၍ ေကၽြးေမြးေလ့ရွိၾက၏။ ထုိလူၾကီးလူေကာင္းတုိ႔သည္ ထုိကဲ့သုိ႔ အစားအစာကို စားေနက်ျဖစ္၏။ အလွဴရွင္က ဖိတ္လို႔သာ အားနာ၍ (မသြားေကာင္းသျဖင့္) သြားရသည္။ မိမိအိမ္မွာ (ရုံးမွာ) အလုပ္ကိစၥတန္းလန္းႏွင့္ မအားလပ္ၾက။ ေကၽြးေမြးရာ၌ ကုန္ေသာ ေငြလည္း မနည္းလွ၊ စားရသူတုိ႔ကလည္း အားနာပါးနာႏွင့္ မလႊဲသာလို႔ လာၾကရာ၀ယ္ အဘယ္မွာ ကုသုိလ္ထုပ္ၾကီး ရနုိင္ပါမည္နည္း။ ထုိအေပၚမွာ ဂုဏ္ေဖာ္ခ်င္ေသာ (ပကာသနအကုသုိလ္ ေလာဘစိတ္ ကေလး) ပါလိုက္ေခ်ေသး၏။“ဘုန္းၾကီးပင့္ရာမွာလည္း ပင့္ရုိးပင့္စဥ္မပါလွ်င္ မေကာင္းေသာ ဘုန္းၾကီးေပါင္း မ်ားစြာကိုပင့္ရျပန္၏။ ထုိဘုန္းၾကီးမ်ားသည္ ပရိယတ္ ပဋိပတ္ အလုပ္ပ်က္ၾကရ၏။ ေနာက္ပါေက်ာင္းသားတုိ႔လည္း စာသင္ ပ်က္ၾကရ၏။ သုိ႔ျဖစ္၍ ရာေပါင္းေထာင္ေသာင္းမ်ားစြာ အကုန္အက်ခံ၍ ျပဳၾကရေသာ သားရွင္ျပဳ သမီးနားသ အလွဴဒါနၾကီးသည္ အဘယ္နည္းျဖင့္ သာသနာကို အားေပးရာေရာက္ေတာ့မည္နည္း။ “အလွဴဒါယကာတစ္ေယာက္သည္ ကူေငြမ်ားကို ေမွ်ာ္လင့္ျပီး အလွဴၾကီးကို ခမ္းခမ္းနားနား မြမ္းမံျပင္ဆင္၍ထား၏။ ကုန္ေငြႏွင့္ အကူရေသာေငြမွာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္အတုိငိ္း ျဖစ္မလာေသာအခါ တရားကိုပင္ ေျဖာင့္ေျဖာင့္မနာနုိင္ေအာင္ ျဖစ္သြား၏ ။ “ပရိတ္ရြတ္တာကိုလည္း စိတ္မ၀င္စားနုိင္၊ ေဟာေျပာေသာတရား ကိုလည္း အာရုံမျပဳနုိင္ေတာ့ဘဲ စိတ္ေတြ ကေယာင္ေခ်ာက္ခ်ားျဖစ္ေနေတာ့၏။ တရားဆုံးလို႔ ဆုံးမွန္းမသိ၊ ေဘးလူေတြက အမွ်ေ၀လိုက္ အမွ်ေ၀လိုက္လို႔ ေျပာသည့္အခါ သတိရျပီး ကပ်ာကယာ “ေသာက္က်ဳိးနည္းပါျပီးဗ်ဳိ႕” လို႔ ႏႈတ္က ထြက္သြားရွာသတဲ့။” အမတ္ၾကီးဦးေပၚဦးကလည္း “ယမမင္းထံ အစစ္ခံသံေပါက္” ထဲတြင္ သားရွင္ျပဳအလွဴႏွင့္ပတ္သက္၍ ဤသုိ႔ေကာက္ခ်က္ခ်ျပထား၏-

၁။ သားၾကီးရွင္ျဖစ္၊ ကၽြန္ေတာ္စစ္၊ ၫွစ္၍လွဴခံတယ္။
၂။ ကြမ္း, ေဆး, လက္ဖက္၊ ဆီစက္စက္၊ ၀တ္ႏွင့္ ၾကက္သား ေကၽြးခဲ့တယ္။
၃။ သည္ကိုဟုိကုိ၊ ၾကြပါဆုိ၊ ဗ်ဳိဗ်ာမစဲ ေခၚခဲ့တယ္။
၄။ ကၽြန္ေတာ္အလွဴ၊ ေၾကြးေတြပူ၊ ေငြကူရဘိ ေမွ်ာ္မိတယ္။
၅။ ကူေငြႏွင့္သာ၊ ငါလွဴတာ၊ ေထမိပါရင္ ေတာ္ေရာ့မယ္။
၆။ ပရိကၡရာ၊ ည့ံလွစြာ၊ ဖုိးခ်ဳိတာမွ၀ယ္လွဴတယ္။
ပဓါနျဖစ္သည့္ပရိကၡရာတြင္ ေငြခ်ဳိထား၍ ပကာသနျဖစ္သည့္ ၀တ္သားၾကက္သားတြင္ ေငြစရံၾကဳိေပး၍ မွာၾကသည္။ အသားေပၚသူ တုိ႔ကလည္း အလွဴရက္ေရာက္မွ ၀က္ၾကက္တုိ႔ကို ေလာေလာလတ္လတ္သတ္ျဖတ္ျပီး အသားကို လာပုိ႔သည္။ ကုသုိလ္က တစ္ပဲ ငရဲက တစ္ပိႆာဟု ဆုိရမည့္ မိႆက အလွဴမ်ဳိးျဖစ္သည္။ အလွဴရက္ျပီးေသာအခါ၌လည္း ေၾကြးတင္က်န္ရစ္သျဖင့္ စိတ္ညစ္ဆင္းရဲကာ ပရေစတနာ ပ်က္ရေတာ့သည္။ သုိ႔အတြက္ ပုဗၺ, မုဥၥ, ပရဟူေသာ ေစတနာသုံးတန္ အဂၤ ါ မစုံလင္သည့္အတြက္ အလွဴ အက်ဳိးမွာ မဖြံ႕ျဖဳိး မၾကီးက်ယ္ေတာ့ေခ်။ လက္ငင္းဘ၀၌ပင္ ေၾကြးတင္ကၽြန္ ျဖစ္ခံရ၍ အရႈံးၾကီးဆုံးရႈံးရပါေတာ့သည္။ “ပ်က္အစဥ္ ျပင္ခဏ” ဟူသည္ႏွင့္အညီ မွားယြင္းသည့္ အစဥ္အလာကို ဖယ္ရွား၍ အက်ဳိးမ်ားမည့္ အစဥ္ အလာသစ္ကို ထူေထာင္သင့္ၾကပါသတည္း။ [2]
[ျပင္ဆင္ရန္​] ရဟန္းသာမေဏမ်ား သင္ၾကား ေလ့က်င့္ရမည့္တရားမ်ားမွ ၇၅-မ်ဳိး

၁-၂။ သင္းပိုင္(ခါး၀တ္)ကို ခ်က္ေဖၚၿပီးမ၀တ္ရ၊ ခ်က္ဖံုးေစရမည္။ သင္းပိုင္၏ ေအာက္အနားသည္ ဒူးဆစ္ေအာက္ လက္ရွစ္သစ္က်ေစ၍ ေရ့ွေနာက္နိမ့္ျမင့္ ညီညာ၀န္း၀ိုင္းေနေစရမည္။ ဧကသီ(အေပၚ႐ံု)၏ ေအာက္ အနားသည္ ဒူးဆစ္ေအာက္ လက္ေလးသစ္က်ေစ၍ ေရ့ွေနာက္နိမ့္ျမင့္ ညီညာ၀န္း၀ိုင္း ေနေစရမည္။

* ျခြင္းခ်က္။ ။ညီညာစြာ ၀တ္႐ံုပါလ်က္ မညီမညာ ျဖစ္သြားလွ်င္ လည္းေကာင္း၊ မညီမညာျဖစ္ေနသည္ကို အမွတ္တမဲ့ သတိမထားမိလွ်င္လည္းေကာင္း၊ ေျခသလံုးတြင္ အနာရွိ၍ တိုတို၀တ္ျခင္း၊ ရွည္ရွည္၀တ္ျခင္း ျပဳလွ်င္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ ေဘးအႏၲရာယ္ေၾကာင့္ ေျပးလႊားရလွ်င္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ စိတ္မႏွံ႔ျခင္းေၾကာင့္ လည္းေကာင္း မညီမညာ တို ရွည္ ၀တ္႐ံုျခင္းေၾကာင့္ အာပတ္မသင့္ေခ်။

၃-၄။ ၿမိဳ႔ရြာအတြင္း၌ သြားလာေနထိုင္သည့္အခါ၊ ဆြမ္းခံ၊ ဆြမ္းစား၊ တရားေဟာသည့္အခါတို႔၌ လည္ပင္း ႏွင့္ လက္ေကာက္၀တ္တို႔ကို လံုျခံဳစြာဖံုး၍ သကၤန္း႐ံုထား ရမည္။

* ျခြင္းခ်က္။ ။ၿမိဳ႔ရြာအတြင္း ေခတၱတည္းခို ေနထိုင္သည့္အခါ သကၤန္းမ႐ံုဘဲ ေနခြင့္ရွိသည္။

၅-၆။ ၿမိဳ႕ရြာအတြင္း သြားလာရာ၌ ဣေႁႏၵမရ လက္ကိုလႈပ္ရမ္း၍သြားျခင္း၊ ေနထိုင္ရာ၌ လက္ေျခတို႔ကို လႈပ္ရမ္းျခင္းမျပဳရ။ ဣေႁႏၵရရ သြားလာေနထိုင္ရမည္။

၇-၈။ ၿမိဳ႔ရြာအတြင္း၌ ေရ့ွသို႔ ေလးေတာင္ခန္႔ ၾကည့္လ်က္ မ်က္လႊာခ်၍ သြားလာေနထိုင္မႈျပဳရမည္။ သို႔ေသာ္ ယာဥ္ ရထား ႏြား ျမင္း စေသာ ေဘးရန္ရွိ မရွိကိုကား တေစ့ တေစာင္း ၾကည့္ႏိုင္သည္။

၉-၁၀။ ဧကသီ သို႔မဟုတ္ သင္းပိုင္ကို မလ်က္၊ ေျမႇာက္ပင့္လ်က္ ၿမိဳ႕ရြာတြင္းသို႔ မသြားရ မေနထိုင္ရ။

၁၁-၁၂။ အသံၾကယ္စြာ ရယ္ေမာလ်က္ ၿမိဳ႕ရြာတြင္း၌ သြားလာ ေနထိုင္ျခင္းမျပဳရ။

၁၃-၁၄။ ၿမိဳ႕ရြာတြင္းသြားလာစဥ္ စကားကို တိုးတိုး ေျပာရမည္။ တိုးတိုးအသံဆိုသည္မွာ ရဟန္းေတာ္သံုးပါး ေျခာက္ေတာင္စီခြာ၍ တန္းစီထိုင္ေနေသာအခါ တစ္ဖက္ စြန္းမွ ပုဂၢိဳလ္က အလယ္ပုဂၢိဳလ္အား လွမ္း၍စကားေျပာ ရာ၌ အလယ္ပုဂၢိဳလ္သာ စကားလံုးကို ကြဲကြဲျပားျပား ၾကားရ၍ အျခားတစ္ဖက္စြန္းပုဂၢိဳလ္က ကြဲကြဲျပားျပား မၾကားရလွ်င္ တိုးေသာအသံျဖစ္၏။ ဆယ့္ႏွစ္ေတာင္ကြာ တစ္ဖက္စြန္းရွိ ပုဂၢိဳလ္ပါ ကြဲကြဲျပားျပားၾကားရလွ်င္ က်ယ္ေသာအသံျဖစ္သည္။

၁၅-၂၀။ ျမိဳ႕ရြာအတြင္း၌ ကိုယ္ကို လႈပ္ရမ္း၍ လည္းေကာင္း၊ လက္႐ံုးလက္ေမာင္းကို လႈပ္ရမ္း၍ လည္းေကာင္း၊ ဦးေခါင္းကို လႈပ္ရမ္း၍လည္းေကာင္း မသြားလာရ မေနထိုင္ရ။ ကိုယ္အထက္ပိုင္းသည္ ေက်ာက္ဆင္းတုကဲ့သို႔ မလႈပ္မရွက္ ၿငိမ္သက္စြာ ရွိရမည္။

၂၁-၂၂။ ခါးေထာက္လ်က္ ၿမိဳ႕ရြာတြင္းသို႔ မသြားရ မေနထိုင္ရ။

၂၃-၂၄။ ဦးေခါင္းျခံဳလ်က္ ၿမိဳ႕ရြာတြင္းသို႔ မသြားရ မေနထိုင္ရ။

၂၅။ ဖေနာင့္ကိုေျမႇာက္ ေျခဖ်ားေထာက္လ်က္ လည္း ေကာင္း၊ ေျခဖ်ားကိုေျမႇာက္ ေနာင့္ေထာက္လ်က္ လည္း ေကာင္း ၿမိဳ႕ရြာတြင္းသို႔ မသြားရ။

၂၆။ ျမိဳ႕ရြာတြင္း၌ ထိုင္သည့္အခါ ဒူးႏွစ္လံုးေထာင္လ်က္ ပုဆိုးကြင္းသိုင္း၍လည္းေကာင္း၊ လက္ႏွစ္ဖက္ျဖင့္ ဒူး ႏွစ္လံုးကို သိုင္းဖက္၍လည္းေကာင္း မထိုင္ရ။

* (ဤ ၂၆-ပါးမွာ [သမဏသာ႐ုပၸ] ၾကည္ညိဳဖြယ္ျဖစ္ေအာင္ သြားလာေနထိုင္နည္းကိုျပသည္။)

၂၇။ ဆြမ္းခံရာ၌ သပိတ္ကို လက္ႏွစ္ဖက္ျဖင့္ ပိုက္ထားၿပီး ေလးေလးစားစား လိုလိုခ်င္ခ်င္ ခံယူရမည္။ မလိုခ်င္သလို သြန္ပစ္ေတာ့မည့္ အမူအရာျဖင့္ ဆြမ္း မခံရ။

၂၈။ သပိတ္၌စိတ္စိုက္လ်က္ ဆြမ္းခံရမည္။

၂၉။ ဆြမ္းကိုနည္းနည္းခံယူၿပီး ဟင္းကို ဆြမ္းထက္ ႏွစ္ဆသံုးဆ ခံယူျခင္း မျပဳရ။ ဆြမ္းႏွင့္ဟင္း မွ်တ႐ံုသာ ခံယူရမည္။

၃၀။ သပိတ္အတြင္း ႏႈတ္ခမ္းအရစ္ႏွင့္ ညီမွ်႐ံုသာ ဆြမ္းကိုခံယူရမည္။

၃၁။ ဆြမ္းစားသည့္အခါ မစားခ်င့္စားခ်င္ အမူအရာ မရွိရ၊ ေလးေလးစားစား ဆြမ္းကိုစားရမည္။

၃၂။ ဆြမ္းစားေနစဥ္ ေတာင္ေတာင္ေျမာက္ေျမာက္ မၾကည့္ရ၊ မိမိသပိတ္၌သာ စိတ္အာ႐ံုစိုက္ထား၍ စားရမည္။

၃၃။ ဆြမ္းစားရာ၌ ဆြမ္းႏွင့္ဟင္းကို တစ္ပိုင္းျခင္း အစဥ္အတိုင္း ယူ၍စားရမည္။ တစ္ဖက္စြန္းကိုယူၿပီး အျခားတစ္ဖက္စြန္းကို မယူရ၊ အလယ္မွထြင္းေဖါက္ မယူရ။

၃၄။ မျပစ္မက်ဲ လက္ျဖင့္ေကာ္ယူ၍ ရေလာက္ေသာ ပဲဟင္းကို ဆြမ္း၏ ေလးပံုတစ္ပံုေလာက္သာ ထည့္၍ စားရမည္။ ဆြမ္းနည္းနည္း ဟင္းမ်ားမ်ားစားျခင္း မျပဳရ။

၃၅။ ဆြမ္းကို အလယ္ဗဟိုတြင္ မို႔ေမာက္ေအာင္စုပံုၿပီး၊ ဆြမ္းဦးထိပ္မွ ယူမစားရ။ ေဘးမွအစဥ္အတိုင္း ယူ၍စား ရမည္၊ သို႔ရာတြင္ ဆြမ္းစားၿပီးခါနီး သပိတ္ထဲ၌ အနည္းငယ္ က်န္ေနသည္ကို သိမ္းက်ဳံးစုေဆာင္းလိုက္ ေသာအခါ အစုအပံု မိုမိုေမာက္ေမာက္ျဖစ္ေနတတ္ေသး ၏၊ ထိုအစုအပံုကို ႏႈိက္ယူစားရာ၌ကား အာပတ္မသင့္။

၃၆။ ဆြမ္းဟင္းထပ္ၿပီးရလို၍ ဟင္းကို ဆြမ္းျဖင့္ဖံုးအုပ္ ထားျခင္း မျပဳရ။

၃၇။ ဆြမ္းဟင္းကိုလည္းေကာင္း၊ ဆြမ္းကိုလည္းေကာင္း ဖ်ားနာသူ (ဂိလာန)မဟုတ္လွ်င္ မိမိအတြက္ေတာင္း၍ မစားရ။ ေဆြမ်ဳိးေတာ္သူ ဖိတ္မန္ထားသူတို႔အထံ၌ ေတာင္းေကာင္း၏။

၃၈။ ကဲ့ရဲ႕လိုေသာစိတ္ျဖင့္ သူတစ္ပါး သပိတ္ကိုမၾကည့္ရ။ ဆြမ္းနည္းလွ်င္ေပးမည္။ ဆြမ္းမ်ားလွ်င္ေတာင္းမည္ ဟူေသာ စိတ္ျဖင့္ ၾကည့္ေကာင္း၏။

၃၉။ ဆြမ္းလုတ္ကို ေဒါင္းဥပမာဏေလာက္ မႀကီးေစရ။

၄၀။ ဆြမ္းလုတ္ကို ရွည္လွ်ားမေနေစဘဲ ထက္၀န္းက်င္ ၀န္း၀ိုင္းေအာင္ျပဳ၍ စားရမည္။

၄၁။ ခံတြင္းေပါက္သို႔ ဆြမ္းလုတ္မေရာက္ေသးမီ ခံတြင္း ေပါက္ကို ႀကိဳတင္၍ ဖြင့္မထားရ။

၄၂။ ဆြမ္းစားစဥ္ လက္ေခ်ာင္းမ်ားကို ခံတြင္းထဲသို႔ မသြင္းရ။

၄၃။ စကားမပီသေလာက္ေအာင္ ခံတြင္းထဲ၌ ဆြမ္းလုတ္ ရွိေနစဥ္ စကားမေျပာရ။

၄၄။ ဆြမ္းလုတ္ဆြမ္းခဲကို ပါးစပ္ထဲသို႔ ပစ္ေပါက္မသြင္းရ။

၄၅။ ဆြမ္းလုတ္ကို တစ္၀က္ကိုက္ျဖတ္မစားရ။ ဆြမ္း လုတ္ႀကီးေနလွ်င္ လက္ျဖင့္ခြဲ၍ စားရမည္။ မုန္႔ပဲ စေသာခဲဖြယ္ကို ကိုက္ျဖတ္စားႏိုင္သည္။

၄၆။ ဆြမ္းလုတ္ကို ပါးေစာင္မွာထား၍ ပါးကိုေဖာင္းေစ ၿပီး မစားရ။

၄၇။ လက္ကို ခါ၍ ခါ၍ ဆြမ္းမစားရ။ လက္၌ ဆြမ္း ဟင္းမ်ားကပ္ေနလွ်င္ လက္ေခ်ာင္းျဖင့္သာ ျခစ္၍ ဖယ္၍ ခ်ရမည္။

၄၈။ ဆြမ္းလုတ္ကို ခံတြင္းထဲသို႔ သြင္းၿပီးေနာက္ လက္ထဲ၌ ဆြမ္းလံုးမ်ားက်န္ေနသည္ကို အသာအယာ လက္ျဖင့္ ျပန္သယ္ေဆာင္လာၿပီး ပန္းကန္ထဲ သပိတ္ထဲ ခ်ရမည္။

၄၉။ ဆြမ္းစားလွ်င္ လွ်ာကိုခံတြင္းအျပင္သို႔ ထုတ္ၿပီး မစားရ။

၅၀။ ဆြမ္းစားသည့္အခါ ပါးစပ္မွ အသံမည္ေအာင္ မစားရ။

၅၁။ ဟင္းရည္ပူပူ အရည္ေသာက္သည့္အခါ ႐ႈး႐ႈးရွဲရွဲ အသံမမည္ေအာင္ ေသာက္ရမည္။

၅၂။ ဆြမ္းစားသည့္အခါ လက္ေခ်ာင္းမ်ားကို လ်က္ျခင္း စုပ္ျခင္း လက္၀ါးကို လ်က္ျခင္းမျပဳရ။ ယာဂုျပစ္ျပစ္၊ တင္လဲ၊ ပ်ားရည္စသည္တို႔ကို လက္ေခ်ာင္းျဖင့္ေကာ္ယူ ၿပီး စားရာ၌ လက္ေခ်ာင္းကို သြင္းၿပီးစုပ္ယူႏိုင္သည္။

၅၃။ သပိတ္ ပန္းကန္စသည္ကို ျခစ္ျခဳတ္၍မစားရ။ အသံမမည္ေအာင္ လက္ျဖင့္သိမ္းယူ၍ စားရမည္။

၅၄။ ဆြမ္းစားစဥ္ ႏႈတ္ခမ္းကို လွ်ာျဖင့္မလ်က္ရ၊ တစ္စံုတစ္ခုကပ္ေနပါက ႏႈတ္ခမ္းအခ်င္းခ်င္းဖိၿပီး ပါးစပ္အတြင္းသြင္းရမည္။

၅၅။ ဆြမ္းဟင္းေပက်ံေသာလက္ျဖင့္ မိမိပိုင္ ေသာက္ေရ ခြက္ကိုပင္ျဖစ္ေစ မကိုင္ရ၊ ကိုင္ၿပီးလွ်င္ ေဆးေၾကာမည္ ဟူေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ကိုင္လွ်င္ ကိုင္ေကာင္း၏။

၅၆။ ဆြမ္းလံုးပါေသာ သပိတ္ေဆးေရကို ၿမိဳ႕ရြာတြင္း၌ မသြန္ရ။ ၿမိဳ႕ရြာအျပင္အပ၌ သြန္ေကာင္း၏။ ဆြမ္းလံုး ကို တစ္ေနရာတြင္စု၍ ေရခ်ည္းသက္သက္ျဖစ္ေစ၊ ဆြမ္းလံုးပ်က္ေအာင္ေခ်၍ျဖစ္ေစ သြန္ေကာင္း၏။

၅၇။ လက္၌ထီးရွိေသာ မနာမဖ်ားသူအား တရားမေဟာရ။

၅၈။ တုတ္ လွံ လက္၌ရွိေသာ မနာမဖ်ားသူအား တရားမေဟာရ။

၅၉။ ဓား သံလ်က္ လက္၌ရွိေသာ မနာမဖ်ားသူအား တရားမေဟာရ။

၆၀။ ေလး ျမႇား လက္၌ရွိေသာ မနာမဖ်ားသူအား တရားမေဟာရ။

၆၁။ က်န္းမာပါလ်က္ ေျခနင္းစီးထားသူအား တရား မေဟာရ။

၆၂။ က်န္းမာပါလ်က္ ဖိနပ္စီးထားသူအား တရား မေဟာရ။

၆၃။ က်န္းမာပါလ်က္ ယာဥ္ေပၚ၌ေနသူအား တရား မေဟာရ။

၆၄။ က်န္းမာပါလ်က္ အိပ္ယာထဲေနသူအား တရား မေဟာရ။

၆၅။ ဒူးႏွစ္ဖက္ကိုေထာင္လ်က္ အ၀တ္ျဖင့္သိုင္းထားသူ၊ လက္ျဖင့္သိုင္းဖက္ထိုင္ေနသူအား တရားမေဟာရ။

၆၆။ က်န္းမာပါလ်က္ ေခါင္းေပါင္း ေပါင္းထားသူအား တရားမေဟာရ။

၆၇။ က်န္းမာပါလ်က္ ဦးေခါင္းျခံဳထားသူအား တရား မေဟာရ။

၆၈။ တရားေဟာသူသည္ အခင္းမပါ ဗလာေျမေပၚမွာ ထိုင္ၿပီး၊ မနာမဖ်ားဘဲ အ၀တ္ခင္းေပၚ ထိုင္သူအား တရားမေဟာရ။

၆၉။ မနာမဖ်ားဘဲ ျမင့္ရာ၌ေနသူအား မိမိကနိမ့္ရာ၌ ေန၍ တရားမေဟာရ။

၇၀။ မနာမဖ်ားဘဲ ထိုင္ေနသူအား မတ္တတ္ရပ္ေနသူက တရားမေဟာရ။

၇၁။ မနာမဖ်ားဘဲ ေရ့ွကသြားေနသူအား ေနာက္ကေန၍ တရားမေဟာရ။

၇၂။ မနာမဖ်ားဘဲ လမ္းေပၚ၌သြားေနသူအား လမ္းေဘး မွ လိုက္၍ တရားမေဟာရ။

၇၃။ မနာမဖ်ားဘဲ မတ္တတ္ရပ္လ်က္ က်င္ႀကီး က်င္ငယ္ မစြန္႔ရ။

၇၄။ မနာမဖ်ားဘဲ စိမ္းစိုရာျမက္သစ္ပင္၌ က်င္ႀကီး က်င္ငယ္ တံေထြး မစြန္႔ရ။

၇၅။ မနာမဖ်ားဘဲ (ေသာက္ေရ သံုးေရ-ျမစ္ ကန္ ေခ်ာင္း) ေရ၌ က်င္ႀကီးက်င္ငယ္ မစြန္႔ရ။

* ဤသိကၡာပုဒ္ ၇၅-ပါးကို မ႐ိုေသ မေလးစား ဂ႐ုမစိုက္သည့္သေဘာျဖင့္ လိုက္နာက်င့္သံုးမႈမျပဳပါက ရဟန္းမ်ားမွာ ဒုကၠဋ္အာပတ္သင့္သည္။ ရွင္သာမေဏမ်ားမွာ သဲဒဏ္ ေရဒဏ္ထိုက္သည္။ (မက်န္းမာလွ်င္၊ မသိနားမလည္ေသးလွ်င္၊ အျပစ္မရွိ။) နားလည္ေအာင္ သိေအာင္ သင္ၾကားေလ့က်င့္ရမည္။
* ဤသိကၡာပုဒ္ေတာ္အားလံုး ဆဗၺဂၢီရဟန္းမ်ားအား အေၾကာင္းျပဳ၍ ပညတ္ေတာ္မူသည္။--Mayor mt 06:55, 13 ဇူ​လိုင္​ 2009 (UTC)


] ကိုးကား

1. ↑ အရွင္ဇနကာဘိ၀ံသ(ေရႊက်င္) ၏ ရုပ္ပံုရွင္က်င့္၀တ္
2. ↑ ေဒါက္တာမင္းတင္မြန္ “ျမတ္ဒါန” စာအုပ္

`ဤေနရာတြင္း ႀကည့္ရႈးႏိူင္သည္

ရဟန္းဟူသည္ - တရားကို ေကာင္းစြာက်င္႔ျခင္း ၊ မွန္စြာက်င္႔ျခင္း ၊ ကုသိုလ္ျပဳျခင္းသည္ ေကာင္း၏၊ေကာင္းမႈျပဳျခင္းသည္ ေကာင္း၏၊ မညွင္းဆဲျခင္းသည္ေကာင္း၏၊ သတၱ၀ါတို႔ကို သနားျခင္းသည္ ေကာင္း၏ ဟု ႏွလံုးသြင္း က်င္႔ေနသူ ျဖစ္သည္။ [1]

သာမေဏရ ပဗၺဇၹ လို႔ အေခၚေျပာင္းလိုက္လွ်င္ - လြတ္ေျမာက္ေအာင္က်င္႔ေနသူ ၊ အေႏွာင္အဖြဲ႔ကင္းသူ၊ (တဏွာကင္းေအာင္ ၾကိဳးစားေနသူ ) ဖိအားကင္းေအာင္ေနသူ၊ ျငိမ္းခ်မ္းေအာင္ေနသူဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။


ရဟန္း ၈-မ်ိဳး

သာသနာ့၀န္ထမ္း ရဟန္းဘ၀ႏွင့္ စပ္၍ ရဟန္းရွစ္မ်ိဳးရွိေၾကာင္းကို ဦးစြာသိအပ္ေပ၏။
၁။ ဧဟိဘိကၡဴပသမၸဒါ-ဗုဒၶက ရဟန္း လာေလာ့-ဟုေခၚကာမွ်ျဖင့္ ျဖစ္လာရေသာ ရဟန္း။( အရွင္သာရိပုတၱရာ စသည္ )
၂။ သရဏဂမႏူပသမၸဒါ-သရဏဂံု ေဆာက္တည္ကာမွ်ျဖင့္ ျဖစ္လာေသာရဟန္း။( ဘုရားျဖစ္ခါစ ေရွးပိုင္းရဟန္းမ်ား )
၃။ ၾသ၀ါဒပဋိဂၢဟဏူပသမၸဒါ-ဗုဒၶ၏ ၾသ၀ါဒကို ခံယူကာမွ်ျဖင့္ ျဖစ္လာေသာ ရဟန္း။( အရွင္မဟာကႆပ )
၄။ ပဥႇာဗ်ာကရဏူပသမၸဒါ-ျပႆနာ ေျဖဆိုကာမွ်ျဖင့္ျဖစ္လာေသာရဟန္း။( အရွင္ေသာပါက )
၅။ အ႒ဂရုဓမၼ ပဋိဂၢဟဏူပသမၸဒါ-ဂရုဓမ္ရွစ္ပါး ခံယူကာမွ်ျဖင့္ ျဖစ္လာေသာ ရဟန္း။( အရွင္မ မဟာပဇာပတိေဂါတမီ )
၆။ ဒူေတႏူပသမၸဒါ-တဆင့္ခံ တမန္ျဖစ္လာေသာ ရဟန္း။( အရွင္မ အၯကာသီ )
၇။ အ႒၀ါစီကူပသမၸဒါ-ရဟန္း၊ ရဟန္းမ၊ ႏွစ္ဖက္သံဃာမွ ဉတၱိစတုတၳကံ ႏွစ္မ်ိဳးျဖင့္ ျဖစ္လာေသာ ရဟန္း။( အျခားရဟန္းမမ်ား )
( ၈ ) ဉတၱိစတုတၳကမၼဴပသမၸဒါ-ဉတၱိစတုတၳကံျဖင့္ ျဖစ္လာေသာ ရဟန္း။( အရွင္ရာဓ-မွစ၍ မ်က္ေမွာက္ေခတ္အထိ ရဟန္းမ်ား )
ထို ၈-မ်ိဳးတို႔တြင္ ၁၊ ၃ ၊ ၄၊ ၅ တို႔သည္ ဗုဒၶကိုယ္ေတာ္တိုင္ ရဟန္းျပဳေပးေသာ ရဟန္း အမ်ိဳးအစားမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။

* ၇-သည္ ဗုဒၶလက္ထက္ေတာ္မွစ၍ ဘိကၡဴနီသာသနာမကြယ္မီ အခ်ိန္အထိ ရွိေသာ ဘိကၡဴနီ ( ရဟန္းမ) အမ်ိဳးအစား ျဖစ္သည္။

* ၂-သည္ ဗုဒၶျမတ္စြာ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃-ခုႏွစ္၊ ကဆုန္လျပည့္ေန႔ ဘုရားအျဖစ္သို႔ ေရာက္ေတာ္မူေသာအခ်ိန္မွစ၍ ထိုႏွစ္ တေပါင္းလ ( အရွင္ရာဓ ရဟန္းမျပဳမီ အခ်ိန္ ) အထိ ခြင့္ျပဳအပ္ေသာ ရဟန္းအမ်ိဳးအစား ျဖစ္သည္။

* ၈-သည္ အရွင္ရာဓ ရဟန္းျပဳခ်ိန္မွစ၍ ယေန႔အထိ တည္ရွိေနေသာ ရဟန္းအမ်ိဳးအစား ျဖစ္သည္။

ယေန႔မ်က္ေမွာက္ေခတ္ သာသနာေတာ္၌ ဉတၱိစတုတၳကံျဖင့္သာ ရဟန္းျပဳခြင့္ ရွိေတာ့၏။ ထို႔ေၾကာင့္ လက္ရွိရဟန္းေတာ္မွန္သမွ် အမွတ္ ၈-အမ်ိဳးအစား ဉတၱိစတုတၳကမၼဴပသမၸဒါ ရဟန္းမ်ားခ်ည္း ျဖစ္ၾကသည္။


ရဟန္းျဖစ္ထိုက္ေသာ အဂၤါ

ရဟန္းတပါး ျဖစ္ေျမာက္ရန္ ဉတၱိစတုတၳကံကို နည္းလမ္းတက် ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔ လိုအပ္၏။ ယင္းသို႔ ဉတၱိစတုတၳကံ ေအာင္ျမင္ရန္- ၁။ ၀တၳဳ-ရဟန္းေလာင္း။
၂။ ဉတၱိ-ဉတ္။ ( ကမၼ၀ါစာ နိဒါန္း )
၃။ သီမာ-သိမ္။
၄။ အႏုႆာ၀န-ကမၼ၀ါစာ။
၅။ ပရိသာ-ပရိသတ္။ ( ကံေဆာင္သံဃာ ) ( ၀တ္-ဉတ္-သိမ္-ကံ၊ ပရိသာ၊ ငါးျဖာ သမၸတၱိ ။)
ဟူေသာ အဂၤါငါးပါး ညီညြတ္ျပည့္စံုဖို႔ လိုအပ္၏။

ယင္းငါးပါး ညီညြတ္ျပည့္စံုမွ ဉတၱိစတုတၳကံ ေအာင္ျမင္၍ ရဟန္းျဖစ္ႏိုင္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ( သိကၡာတင္ ပဥၥဂၤ ) ဟု ဆိုၾကသည္။ သိကၡာတင္-( ရဟန္းခံ) ရာ၌ အဂၤါငါးပါး ရွိ၏ဟု ဆိုလိုသည္။

ထိုတြင္ ၀တၳဳအရ ရဟန္းေလာင္းသည္ ေယာက်္ားစစ္ ျဖစ္ရျခင္း၊
အသက္ ၂၀-ျပည့္ရျခင္း၊
တိတၳိ ( ဒိ႒ိအယူရွိသူ ) မဟုတ္ရျခင္း၊
ပဥၥာနႏၲရိယ ကံႀကီးမ်ား က်ဴးလြန္ထားသူ မဟုတ္ျခင္း-စေသာ အဂၤါတို႔ႏွင့္ ညီညြတ္သူ ျဖစ္ရ၏။

ဉတၱိအႏုႆာ၀နတို႔အရ ဉတ္ကမၼ၀ါစာကို ဌာန္၊ ကရိုဏ္း၊ ပယတ္၊ သိထိလ၊ ဓနိတ ပီသစြာ မွန္မွန္ကန္ကန္ ရြတ္ဖတ္ႏိုင္ရ၏။
သီမာ-အရ သိမ္သည္ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ သမုတ္ခဲ့ေသာ သိမ္ေကာင္းျဖစ္ရ၏။
ပရိသာ-အရ ကံေဆာင္သံဃာသည္ အနည္းဆံုး ရဟန္းစစ္စစ္ ငါးပါးရွွိရ၏။
( မဇၩိမေဒသျဖစ္လွ်င္ ၁၀-ပါးရွိရ၏။ ယင္းသံဃာေတာ္မ်ားက စုေပါင္းညီညာ ေဆာင္ရြက္ၾကရ၏။ )


ရဟန္းခံပံု အစီအစဥ္

၁။ ရဟန္းေလာင္း သာမေဏကို ဥပဇၩာယ္ဆရာေတာ္ထံ ဥပဇၩာယ္ယူေစရ၏၊ ဥပဇၩာယ္ဆရာဟူသည္ သာသနာေတာ္၌ မိဘပင္ျဖစ္၏၊ အစစအရာရာ တာ၀န္ယူရေသာ တာ၀န္ခံပုဂၢိဳလ္တည္း။ ဥပဇၩာယ္ရွိသူကိုသာ ရဟန္းခံေပးႏိုင္၏။

၂။ သပိတ္ သကၤန္း ေျပာၾကားရ၏၊ ကိုယ္ပိုင္ သပိတ္ သကၤန္း ရွိသူကိုသာ ရဟန္းခံေပးႏိုင္၍ ကိုယ္ပိုင္ သပိတ္ သကၤန္းရွိေၾကာင္း ေျပာၾကားရျခင္း ျဖစ္သည္။

၃။ ရဟန္းေလာင္းအား သံဃာ့အလယ္၌ ေမးစိစစ္ေသာအခါ ေျဖဆိုႏိုင္ရန္ သမၼဳတိရ သံဃာေတာ္တပါးက သံဃာ့ပရိသတ္မွ ႏွစ္ေတာင့္ထြာ (ဟတၱပါသ္) လြတ္ရာ တေနရာသို႔ ထုတ္ေဆာင္၍ သင္ျပေပးရ၏။

၄။ ထိုသို႔ သြန္သင္ျပေပးျပီးေနာက္ သံဃာ့အလယ္သို႔ ျပန္သြင္း ( ျပန္ေခၚ) ရ၏၊ ( အျပင္ထုတ္ျခင္း၊ အတြင္းသြင္းျခင္းတို႔ကို ၀ိနည္းကံအရ ဉတ္ျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ရ၏ )။

၅။ ရဟန္းေလာင္းက မိမိအား ရဟန္းျပဳေပးပါရန္ သံဃံ ဘေႏၲ-စသည္ (ပါဠိ-ျမန္မာ) ကို ဆို၍ သံဃာေတာ္အား ေလွ်ာက္ထားရ၏၊ မိမိဆႏၵအေလ်ာက္ ရဟန္းျပဳလိုသူကိုသာ ရဟန္းခံေပးႏိုင္၍ ထိုသို႔ေလွ်ာက္ထားရျခင္း ျဖစ္သည္။

၆။ သမၼဳတိရ သံဃာေတာ္ကပင္ ရဟန္းေလာင္းအား ေမးစိစစ္ရ၏၊ ရဟန္းျဖစ္ထိုက္ေသာ အဂၤါႏွင့္ ညီညြတ္သူကိုသာ ရဟန္းခံေပးႏိုင္၍ ရဟန္းျဖစ္ထိုက္ေသာ အဂၤါႏွင့္ ညီမညီ သိရွိႏိုင္ရန္ ေမးစိစစ္ရျခင္း ျဖစ္သည္။

၇။ သံဃာေတာ္မ်ားက ဉတၱိစတုတၳ ကမၼ၀ါစာကို ရြတ္ဖတ္ၾကရ၏၊ ဤဉတၱိစတုတၳ ကမၼ၀ါစာသည္ ရဟန္းအျဖစ္၌ အခ်ဳပ္အျခာ ပဓာနျဖစ္၏၊ ရြတ္ဖတ္ရာ၌ မ်ားေသာအားျဖင့္ တႀကိမ္ သံုးပါးႏႈန္းျဖင့္၊ အျမဲေနမည့္ရဟန္း ျဖစ္လွ်င္ အနည္းဆံုး သံုးႀကိမ္ေလာက္ ရြတ္ဖတ္ေလ့ရွိၾကသည္။ ပထမအႀကိမ္ကပင္ နည္းလမ္းတက် ရြတ္ဖတ္ႏိုင္လွ်င္ ထိုပထမအႀကိမ္ ကမၼ၀ါစာအဆံုးမွာပင္ ရဟန္းျဖစ္ေတာ့၏။ တႀကိမ္တည္းျဖင့္ စိတ္မခ်ရ၍၄င္း၊ ပိုမိုခိုင္ျမဲေစလို၍၄င္း အႀကိမ္ႀကိမ္ ဖတ္ျခင္းျဖစ္သည္။

ရဟန္းျဖစ္သည္ႏွင့္တျပိဳင္နက္ ရဟန္းသစ္ သႏၲာန္၌ လူတို႔၏ သီလသိကၡာထက္ သာလြန္ျမင့္ျမတ္ေသာ အဓိသီလသိကၡာ တည္သြားသည္။ ေရွာင္ၾကဥ္လိုက္နာဖြယ္ သိကၡာအက်ဥ္း(၂၂၇)သြယ္၊ အက်ယ္ကုေဋကိုးေထာင္ေက်ာ္ ရဟန္းက်င့္၀တ္ သိကၡာပုဒ္မ်ားလည္း ေရာက္လာေတာ့၏။ ထိုသိကၡာပုဒ္မ်ားတည္းဟူေသာ ဥပေဒေဘာင္အတြင္းက ေနထိုင္ျခင္းျဖင့္ ရဟန္းဘ၀ကို ရွင္သန္ေစရ၏။

ထိုဥပေဒမ်ားတြင္
၁။ ေမထုန္မွီ၀ဲမႈ
၂။ ပါရာဇိက က်ေလာက္ေသာ သူတပါးပစၥည္း ခိုးမႈ
၃။ လူသတ္မႈ
၄။ မိမိမွာ တကယ္မရွိဘဲ စ်ာန္မဂ္ဖိုလ္တရား ရွိေၾကာင္း ေျပာဆိုမႈ-တို႔မွ ေရွာင္ၾကဥ္ရန္
ပညတ္ထားေသာ ဥပေဒေလးမ်ိဳးတို႔ကို မက်ဴးလြန္ မေဖာက္ဖ်က္သမွ် ရဟန္းစစ္ ရဟန္းမွန္ပင္ျဖစ္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ရဟန္းဘ၀၌ ေနသမွ် ထိုဥပေဒ ေလးမ်ိဳးတို႔ကို မျဖစ္မေန ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ရန္ ဥပဇၩာယ္ဆရာေတာ္က မိမိတပည့္ ရဟန္းသစ္အား သိမ္ထဲမွာပင္ သြန္သင္ ဆံုးမေတာ္မူ၏။


ရိုေသေလးစားရွိခိုးထိုက္သူ

ရွိခိုးထိုက္ေသာ အသြင္အျပင္အားျဖင္႔ (၂)မ်ိဳးရွိသည္။
ရွိခိုးထိုက္ေသာဂုဏ္အရည္အခ်င္းအားျဖင္႔အခ်က္ေပါင္း(၂၀)ရွိသည္။

အသြင္အျပင္အားျဖင္႔ (၂)မ်ိဳး

(၁) ဖန္ရည္ဆိုးေသာ သဃၤန္းကို ၀တ္ရံုျခင္း ၊(လွပတင္႔တယ္ေသာ အေရာင္အဆင္းရွိတဲ႔ အ၀တ္အစား ကို ေရွာင္ၾကဥ္လိုက္ျခင္း၊ကာမဂုဏ္ကို အသြင္ျဖင္႔ သတ္ျခင္း ၊
(၂) ဦးေခါင္းကို ရိတ္တံုးထားျခင္း ။ (ဦးေခါင္းတန္ဆာဆင္ျခင္း ကို ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ႏႈတ္ခမ္းေမႊး၊ မုတ္ဆိတ္ေမႊးအလွအပထားျခင္း မ်ားကို ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း ၊ အိႏၵိယမွာေတာ႔ ဒါေတာ္ေတာ္ကို စြန္ပတာတဲပ အစဥ္အလာလုပ္ရပ္လို႔ဆိုပါတယ္။ သူတို႔က ဆံပင္၊ ႏႈတ္ခမ္းေမႊး၊ မုတ္ဆိတ္ေမႊးကို အရမ္းအလွဆင္တဲ႔ တိုင္းျပည္ျဖစ္ေနလို႔တဲ႔)[2]


ရွိခိုးထိုက္ေသာဂုဏ္အရည္အခ်င္းအားျဖင္႔အခ်က္ေပါင္း(၂၀) (၁) ေသကၡ ပုဂၢ ိဳလ္ အသြင္ရွိျခင္း
(၂)ရဟႏၱ ာအသြင္ ရွိျခင္း
(၃) အရီယာႏွင႔္တူေသာ အက်င္႔ရွိေနျခင္း
(၄)တူေသာေနထိုင္ျခင္းရွိၾကျခင္း
(၅)တူေသာဣေျႏၵ ရွိၾကျခင္း
(၆)တူေသာဆင္းရဲျခင္းရွိျခင္း
(၇)တူေသာသည္းခံျခင္းရွိျခင္း
(၈ )တစ္ကိုယ္ထီးတည္းက်င္႔ၾကံအားထုတ္ႏိုင္ျခင္း
(၉) တစ္ကိုယ္ထီးတည္းေမြ႔ေလွ်ာ္ျခင္း
(၁၀) တစ္ကိုယ္ထီးတည္းကိ်န္းေအာင္ျခင္း
(၁၁)မေကာင္းမႈမွရွက္ျခင္း
(၁၂)မေကာင္းမႈမွ လန္႔ျခင္း
(၁၃)သ ဓမၼ အက်င္႔ကို အားထုတ္ျခင္း
(၁၄)ကုလိုလ္ကို မေမ႔ေလ်ာ႔ျခင္း
(၁၅)သုတ္လႊတ္ျခင္းကဲ႔သို႔ေသာ ကာမဂုဏ္ကို ဖယ္ၾကဥ္ျခင္း
(၁၆)ပါဠိသင္ယူျခင္း
(၁၇) အ႒ကထာ ေခၚအက်ယ္အနက္ သင္ယူျခင္း
(၁၈ ) သီလ၊သမာ ိပညာဂုဏ္တို႔တြင္ေမြ႔ေလ်ာ္ျခင္း
(၁၉)ကင္းေသာတပ္မက္မႈရွိျခင္း
(၂၀) ဘုရားရွင္သတ္မွတ္ေသာ သိကၡ ာပုဒ္မ်ားကို ျဖည္႔က်င္႔ျခင္း
[3]

သိကၡာတင္ျခင္း

သိကၡာတင္ျခင္းဆိုသည္မွာ ရဟန္းေတာ္မ်ားက သိမ္အတြင္း ရဟန္းေလာင္းကို ဥတၱိစတုတၳကမၼ၀ါစာဖတ္၍ ရဟန္းခံေပးျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ သိကၡာတင္ရာ ေအာက္ပါ အခ်က္ (၅) ခ်က္ႏွင့္ ျပည့္စံုရမည္၊ မျပည့္စံုပါက ရဟန္းမျဖစ္ႏိုင္ေခ်။
၁.ရဟန္းေလာင္းသည္ လူသား ေယာက္်ားစင္စစ္ ျဖစ္ျခင္း၊ (နဂါး၊ ဂဠံဳတို႔က လူေယာင္ေဆာင္ထားသူ မျဖစ္ေစရ)၊ (နပံုး ပ႑ဳက္ႏွင့္ မိန္းမ မျဖစ္ေစရ။)
၂.သန္႔ရွင္းစင္ၾကယ္ေသာ သိမ္အတြင္း ရွိျခင္း၊
၃.သီလစင္ၾကယ္ေသာ ရဟန္းေကာင္း အနည္းဆံုး (၅) ပါး ရွိျခင္း၊
၄.ႆတ္ဖတ္ၾကားရာ ႒ာန္က႐ိုဏ္း တိက် မွန္ကန္ျခင္း၊
၅.ကမၼ၀ါစာ (၃) ႀကိမ္ကို မွန္ကန္စြာ ဖတ္႐ြတ္ေပးျခင္း။


သိကၡာခ်ျခင္း

သိကၡာခ်ျခင္းဆိုသည္မွာ မိမိသည္ ရဟန္းသီလကို က်င့္သံုးႏိုင္ျခင္းမရွိေတာ့ပါ ေၾကာင္း ဖြင့္ဟေျပာၾကားျခင္းပင္ ျဖစ္သည္၊ သိကၡာခ်ၿပီးေနာက္ပါရာဇိကအမႈမ်ားကို က်ဴးလြန္ပါက ရဟန္းမဟုတ္ေတာ့ၿပီျဖစ္၍ ပါရာဇိကအာပတ္မသင့္ေတာ့ပါ၊ ပါရာဇိကက် ၿပီးေသာ ရဟန္းမွာလည္း သီလသိကၡာမရွိေတာ့ၿပီျဖစ္၍ သိကၡာခ်ရန္ မလိုေတာ့ပါ၊ သိကၡာ ခ်ရာ ေအာက္ပါအခ်က္ (၆)ခ်က္ႏွင့္ ျပည့္စံုရမည္။

၁။ အမွန္တကယ္ ရဟန္းအျဖစ္ျဖင့္ မေနလိုျခင္း(သိကၡာခ်လိုစိတ္ရွိျခင္း )
၂။ သတ္မွတ္ထားသည့္ သိကၡာခ် စကားလံုး မွန္ကန္ျခင္း၊
၃။ ပစၥဳပၸန္ကာလျဖင့္ ေျပာဆိုျခင္း၊
၄။ ႏႈတ္ျဖင့္ ပီသစြာဆိုျခင္း၊ (လက္ဟန္ျပျခင္း၊ စာေရးျခင္းျဖင့္ သိကၡာခ် လွ်င္ သိကၡာမက်ေခ်၊)
၅။ ထိုေျပာဆိုေသာစကားကို နားေထာင္သူ (သိကၡာခ်ေပးသူ) မွာ လူသား စင္စစ္ျဖစ္ျခင္း၊
၆။ နားေထာင္သူက ခ်က္ျခင္း နားလည္ျခင္း။

သိကၡာခ် စကားလံုး ၂၆-လံုး

1. ဘုရားကို စြန္႔ပါ၏။ (ဗုဒၶံ ပစၥကၡာမိ)
2. တရားေတာ္ကို စြန္႔ပါ၏။ (ဓမၼံ ပစၥကၡာမိ)
3. သံဃာေတာ္ကို စြန္႔ပါ၏။ (သံဃံ ပစၥကၡာမိ)
4. ရဟန္းသိကၡာကို စြန္႔ပါ၏။ (သိကၡံ ပစၥကၡာမိ)
5. ၀ိနည္းေတာ္ကို စြန္႔ပါ၏။ (၀ိနယံ ပစၥကၡာမိ)
6. ပါတိေမာက္ (၀ိနည္းသိကၡာပုဒ္ မာတိကာ) ကို စြန္႔ပါ၏။ (ပါတိေမာကၡံ ပစၥကၡာမိ)
7. ၀ိနည္းသိကၡာပုဒ္ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ကို စြန္႔ပါ၏။ (ဥေဒၵသံ ပစၥကၡာမိ)
8. ဥပဇၩာယ္ဆရာကို စြန္႔ပါ၏။ (ဥပဇၩာယံ ပစၥကၡာမိ)
9. ဆရာကို စြန္႔ပါ၏။ (အာစရိယံ ပစၥကၡာမိ)
10. အတူေနတပည့္ကို စြန္႔ပါ၏။ (သဒၶိ၀ိဟာရိကံ ပစၥကၡာမိ)
11. အနီးေန တပည့္ကို စြန္႔ပါ၏။ (အေႏၲ၀ါသိကံ ပစၥကၡာမိ)
12. ဥပဇၩာယ္တူ ရဟန္းကို စြန္႔ပါ၏။ (သမာႏုပဇၩာယကံ ပစၥကၡာမိ)
13. ဆရာတူတပည့္ကို စြန္႔ပါ၏။ (သမာနာစရိယံ ပစၥကၡာမိ)
14. အတူေန သီတင္းသံုးေဖာ္ကို စြန္႔ပါ၏။ (သျဗဟၼစာရႎ ပစၥကၡာမိ)
15. အကြၽႏ္ုပ္ကို လူ၀တ္ေၾကာင္ဟူ၍ မွတ္ပါေလာ့။ (ဂိဟီတိ မံ ဓာေရဟိ)
16. အကြၽႏ္ုပ္ကို ဥပါသကာဟူ၍ မွတ္ပါေလာ့။ (ဥပါသေကာတိ မံ ဓာေရဟိ)
17. အကြၽႏ္ုပ္ကို အရာမ္ေစာင့္၊ ေက်ာင္းေစာင့္ဟူ၍ မွတ္ပါေလာ့။ (အာရာမိေကာတိ မံ ဓာေရဟိ)
18. အကြၽႏ္ုပ္ကို ရွင္သာမေဏဟူ၍ မွတ္ေတာ္မူပါေလာ့။ (သာမေဏေရာတိ မံ ဓာေရဟိ)
19. အကြၽႏ္ုပ္ကို တိတၳိ (မိစၦာဒိ႒ိဆရာႀကီး ) ဟူ၍ မွတ္ပါေလာ့။ (တိတၳိေယာတိ မံ ဓာေရဟိ)
20. အကြၽႏ္ုပ္ကို တိတၳိတပည့္ဟူ၍ မွတ္ပါေလာ့။ (တိတၳိယသာ၀ေကာတိ မံ ဓာေရဟိ)
21. အကြၽႏ္ုပ္ကို ရဟန္းမဟုတ္ေတာ့ဟူ၍ မွတ္ပါေလာ့။ (အသမေဏတိ မံ ဓာေရဟိ)
22. အကြၽႏ္ုပ္ကို သာကီ၀င္မင္းသား ဘုရားသားေတာ္မဟုတ္ဟူ၍ မွတ္ပါေလာ့၊ (အသက်ပုတၱိေယာတိ မံ ဓာေရဟိ)
23. ဘုရားသည္ ငါ့အတြက္ အက်ိဳးမရွိ၊ ေတာ္ၿပီ၊ တန္ၿပီ၊ (အလံ ေမ ဗုေဒၶန)
24. ဘုရားသည္ ငါ့အတြက္ ဘာလုပ္ဖို႔လဲ၊ (ကႎ ႏု ေမ ဗုေဒၶန)
25. ငါသည္ ဘုရားကို အလိုမရွိၿပီ၊ ဘုရားသည္ ငါ့အတြက္မလိုေတာ့ၿပီ၊ (နအေတၳာ ေမ ဗုေဒၶန)
26. ငါသည္ ဘုရားလက္ေအာက္မွ လြတ္ေျမာက္ၿပီ၊ (သုမုေတၱာ ဟံ ဗုေဒၶန)

အထက္ေဖာ္ျပပါ သတ္မွတ္ထားေသာ သိကၡာခ် စကားလံုး ၂၆-လံုး တို႔အနက္ တစ္လံုးလံုးကို ပါဠိဘာသာျဖင့္ ျဖစ္ေစ၊ မိမိနားလည္ရာအျခားဘာသာ စကားျဖင့္ျဖစ္ေစ ႐ြတ္ဆိုခြင့္ရွိသည္။ ဘုရားကို စြန္႔ခဲ့ၿပီဟု အတိတ္ကာလျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ ဘုရားကို စြန္႔ေတာ့မည္ဟု အနာဂတ္ကာလျဖင့္ လည္းေကာင္း ေျပာဆိုလွ်င္ သိကၡာမက်ေခ်၊ စြန္႔ပါ၏ဟု ပစၥဳပၸန္ကာလျဖင့္ ေျပာဆိုမွသာ သိကၡာက်သည္။ သိကၡာခ်ရာ ေယာက္်ား မိန္းမ မည္သူ႔ထံ မဆိုသိကၡာခ်ႏိုင္၏။ နားေထာင္သူ အေနျဖင့္ ဤရဟန္းသည္ သိကၡာ ခ်သည္ဟု ခ်က္ခ်င္းနားလည္ရမည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ၀ိနည္း နားလည္သူအထံ တြင္သာသိကၡာခ်သင့္၏။ ၀ိနည္းနားမလည္သူ ထံ သိကၡာခ်လိုပါက သိကၡာခ်ျခင္း၏ အဓိပၸာယ္ကို ႀကိဳတင္ရွင္းလင္း ေျပာၿပၿပီး ေနာက္မွသာ သိကၡာခ်သင့္သည္။ ဤေခတ္ၸ ဒုလဘရဟန္းခံသူတို႔သည္ သိကၡာက်ေအာင္ သိကၡာခ်ဖို႔ အေရးႀကီး၏။ သိကၡာမက်ဘဲ လူ၀တ္လဲ၍ မိမိအိမ္ျပန္လာပါက သကၤန္း၀တ္စဥ္က ပါရာဇိကမက်ဘဲ ပုဆိုး၀တ္ၿပီးမွ ပါရာဇိကက်မည္ကို သတိျပဳသင့္ၾကသည္။

အနာမာသ၀တၱဳမ်ား (ရဟန္းမ်ားမထိမကိုင္ေကာင္းေသာအရာ၀တၱဳမ်ား)

၁. မာတုဂါမ = ယေန႔ေမြးစ သူငယ္မကိုပင္ မကိုင္ရ၊ သာယာစိတ္ ရွိလွ်င္ သံဃာဒိသိသ္အာပတ္ သင့္၏။ သာယာစိတ္မရွိေသာ္လည္း တမင္သက္သက္ကိုင္လွ်င္ ဒုကၠဋ္အာပတ္ သင့္၏။ မေတာ္တဆ ထိမိတိုးမိလွ်င္ အာပတ္မသင့္။ မိခင္၊ ႏွမ စေသာ ေဆြမ်ိဳးေတာ္ စပ္သူကို မိသားစုခ်စ္ခင္စိတ္ျဖင့္ ကိုင္လွ်င္ ဒုကၠဋ္အာပတ္ သင့္သည္။ ေရႏွစ္ေသာ မိခင္၊ ေရတြင္းထဲက်ေသာ မိခင္ကိုပင္ လက္ျဖင့္မဆြဲမကိုင္ရ၊ ၀ါးလံုး၊ ႀကိဳး စသည္ကို လွမ္းေပး၍ ဆြဲတင္ကယ္ဆယ္ရမည္။ လက္ကိုလွမ္းဆြဲပါဟုမေျပာရ၊ ေၾကာက္ အား လန္႔အားျဖင့္ လာေရာက္ဆြဲကိုင္ဖက္ထားပါမူကမ္းစပ္ေရာက္ ေအာင္ ကူးခပ္လာရမည္။ အာပတ္မသင့္ေခ်။ မိမိ၏ ကာယပေယာဂ၊ ၀စီပေယာဂ မပါေစရ။

၂. မာတုဂါမ၏ အသံုးအေဆာင္၊

၃. မာတုဂါမ၏ ႐ုပ္ပံု၊ ဓာတ္ပံု၊ ႐ုပ္ထု၊

၄. စပါးအမ်ိဳးမ်ိဳး၊

၅. ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳး၊

၆. ထန္းသီး၊ အုန္းသီး၊ ငွက္ေပ်ာသီး စေသာ အသီးအမ်ိဳးမ်ိဳး၊

၇. ပုလဲ၊ ပတၱျမား၊ ေ႐ႊ၊ ေငြ စေသာ ရတနာအမ်ိဳးမ်ိဳး၊

၈. ေငြစကၠဴ၊ ေငြအဂၤါး အသျပာ အမ်ိဳးမ်ိဳး၊

၉. လက္နက္ အမ်ိဳးမ်ိဳး၊

၁၀. တူရိယာ အမ်ိဳးမ်ိဳး။

အထက္ပါ ပစၥည္း၀တၱဳတို႔ကို ကိုင္တြယ္သံုးသပ္ပါက ဒုကၠဋ္အာပတ္ သင့္သည္။
[ျပင္ဆင္ရန္​] ဆြမ္းမခံအပ္ေသာ (၆)ဌာန

ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ားသည္ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ (၆)ဌာနသို႔ အကြၽမ္းတ၀င္ ျပဳ၍ အၿမဲဆြမ္းမခံအပ္ -

၁. ျပည့္တန္ဆာမအိမ္၊

၂. မုဆိုးမအိမ္၊

၃. အပ်ိဳႀကီးအိမ္၊

၄. ပ႑ဳက္ (မိန္းမရွာ) အိမ္၊

၅. ဘိကၡဳနီမေက်ာင္း

၆. ေသတင္းကုပ္ (အရက္ဆိုင္)

အၿမဲတမ္း ဆြမ္းမခံအပ္ေသာ္လည္း တစ္ခါတစ္ရံ ဆြမ္းရပ္ခြင့္ရွိ၏။ ၎တို႔က လမ္းဆံုးလမ္းမသို႔ ထြက္၍ ဆြမ္းေလာင္းလွ်င္လည္းေကာင္း၊ ေက်ာင္းသို႔ လာေရာက္ ဆြမ္းပို႔လွ်င္ လည္းေကာင္း ခံယူသံုးေဆာင္ ေကာင္း၏။


အကပ္ခံအဂၤါ (၅) ပါး

1. ဆက္ကပ္လိုသည့္ ပစၥည္းကို အကပ္ခံမည့္ ရဟန္းထံသို႔ ေရွ႕႐ႈေဆာင္ယူျခင္း (အနည္းငယ္မွ်ပင္ျဖစ္ေစ ေရွ႕႐ႈၫြတ္ေစျခင္း )။
2. ေပးလႉေသာလက္ႏွင့္ ခံယူေသာလက္ မွတစ္ပါး အျခားေသာ ကိုယ္အဂၤါျဖင့္ တစ္ဦးႏွင့္တဦး ႏွစ္ေတာင့္ထြာ ဟတၳပါသ္ အတြင္းသို႔ေရာက္ျခင္း။
3. ကပ္အပ္ေသာပစၥည္းႏွင့္ ထည့္ရာ တင္ရာျဖစ္ေသာ သပိတ္၊ ပန္းကန္၊ ခြက္၊ စားပြဲခံု စေသာ ၀တၳဳသည္ အားအလယ္အလတ္ ရွိေသာ ေယာက္်ား ေျမႇာက္ခ်ီႏိုင္ေသာ ၀တၳဳျဖစ္ျခင္း။
4. ဆက္ကပ္ေသာ ပုဂၢိဳလ္၏ ကိုယ္အဂၤါျဖင့္ ေပးလႉ ဆက္ကပ္ျခင္း။ ကိုယ္အဂၤါႏွင့္ဆက္စပ္ေသာ သပိတ္၊ ပန္းကန္၊ ခြက္ စသည္ျဖင့္ ေပးလႉဆက္ကပ္ျခင္း။ ခံယူေသာ ရဟန္း၏ လက္၊ သပိတ္၊ ခြက္စသည္တို႔ၸ က်ေရာက္ေအာင္ ပစ္လႊင့္၍ ဆက္ကပ္ျခင္းအားျဖင့္ သံုးမ်ိဳးေသာ ဆက္ကပ္ျခင္းတို႔တြင္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ဆက္ကပ္ျခင္း။
5. အကပ္ခံေသာရဟန္း၏ ကိုယ္အဂၤါ(လက္)ျဖင့္ ခံယူျခင္း၊ ကိုယ္အဂၤါႏွင့္ဆက္စပ္ေသာ သပိတ္၊ ပန္းကန္၊ ခြက္ စသည္ျဖင့္ ခံယူျခင္း အားျဖင့္ ႏွစ္မ်ိဳးေသာ ခံယူျခင္းတို႔တြင္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ခံယူျခင္း၊

ဤအဂၤါ ငါးပါးႏွင့္ညီေအာင္ ဆက္ကပ္ခံယူလွ်င္ အကပ္ေျမာက္သည္။


အကပ္မေျမာက္

မေျပာင္းမေ႐ႊ႕ႏိုင္ေသာ ပ်ဥ္ခ်ပ္ ေက်ာက္ဖ်ာစသည္ျဖစ္ေစ၊ သစ္ငုတ္ သစ္ပင္စသည္ႏွင့္ တြဲခ်ည္ထားေသာေညာင္ေစာင္း၊ အင္းပ်ဥ္စသည္ၸျဖစ္ေစ ဆက္ကပ္ရန္ပစၥည္းကို တင္၍ ကပ္လွ်င္ အကပ္မေျမာက္။ သစ္ပင္ျဖစ္ (ေပါက္) ေန၍ မခူး ရေသးေသာ ပဒုမၼာၾကာ႐ြက္၊ ေပါက္႐ြက္၊ အင္ဖက္ စသည္ၸ ထည့္၍ ကပ္လွ်င္လည္း အကပ္မေျမာက္။ ဆက္ကပ္မည့္ ပစၥည္းကို ေဆာင္ယူ၍ မရႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ေသးငယ္ေသာ မန္က်ည္း႐ြက္၊ သွ်ား႐ြက္ စသည္ ထည့္၍ ကပ္လွ်င္ အကပ္မေျမာက္။ အားအလယ္ အလတ္ရွိေသာ ]]ထာမမဇၩိမ}} ေယာက်္ား မေျမႇာက္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ၾကီးေသာစားပြဲခံုၾကီး ေပၚ ခဲဖြယ္ ေဘာဇဥ္တို႔ကို တင္၍ ကပ္လွ်င္ အကပ္မေျမာက္။ ထမင္း ဟင္း ပါေသာ ထမင္းအိုးၾကီး၊ ဟင္းအိုးၾကီးစသည္ကို လူအမ်ား ၀ိုင္းမ၍ ကပ္လွ်င္ အကပ္မေျမာက္။
[ျပင္ဆင္ရန္​] အကပ္ပ်က္ျခင္းအဂၤါ (၆) ပါး

အကပ္ခံၿပီးေသာ ပစၥည္းမ်ားသည္ေအာက္ပါ အေၾကာင္း တစ္ပါးပါးေၾကာင့္ အကပ္ပ်က္၏။ သံုးေဆာင္လိုလွ်င္ ထပ္မံ အကပ္ခံရ၏။

၁။ သိကၡာခ် (လူထြက္) ျခင္း၊

၂။ သူခိုးဓားျပတို႔ အႏိုင္အထက္ လုယူျခင္း၊

၃။ ေသ (ပ်ံလြန္) ျခင္း၊

၄။ ရဟန္းေယာက်္ားအျဖစ္မွ ရဟန္းမိန္မအျဖစ္ ေျပာင္းလဲ သြားျခင္း၊

၅။ (အစြန္႔ခံ ပုဂၢိဳလ္ ထင္ရွားမရွိဘဲ မိမိဘာသာ မစားေတာ့ၿပီ၊ ေတာ္ၿပီတန္ၿပီဟု ဆံုးျဖတ္ကာ) ကိုယ္အဂၤါ၊ စိတ္ ႏွစ္ပါးလံုးျဖင့္ ျဖစ္ေစ၊ စိတ္သက္သက္ျဖင့္ျဖစ္ေစ စြန္႔လႊတ္ျခင္း။

၆။ လူ သာမေဏ စသည္တို႔အား စိတ္အာလယျပတ္ ေပးစြန္႔ျခင္း စသျဖင့္ အကပ္ပ်က္ျခင္းအဂၤါ ေျခာက္ပါးရွိ၏။
[ျပင္ဆင္ရန္​] မကပ္ဘဲအပ္ေသာ၀တၳဳမ်ား

ႏြားလွည္း၊ ျမင္းရထား၊ ကား စသည္တို႔ သြားေသာအခါ ထေသာဖုန္ ျမဴမႈန္႔မပါ၊ စင္ၾကယ္ေသာ ေရကို အကပ္မခံဘဲ ေသာက္ေကာင္း၏။

ေဖ်ာ္ရည္၊ သားငါးအရည္၊ ထမင္းရည္ စသည္တို႔ႏွင့္ မေရာမေႏွာ စင္ၾကယ္သန္႔ရွင္းေသာ ေရကို မကပ္ဘဲ ေသာက္ေကာင္း ၏။ ႐ြံ႕၊ ၫြန္ စသည္တို႔ႏွင့္ ေရာေနေသာ ေရျဖစ္လွ်င္ ဓမက႐ိုဏ္ (ေရစစ္) ျဖင့္ စစ္ၿပီးမွ ေသာက္ရ၏။

သြားေခ်းသည္ သြားႏွင့္ကပ္ၿငိေနစဥ္ စားလိုက အကပ္မခံဘဲ စားေကာင္း၏။ မေတာ္တဆ ၀မ္းတြင္းသို႔ ေရာက္သြားေသာ္လည္း အျပစ္မရွိ၊ သြားတိုက္တံ၊ ဒန္ပူစသည္တို႔ျဖင့္ ျခစ္မိ၍ သြားမွလြတ္လွ်င္ အကပ္ခံၿပီးမွ စားေကာင္း၏။

ႏွပ္ (ႏွာရည္) သည္ ႏွာေခါင္းအတြင္း ကပ္ၿငိေနစဥ္ ႏွာေခါင္းမွ တြဲလ်ားက်၍ ေအာက္သို႔ ျပတ္မက်ေသးမီ စားလိုက အကပ္မခံဘဲ စားေကာင္း၏။ ႏွာေခါင္းမွေအာက္သို႔ျပတ္က်သြားလွ်င္ အကပ္ခံၿပီးမွ စားေကာင္း၏။ မ်က္ေခ်း၊ နားေခ်း (နဖာေခ်၊ ကိုယ္ေပၚေခြၽးထြက္၍ ေပါက္ေသာ ဆား၊ မ်က္ရည္၊ တံေတြး၊ သလိပ္၊ က်င္ငယ္။ က်င္ၾကီးတို႔လည္း အလားတူပင္ ျဖစ္ၾကသည္။ ကိုယ္အဂၤါ ကပ္ၿငိေနစဥ္ ကိုယ္အဂၤါမွ တြဲလ်ားက်ေသာ္လည္း ၪပတ္ျပတ္မက်ေသးမီျဖစ္လွ်င္ အကပ္မခံဘဲ သံုးစြဲေကာင္း၏။

ေဆးကုေကာင္းေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ား

ရဟန္းႏွင့္ သာမေဏမ်ား၊ မိမိမယ္ေတာ္ ခမည္းေတာ္ႏွင့္ မယ္ေတာ္ ခမည္းေတာ္တို႔အား ျပဳစုလုပ္ေကြၽးသူ၊ မိမိအား ေ၀ယ်ာ၀စၥျပဳလုပ္ေပးသူႏွင့္ ရွင္ေလာင္းတို႔အား ေဆးကုေပးအပ္၏။ လူနာအား ေဆးနည္းကို ေျပာျပျခင္း၊ ထိုလူနာ၏ ပစၥည္းျဖင့္ ေဆးေဖာ္စပ္ေပးျခင္း၊ သို႔မဟုတ္မိမိပစၥည္းျဖင့္ ေဆးေဖာ္စပ္တိုက္ေကြၽးကုသျခင္းျပဳႏိုင္၏။ အကယ္၍ မိမိၸ ေဆးပစၥည္းမရွိပါက ေဆြးမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ဖိတ္ၾကားထားေသာ ဒါယကာမ်ားထံမွ အလွဴခံ၍ လည္းေကာင္း၊ မရပါက ေနမြန္းလြဲအခ်ိန္တြင္ အိမ္စဥ္လွည့္လည္ရပ္၍ ဆြမ္းခံသကဲ့သို႔ ေဆးပစၥည္း အလွဴခံ၍ လည္းေကာင္း ေဆးပစၥည္းရွာေဖြေဖာ္စပ္ ကုသရမည္။

ထို႔ျပင္ရဟန္းႏွင့္ ေဆြခုနစ္ဆက္ မ်ိဳးခုနစ္ဆက္ ေတာ္စပ္သူမ်ားအား ၎င္းတို႔၏ ေဆးပစၥည္းျဖင့္ ေဆးေဖာ္စပ္၍ ကုသခြင့္ရွိ၏၊ အကယ္၍ မိမိေဆးပစၥည္းျဖင့္ ကုသေပးရပါက ေနာင္တစ္ခ်ိန္တြင္ အစားေပးၾကရန္ ေျပာဆို၍ ကုသရမည္၊ အလိုက္သိ၍ အစားျပန္ေပးက ယူရမည္၊ ျပန္မေပးက မေတာင္းရ။

ေဆးပညာ တတ္ကြၽမ္းေသာ ရဟန္းသည္ မိမိအတူေန ဆရာရဟန္း၊ တပည့္ရဟန္း၏ မိခင္ဖခင္တို႔အား မလြဲမေရွာင္သာ၍ ေဆးကုသေပးရပါက ထိုရဟန္းပိုင္ ေဆး၀ါးျဖင့္ ကုသေပးရမည္၊ ထိုရဟန္း ေဆးမရွိပါက မိမိေဆး၀ါးမ်ားကို ထိုရဟန္းပိုင္ အျဖစ္ေပးအပ္ၿပီးမွ ထိုေဆးျဖင့္ ကုသေပးရမည္။

ထို႔ျပင္ အႏၲရာယ္ျပဳႏိုင္ေသာ ဥပေဒမဲ့ လက္နက္ကိုင္မ်ား၊ စစ္႐ွံးလာေသာ ဘုရားႏွင့္ မင္းမႈထမ္းမ်ား၊ ခရီးသည္ႏွင့္ ေဆြမရွိမ်ိဳးမရွိအထီးက်န္သူတို႔သည္ မက်န္းမာသျဖင့္ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းသို႔ ၀င္ေရာက္ခိုလာပါက ေဆးကုသေပးႏိုင္သည္။

သဒၶါတရားႏွင့္ ျပည့္စံု၍ ပစၥည္းဥစၥာၾကြယ္၀ေသာ ဘုရားဒါယကာ ေက်ာင္းဒါယကာ အလွဴဒါယကာတို႔ကို ေဆးေပးျခင္း၊ ေဆးကုျခင္းမျပဳရ။ ထိုပစၥည္းေလးပါး ဒါယကာက တပည့္ေတာ္၏ မိခင္ ေနမေကာင္း၍ ေဆးနည္း ေျပာျပပါဘုရား ေဆးေကာင္း ၫႊန္ျပပါဘုရားဟု ေလွ်ာက္ထားလွ်င္၊ ေဆးပညာတတ္ေသာ ရဟန္းသည္ တိုက္႐ိုက္ျပန္မေျပာရ၊ အနီးရွိ ရဟန္းသာမေဏတစ္ပါးအား "မည္သည့္ရဟန္း မည္သည့္ေရာဂါ ျဖစ္စဥ္က မည္သည့္ေဆးျဖင့္ ကုသေပ်ာက္ကင္းဖူးေၾကာင္း" ေျပာၾကားရမည္။ ဒါယကာျဖစ္သူက နံေဘးမွ ၾကားနာမွတ္သား၍ သူ၏မိခင္အား ထိုေဆးနည္းအတိုင္း ကုသပါလွ်င္ ထိုရဟန္းမွာ ကုလဒ အမႈ ျပဳရာ မေရာက္၊ အာပတ္မသင့္ေခ်။

သို႔မဟုတ္ ဒါယကာျဖစ္သူ ၀ိနည္းနား လည္သျဖင့္ မည္သူဖ်ားနာသည္၊ မည္သူအတြက္ဟူ၍ မရည္ၫႊန္းဘဲ "ဤေရာဂါကို မည္သည့္ေဆးျဖင့္ ကုသရသနည္း"ဟု ေဆးပညာသေဘာသက္သက္ ကိုသာ ေမးရာ ထိုေရာဂါ ေပ်ာက္ကင္းေစႏိုင္သည့္ ေဆးနည္းမ်ားကို ေျပာျပခြင့္ရွိ၏။
[ျပင္ဆင္ရန္​] အခြင့္ထူးခံ လူတန္းစား မဟုတ္

ဗုဒၶျမတ္စြာသည္ သာသနာ့၀န္ထမ္းမ်ားႏွင့္စပ္၍ သာသနာေတာ္၌ ၀တ္ထုပ္၀န္ပိုး မျဖစ္ေစလို၊ ရလည္း ရလြယ္၊ တန္ဖိုးလည္း နည္း၊ အျပစ္လည္း ကင္းစင္ေသာ ပစၥည္းေလးပါး ရွာေဖြ သံုးစြဲနည္းမ်ိဳးကို လိုလားေတာ္မူ၏၊ ထိုဗုဒၶ၏ အလိုဆႏၵေတာ္အတိုင္း ဥပဇၩာယ္ဆရာေတာ္က ဆြမ္းႏွင့္ပတ္သက္၍ အိမ္စဥ္လွည့္လည္ ဆြမ္းခံစားဖို႔၊ သကၤန္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ ပံ႔သကူသကၤန္းမ်ိဳးကို ၀တ္ရံုဖို႔၊ ေက်ာင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ သစ္တပင္ ၀ါးတပင္ ေက်ာင္းမ်ိဳး၌ ေနဖို႔၊ ေဆးႏွင့္ပတ္သက္၍ ႏြားက်င္ငယ္ေရျဖင့္ စိမ္ထားေသာ ဆီးျဖဴ သွ်ိသွ်ားေဆးမ်ိဳးကို သံုးေဆာင္ဖို႔ အနိမ့္ဆံုးအဆင့္ခ်ျပီး မိမိတပည့္ ရဟန္းသစ္အား မိန္႔ၾကားေတာ္မူ၏။ ဘုန္းကံအေလ်ာက္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အေကာင္းစား ဆြမ္း၊ သကၤန္း၊ ေက်ာင္း၊ ေဆး တို႔ကိုလည္း သံုးစြဲႏိုင္ေၾကာင္း မိန္႔ၾကားေတာ္မူရ၏။ [4]--Mayor mt 09:01, 25 ဧ​ျပီ 2009 (UTC)
ကိုးကား

1. ↑ ဒီဃနိကာယ္ ၊မဟာ၀ဂ္ ၊ မဟာပဒါနသုတ္
2. ↑ မိလိႏၵ ပညာ
3. ↑ ဗုဒၶက မုနိ သုတ္ေတာ္
4. ↑ http://mawluu.blogspot.com/2009/03/blog-post_15.html

`ဤေနရာတြင္း ႀကည့္ရႈးႏိူင္သည္

ဒီပံုမွာပါတဲ့ အရြက္ကေတာ့ ဗိေႏၵာေဆးအေခၚ *ဣႆရမူလီ* လုိ႔ေခၚတယ္။
ဦးဟုတ္စိန္အဘိဓာန္မွာေတာ့ The Indian Brithwort (*Atistolochia indica)* သာမည
ဣႆရီ တဲ့။
ရွမ္းဘာသာကေတာ့ ၀မ္လီႏုတ္ယံုး *(၀၊ခေ္လီခေူဂ့္ယုင္း*) လုိ႔ေခၚၿပီး
တရုတ္အေခၚကေတာ့ *ခံု႔ေရွာ့တန္း* လုိ႔ေခၚတယ္။
အပင္ကေတာ့ အစိမ္းေရာင္ ႏြယ္ပင္တစ္မ်ဳိးပါ။ ခြာညိဳ၊ ခြာျဖဴပန္းလုိ အိမ္မွာ
အလွစုိက္ထားေလ့ရွိတယ္။
အပြင့္က ဥေဒါင္းငွက္နဲ႔ ဆင္တူၿပီး အျဖဴ။ အ၀ါ၊ အစိမ္း၊ ခရမ္းေရာင္
အနဲငယ္သမ္းေနတယ္။
အသီးကေတာ့ ကင္းမြန္သီးလုိ ခပ္ဆင္ဆင္ျဖစ္ၿပီး အရစ္(အေရးအေၾကာင္း) အေျမာင့္ပါတယ္။
အရြက္ရဲ႕ အရသာကေတာ့ နဲနဲဖန္သလုိလုိ၊ ကြမ္းရြက္ကဲ့သုိ႔လဲ
အနည္းငယ္ရွိန္းသလုိလုိျဖစ္ၿပီး အရသာေပါ့တယ္။

ဘီပုိးေရာဂါ၊ စီပုိးေရာဂါရွိသူမ်ားအတြက္ မၾကာခင္က သိရတဲ့ ေဆးေကာင္းတစ္လက္ပါ။
ဒီေဆးအေၾကာင္းကုိ မႏ ၱေလး၊ ကၽြဲဆည္ကန္ေန နန္းေမြေဖါင္ (2nd Year Law) ကေနတဆင့္
သိရျခင္းပါ။ သူမအေဖရဲ႕ မႏၱေလး မိတ္ေဆြတစ္ဦး
ဘီပုိးေရာဂါျဖစ္ၿပီး ယုိးဒယား၊ စကၤာပူအထိ သြားကုတာ သိန္းေပါင္းမ်ားစြာ
ကုန္ေပမယ့္ ေရာဂါက မေပ်ာက္ျဖစ္ေနတယ္။
စိတ္ပ်က္ပ်က္နဲ႔ မႏၱေလးကုိေရာက္ေတာ့ မိတ္ေဆြတစ္ေယာက္က ဣႆရမူလီ ကုိ
သံုးၾကည့္ခုိင္းတယ္။
သူလည္း (၃)လေလာက္ အဲဒီအရြက္ကုိ အစိမ္းလုိက္ တစ္ေန႔ (၃)ခါ၊ တစ္ခါ ေလးရြက္
ငါးရြက္ေလာက္ ၀ါးစားၿပီး ေရေသာက္လုိက္တယ္။
ေနာက္ပုိင္း သူ႔ရဲ႕ အသားအေရလည္း အရင္လုိ နီေၾကာင္ေၾကာင္ နီရဲရဲ မဟုတ္ေတာ့ပဲ
အသားအရည္ေတြ ၀င္းလာတယ္။ ၾကည္လာတယ္။
က်န္းမာေရးလည္း ေတာ္ေတာ္ေကာင္းလာတာေတြ႕ရတယ္။ ေနာက္ (၅)လ ၾကာေတာ့ သူယုိးဒယားကုိ
ေဆးစစ္သြားေတာ့
ဟုိကဆရာ၀န္ေတြက အံ့ၾသစြာနဲ႔ သူ႔ရဲ႕ ဘီပုိးေရာဂါ လံုး၀ေပ်ာက္သြားေၾကာင္း၊
ဘာေဆးေတြ သံုးေၾကာင္း ေမးလာေတာ့
သူက တုိင္းရင္းေဆး ဣႆရမူလီ ေဆးကုိသံုးေၾကာင္း ေျပာလုိက္တယ္။ အခု
သူက်န္းက်န္းမာမာပါပဲ။

*ေဆးသံုးစဲြနည္း*
(၁) အေကာင္းဆံုးကေတာ့ အရြက္စိမ္းကုိ ၀ါးစားၿပီး ေရေသာက္တာ ပုိထိေရာက္တယ္။
(၂) သံုးခြက္ တစ္ခြက္ ႀကိဳေသာက္ရင္လည္း ရပါတယ္။
(၃) အရြက္ကုိ အေျခာက္လွမ္းၿပီး လက္ဖက္ရည္ ေသာက္သလုိမ်ဳိး ေသာက္ရင္လည္း ရတယ္တဲ့။

ဓါတ္ပံုကုိ လားရႈိးၿမိဳ႕ ရပ္ကြက္ (၆) ေရႊလီေက်ာင္းအနီး၊
ေဒၚနန္းေရႊေက်ာင္းအိမ္မွာ သြားရုိက္ထားျခင္းျဖစ္တယ္။
ဣႆရမူလီ မွတဆင့္ ဘီပုိးအတြက္ စီပုိးအတြက္ ေဆးေကာင္းတစ္လက္အျဖစ္ ဆက္လက္
တုိးတက္ေအာင္ ေဖၚေဆာင္ႏုိင္ပါေစ။

*သင္ရဲ႕ မိတ္ေဆြထံ ဆက္လက္ လက္ဆင့္ကမ္းၿပီး ေဘသဇၨဒါန (ေဆးအလွဴ) အျဖစ္
ကုသုိလ္ယူၾကပါရန္ . . . . *

..................

ေမတၱာျဖင့္
ေတာင္တန္းသာသနာျပဳဆရာေတာ္
စ၀္ဆုခမ္း (တန္႔ယန္း)

ကထိန္ဆုိေသာ ေ၀ါဟာရသည္ ကထိန ပါဠိပုဒ္မွ ဆင္းသက္လာသည္။ ျမန္မာ့စာေပမ်ားတြင္ ပါဠိစကားလုံးမ်ားကို ေမြးဖြား အသုံးျပဳထားသည္ကို မ်ားစြာ ေတြ႔ရသည္။ ကထိန္ဆုိေသာ ျမန္မာစကားလုံးသည္လည္း ထုိနည္းတူစြာ ေမြးစားစကားလုံးျဖစ္သည္။ အႏုဇာနာမိ ဘိကၡေ၀ ၀ႆ၀ု႒ာနံ ဘိကၡဴနံ ကထိနံ အတၳရိတုံ။ ဆုိလုိသည္မွာ- ၀ါဆုိျပီးေသာ ရဟန္းေတာ္မ်ားအတြက္ ကထိန္သကၤန္း ခင္းျခင္းကို ခြင့္ျပဳေတာ္မူသည္ ဟု ၀ိနည္း မဟာ၀ါပါဠိေတာ္မွာ ဘုရားရွင္ကိုယ္တုိင္ ႏုတ္ေတာ္မွ ထြက္လာေသာ မဟာကရုဏာစကားေတာ္ျဖစ္ပါသည္။ ကထိန္ဆုိတာ ျမဲျမံခုိင္ခန္႔ျခင္း ဆုိလုိျခင္းျဖစ္သည္။

1. အက်ိဳးငါးအင္ အာနိသင္မ်ားကို တျပိဳင္တည္း ရႏုိင္ေသာ အမႈ၊
2. ဘုရားစသား ပုဂၢိဳလ္မ်ားက ခ်ီးမြမ္းအပ္ေသာ အမႈ၊
3. သစ္ပင္ၾကီးကဲ့သုိ႔ ျမဲျမံ ခုိင္ခန္႔ေသာ အမႈ၊
4. သကၤန္းျဖတ္၊ ခ်ဳပ္၊ ဆုိးျခင္း၊ လွဴျခင္း၊ ခင္းျခင္း စေသာ ကထိန္ႏွင့္စပ္သမွ် ေခၚေ၀ါအပ္ေသာ စကားကို ကထိန (ကထိန္) ဟု ေခၚသည္။

အစဥ္အလာရွိခဲ့

ကထိန္ခင္းျခင္းသည္ ေရွးဘုရားရွင္မ်ား လက္ထက္ေတာ္ကပင္ ရွိခဲ့ဖူးသည္။ ဒီပကၤရာဘုရားရွင္မွ ေရတြက္ေသာ္ ရွစ္ဆူေျမာက္ ပဒုမျမတ္စြာဘုရားလက္ထက္ေတာ္ကထဲက ကထိန္ခြင့္ျပဳထားသည္ကို ဗုဒၶ၀ံသ႒ကထာမွာ ေတြ႔ႏုိင္ပါသည္။ ထုိဘုရားရွင္လက္ထက္ေတာ္၌ ဥသဘ၀တီျမိဳ႕သူ ျမိဳ႕သားတုိ႕သည္ အဂၢသာ၀က သာလမေထရ္ျမတ္အား ကထိန္သကၤန္းလွဴခဲ့သည္၊ ထုိကထိန္သကၤန္း ခ်ဳပ္ရာတြင္ ဘုရားရွင္ကိုယ္ေတာ္တုိင္ အပ္ခ်ည္ ကိုးေပါက္ အပ္နဖားထုိးေပးခဲ့သည္ဟု ေတြ႔ရသည္။

လက္ဆင့္ကမ္းလာေသာ ကထိန္

လက္ရွိကမၻာတြင္ ေဂါတမ ျမတ္စြာဘုရားလက္ထက္ေတာ္မွာလည္း ထုိကထိန္ႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အစဥ္အလာ ရွိခဲ့ည္။ ပါေ၀ယ်တုိင္းသာ ဘဒၵ၀ဂၢီ ညီေနာင္ ၃ က်ိပ္တုိ႔ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ကထိန္သကၤန္းျဖစ္လာသည္။ ေကာသလမင္းၾကီးႏွင့္ ညီအကိုေတာ္ေသာ ဘဒၶ၀ဂၢီညီေနာင္တုိ႔သည္ မိန္းမတစ္ေယာက္ေပ်ာက္၍ မိန္းမရွာ ထြက္လာစဥ္ အရွင္ေဂါတမသည္လည္း ဘုရားျဖစ္ခါစ ဥရုေ၀ဠေတာသုိ႔ ၾကြလာရာမွာ ေတြ႔စုံမိၾကသည္။ ထုိညီေနာင္ သုံးက်ိပ္တုိ႔တြင္ ဘုရားရွင္၏တရားေတာ္ကို နာၾကားရ၍ အခ်ိဳ႕ ေသာတာပန္၊ အခ်ိဳ႕ သကဒါဂမ္၊ အခ်ိဳ႕ေသာ သူမ်ားက အနာဂါမ္ အျဖစ္ တရားထူးမ်ား ရရွိကာ ဧဟိဘိကၡဳ ရဟန္းျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။ ဧဟိဘိကၡဳ- ငါ့ရွင္ရဟန္းတုိ႔ လာၾကဟု ေခၚလုိက္ရုံျဖင့္ သူတုိ႔၏ ေရွးဘုန္းေရွးကံေၾကာင့္ အလုိအေလ်ာက္ ရဟန္းအသြင္ ျဖစ္သြားၾကသည္။ ထို႔ေနာက္ ထုိ ညီေနာင္ရဟန္းေတာ္တုိ႕သည္ တခုေသာ ေနရာတြင္ ေတာရေဆာက္တည္ျခင္း စေသာ ဓုတင္အက်င့္မ်ားကို က်င့္ၾကံအားထုတ္ၾကသည္။

ထုိရဟန္းေတာ္ ညီေနာင္တုိ႕သည္ဓုတင္အက်င္းမ်ား က်င့္ရင္း ပါ၀ါျမိဳ႕မွ သာ၀တၳိျမိဳ႕သို႔ ဘုရားဖူးၾကြရာ ၆ ယူဇနာ ခရီးေ၀းသျဖင့္ သာ၀တၳိျမိဳ႕ ၀ါဆုိမီ မေရာက္ႏုိင္ၾက။ လမ္းခရီး သာေကတျမိဳ႕မွာပဲ ၀ါဆုိ (၀ါကပ္) ေတာ္မူလုိက္ၾကသည္။ သီတင္းကြ်တ္လျပည့္ေန႔ ၀ါကြ်တ္ ပ၀ါရဏာျပဳျပီး ေနာက္တေန႔ သာ၀တၳိျမိဳ႕သုိ႔ ဘုရားဖူးရန္ ခရီးဆက္ခဲ့ၾကသည္။ လမ္းခရီးမွာ မုိးသည္းထန္စြာ ရြာသြန္းခ်သျဖင့္ ရဟန္ေတာ္ ညီေနာင္ အားလုံး မုိးမိကာ ေရ၊ ရႊံ႕ညႊန္၊ တုိ႔ျဖင္ ညစ္ေပ ေနလ်က္ ဘုရားရွင္အား ဖူးေမ်ာ္ကန္ေတာ့ၾကသည္။ ထုိျဖစ္ရပ္ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ကထိန္သကၤန္း ခြင့္ျပဳေတာ္မူသည္။

* မွတ္ခ်က္။ ။ ၀ါတြင္း မုိးမိ၍ ၀ါဆုိသကၤန္းခြင့္ျပဳ၊ ၀ါကြ်တ္မိုးမိ၍ ကထိန္သကၤန္းခြင့္ျပဳ။ ဘုရားရွင္က သူ႔ သား တပည့္ရဟန္းေတာ္မ်ားကို သကၤန္း ၀တ္စရာႏွင့္ပတ္သက္ျပီး မပင္ပန္းေစခ်င္တဲ့ မဟာကရုဏာျဖင့္ သကၤန္းမ်ား ခြင့္ျပဳဟန္ပင္ျဖစ္သည္။


ေပၚေပါက္လာပံု

ဗုဒၶဘုရားသည္ ေဇတဝန္ ေက်ာင္းေတာ္ျမတ္၌ ကိန္းဝပ္ စံမၸယ္ တင့္တယ္စြာ သီတင္းသုံးေနေတာ္မူစဥ္ သကၤန္းလ်ာ ႏြမ္းနယ္ပါးရွား ပါေဝယ်ကရဠတိုင္းသား ဘဒၵဝဂၢီညီေနာင္ သုံးက်ိပ္တို႔အား အေၾကာင္းျပဳ၍ ကထိန္အလွူ ျဖစ္ေပၚလာသည္။

ဝါတြင္း သုံးလပတ္လုံး ဝါမက်ိဳးမပ်က္ပဲ ပဝါရဏာျပဳေသာ ရဟန္းရွိရာ ​ေက်ာင္းတိုက္၌ ကထိန္ခင္းၾကသည္။ ကထိန္ခင္းရာ၌ သကၤန္းတစ္ထည္ကို ျဖစ္ေစ အမ်ားကို ျဖစ္ေစ ’ဣမံစီဝရံ သံဃႆေဒမိ’ ဤသကၤန္းကို သံဃာေတာ္မ်ားအား လွူဒါန္းပါ၏ဟု ေလၽွာက္ထား၍ ဆက္ကပ္ လွူဒါန္းၾကသည္။

သာဝတၳိျပည္ ေဇတဝန္ေက်ာင္းေတာ္၌ သီတင္းသုံး ေနေတာ္မူေသာ ျမတ္စြာဘုရားသခင္အား ဖူးေျမႇာ္ရန္ ဘဒၵဝဂၢီ ရဟန္းသုံးက်ိပ္တို႔သည္ မိမိတို႔ ဝါဆိုဝါကပ္ရာ ေကတျပည္မွ ဝါကၽြတ္ေသာအခါ ​ေျခလ်င္ခရီးျဖင့္ ႂကြလာၾက၏။ ထိုအခါ မိုးႀကီး သည္းထန္စြာ ရြာသြန္းသျဖင့္ ရဟန္းမ်ား မိုးေရစိုစြတ္ ၾကကုန္သည္။ ထိုသို႔ မိုးေရစိုစြတ္ေသာ သကၤန္းျဖင့္ပင္ ပူေဇာ္ၾကရသည္ကို ျမတ္စြာဘုရားသခင္ ျမင္ေတြ႕ရေသာအခါ ထိုခရီးသည္ ရဟန္းတို႔ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ပူရိမ ဝါကပ္ျခင္း၌ ျပည့္စုံေသာ ရဟန္းတို႔အား ကထိန္ခင္း ခြင့္ျပဳေၾကာင္း ပညတ္ေတာ္မူခဲ့သည္။

ကထိန္ပြဲေတာ္ကို ’မိုးလကုန္စဲ ကထိန္ပြဲ’ဟူေသာ ဆိုရိုးႏွင့္အညီ၊​ သီတင္းကၽြတ္ လျပည့္ေက်ာ္ တစ္ရက္ေန႔မွ တန္ေဆာင္မုန္း လျပည့္ေန႔အထိ ခင္းက်င္းရသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ပုဂံေခတ္အခါကပင္လၽွင္ အစျပဳ၍ ကထိန္ခင္းပြဲ က်င္းပခဲ့ၾကသည္။ ယခုေခတ္ ကထိန္ခင္းရာတြင္ မရွိႏြမ္းပါးေသာ ရဟန္းအားျဖစ္ေစ၊ အႀကီးဆုံး မေထရ္အားျဖစ္ေစ ကပ္လွူရန္ ဥတ္သကၤန္းအျပင္ အၿခံအရံ လွူဖြယ္ပစၥည္းမ်ားကို ထည့္သြင္း လွူဒါန္းေလ့ရွိသည္။

ကထိန္ခင္းရ၌​ သံဃိက စစ္စစ္ ျဖစ္သင့္သည့္အတြက္ အလွူ႔တကာမ်ားက မည္သည့္ပစၥည္းကား သံဃိကပစၥည္း၊​ မည္သည့္ပစၥည္းကား ပုဂၢလိကပစၥည္း ျဖစ္သည္ဟု ခြဲျခားေလၽွာက္တင္ၾကားသင့္ေပသည္။ ကထိန္ခင္း၍ သကၤန္းရရွိေသာ ရဟန္းတို႔မွာ ကထိန္အာနိသင္ငါးပါး ခံစားရေၾကာင္း က်မ္းဂန္မ်ားတြင္ မိန႔္ဆိုထားသည္။


ကထိန္ခင္းရန္ ကိစၥ ၈-ပါး

1. ကထိန္သကၤန္းကို အလႉခံမႈ၊
2. ကထိန္ခံထုိက္ေသာပုဂိၢဳလ္ကို သံဃာေတာ္တို႔က စိစစ္ေရြးခ်ယ္ေပးမႈ၊
3. ထိုေရြးခ်ယ္ခံရသူအားသိမ္တြင္း၌ ကမၼဝါဖတ္၍ ကထိန္သကၤန္းကို ေပးမႈ၊
4. တိစီဝရိက္ အဓိ႒ာန္တင္ သကၤန္းေဟာင္းကိုပစၥဒၶိဳရ္ျပဳ အဓိ႒ာန္စြန္႔မႈ၊
5. ခင္းမည့္ သကၤန္းသစ္ကို ကပၸဗိႏၵဳထိုးမႈ၊
6. သကၤန္းအမည္ျဖင့္အဓိ႒ာန္တင္မႈ၊
7. ႏႈတ္ျမြက္၍ ခင္းမႈ၊
8. အႏုေမာဒနာျပဳမႈ။

ကထိန္္ခင္းမည့့့္ရဟန္း၏ အဂၤါ ၈-ပါး

၄င္းအဂၤါရွစ္ပါးႏွင့္ျပည့္စံုေသာ ရဟန္းမွသာကထိန္ခင္းထိုက္သည္ ဆို၏။

1. ပုဗၺကရဏံဇာနာတိ- ေရွးဦးစြာ ျပဳလုပ္ရမည့္ကိစၥရပ္တို႔ကို သိရ ျပဳရျခင္း၊
2. ပစၥဳဒၶါရံ- ပစၥဳဒၶိရ္ျပဳတတ္ရျခင္း၊
3. အဓိ႒ာနံ- အဓိ႒ာန္တင္တတ္ရျခင္း၊
4. အတၴာရံ- ခင္းပံုခင္းနည္း သိထားရျခင္း၊
5. မာတိကံ- မာတိကာကို သိထားရျခင္း၊
6. ပလိေဗာဓံ- ေၾကာင့္ၾကကို သိထားရျခင္း၊
7. ဥဒၶါရံကထိန္ႏႈတ္ပံုကိုသိထားရျခင္း၊
8. အာနိသံသံ- အာနိသင္တို႔ကို သိထားရျခင္း။

ကထိန္သည္ ဘယ္သူ႔အတြက္လဲ?

ကထိန္သကၤန္းသည္ ပုဂၢလိက (ပုဂၢိဳလ္)ကို ရည္မွန္း၍မလွဴရ၊ စတုဒိသာ-အရပ္ေလးမ်က္ႏွာမွ သံဃာေတာ္ အားလုံးကို ရည္ရြယ္၍ လွဴရပါသည္။ ဣမံ ကထိနစီ၀ရံ သံဃႆ ေဒမ။ ဥတ္ကထိန္သကၤန္းကို သံဃာထုတဲတြင္ သကၤန္းရွားပါးသူကို ေရြးခ်ယ္ျပီး လွဴဒါန္းရပါသည္။ ထုိကဲ့သုိ႔ ေရြးခ်ယ္ရာ၀ယ္ သကၤန္းရွားပါးသူမရွိပါက အၾကီးဆုံး မေထရ္ၾကီးကို လွဴရပါသည္။ ဒါဆုိ ကထိန္းသကၤန္းလွဴေတာ့ ဘာအက်ိဳးရွိလဲ ေမးစရာရွိလာတယ္၊ ဘယ္အက်ိဳးေမ်ာ္ကိုး၍ ကထိန္သကၤန္းမ်ား လွဴၾကသလဲ ေမးစရာျဖစ္လာပါတယ္။ ကထိန္းသကၤန္းလွဴျခင္းေၾကာင္း အက်ိဳးငါးပါးရတယ္ဆုိတာ ယေန႔ေခတ္ လူအေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သိျပီးျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ သုိ႔ေသာ္ ကထိန္အေၾကာင္းေျပာၾကျပီဆုိေတာ့ ထုိအက်ိဳးငါမ်ိဳးကိုေတာ့ ခ်န္ထားလုိ႔ မျဖစ္ျပန္။


ကထိန္အာနိသိသင္ ၅-ပါး

အလွဴရွင္မ်ားက ရဟန္းတုိ႔အား မအပ္စပ္ေသာ အသုံးအႏႈန္းမ်ားျဖင့္ ဆြမ္းပင့္ဖိတ္ကပ္ေသာ္လည္း အျပစ္မသင့္။ ဥပမာ-ရဟန္းေတာ္မ်ား ထမင္းဘုန္းေပးၾကြပါ၊ ေခါက္ဆြဲ ဘုန္းေပးၾကြပါ၊ မုန္႕ဟင္းခါး ဘုန္းေပးၾကြပါဟူေသာ အသုံးႏႈန္းျဖင့္ ပင့္ဖိတ္အပ္ေသာ ဆြမ္းကို လက္ခံပါက ရဟန္းေတာ္မ်ားအား အျပစ္ျဖစ္သည္၊ ထုိအသုံးႏႈန္းျဖင့္ ပင့္ဖိတ္ျခင္း လက္မခံအပ္။ ဆြမ္းဘုန္းေပးၾကြပါ၊ ေခါက္ဆြဲဆြမ္း ဘုန္းေပးၾကြပါ၊ မုံ႕ဟင္းခါးဆြမ္း ဘုန္းေပးၾကြပါ စသည္ျဖင့္ ဆြမ္းဆုိတဲ့ အသုံးအႏႈန္းပါရွိရပါသည္။

ကထိန္ခင္းရေသာ ရဟန္းေတာ္မ်ား ခံစားရသည့္ ကထိန္အက်ိဳး၅-ပါးျဖစ္သည္။

1. အနာမႏၲ စာရ- ထင္ရွားရွိေသာ ရဟန္းကို မပန္ၾကားမူ၍ ၿမိဳ႕တြင္းရြာတြင္း ဆြမ္းဖိတ္ရာအိမ္သို႔သြားႏိုင္ျခင္း၊
2. အ သမာဒါန စာရ- အဓိ႒ာန္တင္ၿပီး ေဆာင္ေသာသကၤန္းကို မယူမူ၍ သြားႏိုင္ေနႏိုင္ျခင္း၊
3. ယာဝ ဒတၴ စီဝရ- အလိုရွိတိုင္း သကၤန္းကို အဓိ႒ာန္ ဝိကပၸနာမျပဳမူ၍ထားႏိုင္ျခင္း၊
4. ဂဏ ေဘာဇန- ထမင္းစားၾကြပါ စသည္ျဖင့္ မအပ္ေသာဖိတ္ျခင္းရွိေသာဂဏေဘာဇဥ္ကို စားႏိုင္ျခင္း၊
5. ကထိန္ခင္းေသာ ေက်ာင္းတိုက္၌ ကထိန္ခင္းၿပီးေနာက္ တေပါင္းလျပည့္ေန႔အတြင္း သံဃာအားလႉေသာသကၤန္းလ်ာပုဆိုးကိုလည္းေကာင္း၊ သို႔မဟုတ္ သကၤန္းကိုလည္းေကာင္း၊ ထိုေက်ာင္းတိုက္ရွိ ကထိန္ အႏုေမာဒနာျပဳေသာ ရဟန္းတို႔သာ ရႏိုင္ျခင္း [1]

ယခုျပဆုိေသာ အက်ိဳး ၅ ပါးကို ကထိန္ခင္းေသာ ရဟန္းႏွင့္ ကထိန္းခင္းရာ၀ယ္ ႏုတ္ျဖင့္ ၀မ္းေျမာက္ႏုေမာ္ သာဓုေခၚေသာ ရဟန္းအားလုံး ကထိန္းခင္းသည့္ ေန႔မွ စ၍ တေပါင္းလျပည့္တုိင္ေအာင္ ခံစားခြင့္ရွိသည္။

မွတ္ခ်က္။ ။ ၀ါက်ိဳး၀ါျပတ္ေသာ ရဟန္း၊ ပစၦိမ၀ါကပ္ေသာ ရဟန္းမ်ားႏွင့္ အျခားေက်ာင္းမွာ ေနေသာ ရဟန္းမ်ား ထုိအက်ိဳး ၅ မ်ိဳးကို ခံစားခြင့္မရွိ။ သုိ႔ေသာ္လည္း ကခၤါဋီကာသစ္မွာေတာ့ ကထိန္မခင္းေသာ္လည္း သကၤန္းကာလ (သီတင္းကြ်တ္လျပည့္ေက်ာ္ ၁ ရက္မွ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေန႔အထိ နံပါတ္ (၂ ) အက်ိဳးကလြဲ၍ က်န္ အက်ိဳးအာနိသင္ ၄ ပါးကို ခံစားခြင့္ရွိေသးသည္ဟု ဆုိထားသည္။


သကၤန္းသံုးမ်ဳိး

ကထိန္ခင္းရန္အတြက္ဘုရားရွင္ခြင့္ျပဳေတာ္မူခဲ့ေသာသကၤန္းသံုးမ်ဳိး ရွိသည္။

1. သံဃာဋိ- ဒုကုဋ္ေခၚႏွစ္ထပ္သကၤန္းႀကီး
2. ဥတၱရာသေဂၤါ- ကိုယ္ဝတ္ေခၚ ဧကသီ
3. အႏၲရ ဝါသေကာခါးဝတ္ေခၚ သင္းပိုင္

[ျပင္ဆင္ရန္​] ကထိန္ေျမာက္ေသာ သကၤန္းမ်ား

* အဟေတန အတၱတံ ေဟာတိ ကထိနံ

သကၤန္းအသစ္ျဖင့္ ကထိန္ခင္းမွ ကထိန္ေျမာက္ပါသည္။

* အနိမိတၱကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

ဘယ္သကၤန္း ၊ ဘယ္အမ်ိဳးအစား သကၤန္း စသည္ျဖင့္ နိမိတ္မျပပဲ အလိုလို ျဖစ္ေပၚလာေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းမွ ကထိန္ေျမာက္ပါသည္။

* အပရိကထာကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

ဤသကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းမည္ဟု ပရိယာယ္မဆိုပဲ အလိုလို ျဖစ္ေပၚလာေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ေျမာက္ပါသည္။

* အကုကၠဳကေတန အေတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

မငွားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ေျမာက္ပါသည္။

* အသႏၷိဓိကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

ကထိန္ခင္းမည့္ ေန႔မေရာက္မီ ေက်ာင္း၌ မသိုမွီး မထိန္းသိမ္းထားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ေျမာက္ပါသည္။

* အနိႆဂၢိေယန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

ကထိန္ခင္းမည့္ ေန႔မေရာက္မွီ ေက်ာင္းကို ႀကိဳတင္ ပို႔မထားေသာ သကၤန္း ၊ ကထိန္ခင္းမည့္ ေန႔ေရာက္မွ ေက်ာင္းကို ပို႔ေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ေျမာက္သည္။

* ပဥၥေကန ဝါ အတိေရကပဥၥေကန ဝါ တဒေဟဝ သဥၦိေႏၷန သမဏၰလီကေတန အတၳတံ ကထိနံ။

ကထိန္ခင္းသည့္ ေန႔တြင္ အိမ္ႀကီးအိမ္ငယ္ႏွင့္တကြ ငါးခန္း (သို႔မဟုတ္) ငါးခန္းထက္ပိုေအာင္ ျဖတ္ခ်ဳပ္ထားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ေျမာက္သည္။


[2]
[ျပင္ဆင္ရန္​] ကထိန္ မေျမာက္ေသာ သကၤန္းမ်ား

* န ဒဠီွကမၼကရဏ မေတၱန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

ႏွစ္လႊာစပ္ကာမွ်ျဖင့္ ႏွစ္လႊာစပ္ထားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ခင္းသည္ မမည္။

* န နိမိတၱကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

ဤသကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းမည္ဟု နိမိတ္ျပေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္မေျမာက္။

* န ပရိကထာကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

ဤသကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းမည္ဟု ပရိယာယ္ဆို၍ ရေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ မေျမာက္။

* န ကုကၠဳကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

ေခတၱ ငွားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ မေျမာက္။

* န သႏၷိကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

ကထိန္ခင္းမည့္ ေန႔ မေရာက္မီ ေက်ာင္း၌ သိုမွီးထားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ မေျမာက္။

* န နိႆဂိၢေယန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

ကထိန္ခင္းမည့္ ေန႔ မေရာက္မီ ေက်ာင္းကို ႀကိဳတင္ပို႔ထားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ မေျမာက္။

* န အညၾတ ပဥၥေကန အတိေရကပဥၥေကန ဝါ တဒေဟဝ သဦၦေႏၷန သမဏၰလီကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

ကထိန္ခင္းသည့္ ေန႔တြင္ အိမ္ႀကီးအိမ္ငယ္နွင့္တကြ ငါးခန္း (သို႔မဟုတ္) ငါးခန္းထက္ ပိုေအာင္ ျဖတ္မထားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ မေျမာက္။

[3]

ကထိန္သကၤန္းအား ညတ္သကၤန္း၊ ကထိန္လ်ာသကၤန္း၊ မိုးေပၚက်သကၤန္း၊ မသိုးသကၤန္းဟု အမ်ိဳးမ်ိဳး ေခၚေ၀ၚၾကသည္။ ကထိန္ ညတ္သကၤန္းဆိုသည္မွာ..

ကထိန္ ခင္းထုိက္ေသာ ရဟန္းအား ကထိန္ခင္းမည္႕ သကၤန္းကို ညတၱိဒုတိယ ကမၼ၀ါစာဖတ္ျပီး ေပးအပ္ရသည္ကို စြဲ၍ ကထိန္ ညတ္သကၤန္းၾကီးဟု ေခၚၾကပါသည္။ ကထိန္ခင္းမည္႕ သကၤန္းသည္ ဒုကုဋ္ ႏွစ္ထပ္သကၤန္းမွ ညတ္သကၤန္းဟု မဆုိလုိပါ။ သင္းပုိင္၊ ဧကသီ တထည္ထည္ျဖင္႕ လည္းေကာင္း၊ သင္းပိုင္၊ ဧကသီ ထြဲထားသည္႕ ဒြိစံုျဖင္႕ လည္း လွဴဒါန္း ႏိုင္ပါသည္။ [4]

ကိုးကား

1. ↑ ဝိနည္းမဟာဝါ- ကထိနကၡႏၶက
2. ↑ (မဟာဝဂၢပါဠိေတာ္ ၊ စာမ်က္ႏွာ ၃၅၃)
3. ↑ (မဟာဝဂၢပါဠိေတာ္ ၊ စာမ်က္ႏွာ ၃၅၃)
4. ↑ (တိပိဋက ပါဠိ-ျမန္မာ အဘိဓာန္၊ က-၀ဂ္၊ အတြဲ-၅၊ ၁၉၉။)

`ဤေနရာမွ