တစ္ခါတုန္းက အလြန္လွတဲ့ ဗာရာဏသီမင္းတစ္ပါး ရွိပါတယ္။ သူ႔ကုိျမင္လုိက္ရ
တဲ့သူေတြဟာ ထပ္ခါထပ္ခါ ျပန္ၾကည့္ခ်င္စိတ္ ျဖစ္ၾကရပါတယ္တဲ့။ တစ္ေန႔ေတာ့
ဗာရာဏသီမင္းဟာ ၿမိဳ႔ထဲကုိ လွည့္လည္ ပါတယ္။ တစ္ေနရာ အေရာက္မွာေတာ့ သူေ႒း
တစ္ေယာက္ရဲ႕ မယားက ေလသာ ျပတင္းေပါက္ကေန မင္းကုိ ရပ္ၾကည့္ ေနပါတယ္။ မင္းလည္း
ရပ္ၾကည္ေနတဲ့ အမ်ိဳးသမီးကုိ ျမင္ၿပီးတပ္မက္တဲ့ ရာဂစိတ္ ေတြျဖစ္သြား ပါတယ္။
ဒီေတာ့ အမတ္တစ္ေယာက္ကုိ ေခၚၿပီး “အဲဒီမိန္းမမွာ ေယာက္်ား ရွိမရွိ” စုံစမ္း
ခုိင္းပါတယ္။
1. The Meaning of “Thungran”
• Thungran = Transition (derives from Pali as well as Sanskrit)
• Thungran days are celebrated at the transitional time from old year to New Year on the month of Tankhu (April), the first month of Rakhine or Myanmar Calendar year.
• The Rakhine calls that month as “Tar ku la” that means the transitional month.
2. Brief History of “Thungran”
• In BC 528, during the reign of King Canda Suriya of Dannyavadi, the Lord Buddha together with 500 disciples visited Selagiri Kyauktaw Hill according to the telepathic request and invitation by the King who was much closed friend of the Buddha in the past lives. In the moment, a replica of the Lord Buddha namely “Mahamuni” was casted to be worshiped by the King and Rakhine people. Then the sacred Buddha Image was poured and offered with the sweet smelling creamy water (Nan tha re = Sandalwood).
• Since then, the tradition is appeared for Rakhine people cleansing and offering of the Nan tha re to Buddha Statues.
• With the remaining Nan tha re, Rakhine people pour on each other and the tradition of “Thungran Water Festival” emanated from that time till the date.
3. Celebrating Rakhine Thungran Traditionally
• Rakhine Thungran is usually celebrated in three categories, namely (1) Nantha Grinding Ceremony, (2) Nantha Pouring to the Buddha Statues, and (3) Water Festival.
• As of Buddhism-related festival, Rakhine people cleans the monasteries and its ordination building (Thein = Sima) with water in every wards and village on the eve of Thungran.
• At that evening, Rakhine girls assemble at the pagoda platform or a hall bringing sandalwoods of white and red (Nantha Phyu and Nantha Ni). They grind the Nantha pieces or blocks on the face of Kyauk-pyin (round flat rock) to obtain the creamy sweet smelling Nantha. At the same time, the young Rakhine men cheer and sing songs with the musical instruments to make the Nantha Grinding event into a competition. The Nantha creams are well preserved in pots or containers.
• The next morning (Thungran Ah Kya Day), the people go to the pagodas and monasteries and do the cleaning and offering of the Nantha to Buddha statues. Then the Five Concepts of Sila are received from monks to whom offering are delivered. Thereafter, young girls pour Nantha creams to those statues. Indeed, that is the gesture of welcoming to Thungran.
• The opportunity of watering each other in the pandals during the days from Akya to Attat is the affectionate and efficacious tryst for boys and girls.
• Each pandal built of wood and bamboo, decorated with palm leafs and padauk flowers, is placed with a long boat filled with water therein. Wooden barricades with decorations are built firmly in front of it. Pandals are used to be named in lively titles and well decorated name board is set up at the forefront thereof. Generally, water throwing period prolongs from 10 am to 4 pm daily.
4. Splashing Water in the Pandals
• The pandal girls have to sit facing the boat with the backs to the open side of pandal.
• Boys either in group or individually roaming around and reveling songs and rhymes, come into the pandal to play watering with pandal girls. On request to the pandal supervisor ladies, they will choose the girl with whom they would like to play watering with. They chosen girl then offers a bucket of water to the boy and he will start to play water, then the girl response watering with her own bowl. Others while waiting their turn outside the pandal will play music, songs or rhymes. Necessary measures are pre-arranged to avoid discontent with regard to priority to enter the pandal.
• Such traditional water throwing of Rakhine national is unique among other nationals of Myanmar. (Collected and typed by Ashon Nyanuttara)
က်င္သန္မ်ား အပါအ၀င္ က်င္၀ါသနာ ပါသူ ၂၀၀ ေက်ာ္ ပါ၀င္ ယွဥ္ျပိဳင္ ကစားခဲ့ေသာ သၾကၤန္ကာလ ထုိင္းႏိုင္ငံမွ ရခိုင္ရိုးရာ က်င္ပြဲမွာ အထူး စည္ကားခဲ့ေၾကာင္း သတင္း ရရွိသည္။
From :သန္းမင္းထြဋ္
၁။ မၾကားဖူးေသးေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကုိ ၾကားရျခင္း။
၂။ ၾကားဖူးေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကုိ ထပ္၍ ရွင္းလင္းစြာ နားလည္ရျခင္း။
၃။ ယံုမွား သံသယ ျဖစ္ေနေသာ အခ်က္မ်ား၌ ယံုမွား ကင္းရျခင္း။
၄။ အယူမွန္ သမၼာဒိဠိ ကုိ ရျခင္း။
၅။ သဒၵါ ပညာ တိုးပြား၍ စိ္တ္ၾကည္လင္ျခင္း။
“သေဗၺသတၱာ မရဏဓမၼာ ၊ မရဏပရိေယာသာနာ မရဏံ အနတီတာ” ဆုိတဲ့အတုိင္း ငယ္သူေရာ၊ ရြယ္သူေရာ၊ ၾကီးသူေရာ ဘယ္သူမဆုိေသရျခင္း သေဘာတရားေတြ ကုိယ္စီကုိယ္ငွ ရွိၾကတယ္။ ဘယ္ေလာက္ခ်မ္းသာ ခ်မ္းသာ ၊ ဘယ္ေလာက္ဆင္းရဲ ဆင္းရဲ ေသဆုံးတဲ့အခါ လက္ဖဝါး ေျခဖဝါးသာက်န္ျပီး သုႆန္မွာ သြားဆုံရတယ္။
ေသရျခင္းသေဘာတရားကုိ မျဖစ္ေအာင္၊ မၾကဳံေအာင္၊ မဆုံေအာင္ ဘယ္သူမွ မလုပ္နုိင္ဘူး။ လူတုိင္းလူတုိင္း သတၱဝါတုိင္း သတၱဝါတုိင္း ျဖစ္ၾကရ၊ ဆုံၾကရ၊ ေသၾကရတယ္။ အဲဒါလို ေသၾကတဲ့အခါ အသက္ၾကီးမွ အုိမင္းရင့္ေရာ္မွ ေသတာမဟုတ္ဘူး။ အရြယ္ေကာင္းတုန္းလည္း ေသတာပဲ။ ေမြးကင္းစလည္းေသတာပဲ။ အမိဝမ္းတြင္းမွာလည္းေသတာပဲ။ဘာေၾကာင့္ ဒီလုိ အရြယ္မေရြး ေသေနၾကတာလဲလုိ႔ ဆန္းစစ္ၾကည့္မယ္ ဆုိရင္
ဥပမာျဖင့္ေျပာရရင္ အုိးထိန္းသည္ ျပဳလုပ္ထားတဲ့ ေျမအုိးေတြရွိတယ္။ အဲဒီအုိးေတြမွာ မီးမဖုတ္ရေသးတဲ့ အစိမ္းသက္သက္ အုိေတြရွိသလုိ မီးဖုတ္ျပီးသား က်က္ေနတဲ့ အုိးေတြလည္းရွိပါတယ္။ တစ္ခါ အုိးစိမ္းေတြ မွာလည္း အေသးစားအုိး၊ အလတ္စားအုိး၊ အၾကီးစားအုိးရယ္လုိ႔ သုံးမ်ဳိးသုံးစားရွိျပန္တယ္။ အဲဒီသုံးမ်ဳိးထဲမွာ အၾကီးဆုံး အုိးစိမ္းေတြသာ အရြယ္ၾကီးလုိ႔ ကြဲတာမဟုတ္ဘူး။ အလတ္စားအုိးေတြလည္းကြဲတာပဲ။ အေသးစား အုိးေတြလဲ ကြဲတာပဲ။ ဒါျဖင့္ အဲဒီအုိးေတြ ဘာေၾကာင့္ကြဲရတာလဲ။ ပ်က္စီးရတာလဲလုိ႔ အေၾကာင္းရွာလုိက္ေတာ့ သူတုိ႔ကုိယ္တုိင္ ၊ သူတုိ႔သဘာဝကုိက ကြဲတတ္တဲ့သေဘာ၊ ပ်က္စီးတတ္တဲ့သေဘာ ရွိျခင္းေၾကာင့္သာ ကြဲရ၊ ပ်က္စီးရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
အုိးစိမ္းေတြသာ ကြဲတာလား။ အုိက်က္ေတြေကာ မကြဲဘူးလားလုိ႔ေမးရင္ အုိးအက်က္ေတြလည္း အခ်ိန္က်ရင္ ကြဲတာပဲ။ သဘာဝကုိ မလြန္ဆန္နုိင္ဘူး။ဒီအတုိင္းပါပဲ။ အုိးစိမ္းနဲ႔တူတဲ့ ပုထုဇဥ္သတၱဝါေတြလည္း အသက္ အရြယ္ မခြဲျခားဘဲ အေၾကာင္းကံအားေလ်ာ္စြာေသၾကရပါတယ္။ ပုထုဇဥ္သာ ေသတာလား။ အုိးအက်က္နဲ႔ တူတဲ့ ပါရမီရင့္က်က္တဲ့ အရိယာပုဂၢဳိလ္ေတြလည္း အုိခ်ိန္က်ရင္အုိျပီး ေသခ်ိန္က်ရင္ ေသၾကရ၊ ပရိနိဗၺာန္ျပဳၾက ရတာခ်ည္းပါပဲ။ ဘယ္သူမွ သဘာဝကုိ မလြန္ဆန္နုိင္ပါဘူး။
မလြန္ဆန္နုိင္လုိ႔ အသက္ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္နဲ႔ ေသဆုံးသြားလုိ႔ မိခင္တစ္ေယာက္ ပူေဆြးေသာက ေရာက္ရပုံ ဇာတ္လမ္း၊ သတိသံေဝဂရ ေသာကမီးျငိမ္းေစရန္ ရည္ရြယ္၍ အနည္းငယ္ေျပာျပရမယ္ဆုိရင္
သာဝတၳိျပည့္ရွင္ ဘုရင္ေကာသလမင္းသည္ သာဝတၳိျမဳိ့က သူေဌးသမီး ဥဗၺိရီကုိ ခ်စ္ခင္စုံမက္ ျမတ္နုိးေတာ္မူ သျဖင့္ မိဖုရားအရာေျမွာက္ ေကာက္ေတာ္မူပါတယ္။ ေကာသမင္းႏွင့္ ဥဗၺိရီတုိ႔ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံမွဳေၾကာင့္ သမီးဇီဝါ မသက္ရွည္ကုိ ဖြားျမင္ခဲ့တယ္။ မသက္ရွည္သည္ မိဘႏွစ္ပါးတုိ႔၏ ခ်စ္ခင္ယုယ ျမတ္နုိးမွဳကုိ အထူးရရွိပါတယ္။
မသက္ရွည္ အသက္တစ္ႏွစ္ ၊ ႏွစ္ႏွစ္ အရြယ္ေရာက္တဲ့အခါ သူငယ္နာေရာဂါျဖစ္ပြားျပီး က်န္းမာေရး ခ်ြတ္ယြင္း လာတယ္။ မိဘႏွစ္ပါးကေတာ့ အသည္းတထိတ္ထိတ္ ၊ ရင္တဖုိဖုိ သမီးေလးရဲ့ က်န္းမာေရးေကာင္းမြန္ေစရန္ ေငြကုန္ေၾကးက်ခံကာ ေဆးဆရာ အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ကုသၾကေသာ္လည္း ေရာဂါက မသက္သာ၊ ေနာက္ဆုံးေတာ့ သမီးေလးမသက္ရွည္သည္ သူငယ္နာေရာဂါျဖင့္ပဲေသဆုံးခဲ့ေလသည္။
ရွဳမဝခ်စ္မျငီး သမီးေလးေသေတာ့ ဘုရင္ေကာသလကေတာ့ ေယာက်ၤားေလးပီပီ စိတ္ကုိထိန္းနုိင္တယ္။ ေသာကကုိပယ္ေဖ်ာက္နုိင္တယ္။ ေမတၱာကရုဏာၾကီးသူ ဥဗၺိရီမွာေတာ့ သမီးေလးေသာကေၾကာင့္ စားမဝင္ အိပ္မဝင္၊ အိပ္မေပ်ာ္၊ တေၾကာ္ေၾကာ္ငုိကာ သမီးျမွပ္ႏွံတဲ့ သုႆာန္မွာပဲ ေန႔စဥ္လုိလုိ အခ်ိန္ကုန္ခဲ့တယ္။
သမီးေလးမ်ား အသက္ျပန္ရွင္လာမလား၊ သမီးငုိသံေလးမ်ား ၾကားရေလမလားဆုိတဲ့ အေတြးေတြနဲ႔ ေသာကဖိစီး ပရိေဒဝမီးေတြ အျမဲေတာက္ေလာင္ေနတယ္ေပါ့။ ဥဗၺိရီသည္ တစ္ေန႔မွာေတာ့ ဘုရားရွင္ကုိ ရွိခုိး ဖူးေျမာ္ျပီး တရားေတာင္ မနာယူနုိင္ဘဲ သမီးလြမ္းစိတ္ေတြ တရိပ္ရိပ္ေပၚလာတာႏွင့္ တစ္ျပဳိင္နက္ ဘုရားရွင္ ထံပါးမွ ထြက္ခြာကာ အစိရဝတီျမစ္ကမ္းမွာ ငုိေၾကြးေနတယ္။
ထုိအခါ ဘုရားရွင္သည္ ဒုကၡေရာက္သူကုိ ကယ္တင္ခ်င္တာနဲ႔ အနီးပါးၾကြသြားျပီး ခ်စ္သမီးဥဗၺိရီ၊ အသင္သည္ ဘယ္အတြက္ေၾကာင့္ ေန႔စဥ္ရက္ဆက္ဆုိသလုိ အျမဲငုိေၾကြးေနပါသနည္းဟု ဘုရားရွင္က ေမးေတာ္မူတဲ့ အခါ “မွန္လွပါ ျမတ္စြာဘုရား၊ ဘုရားတပည့္ေတာ္သည္ သမီးေလးမသက္ရွည္ အသက္ေသခြဲခြာသြားတဲ့အတြက္ ေသာက ဖိစီး အငုိၾကီး ငုိေနပါတယ္ဘုရား” ဟု ဥဗၺိရီက ေလ်ွာက္ထားပါတယ္။
“ခ်စ္သမီး ဥဗၺိရီ သင္သတိထားေလာ့။ သင္သည္ သမီးေသလုိ႔ ငုိခဲ့ရတဲ့ ဘဝေပါင္း ေထာင္ေသာင္းမက ရွိခဲ့ေခ်ျပီ၊ အျခားနာမည္၊ အျခားသမီး ေသတာကုိ မဆုိထားႏွင့္၊ မသက္ရွည္ဆုိတဲ့ နာမည္တူ တစ္မ်ဳိးတည္းနဲ႔ ဤသုႆန္မွာ ေသဆုံးသြားၾကတဲ့ သမီးေပါင္း ရွစ္ေသာင္းေလးေထာင္ ရွိခဲ့ေပျပီ။ ယခုလုိ သင္ငုိေနျခင္းသည္ အဲဒီသမီးေပါင္း ရွစ္ေသာင္းေလးေထာင္ထဲက ဘယ္သမီးကုိ ပုိခ်စ္လုိ႔ ငုိေနတာလဲ” ဟု ဘုရားရွင္က အဝိဇၨာ ဖုံအုပ္ထားတဲ့ သံသရာဘဝခရီးစဥ္မွာ ျဖစ္ပ်က္ပုံ အတိတ္ဇာတ္ေၾကာင္းမ်ားကုိ မီးေမာင္းထုိးျပတဲ့အခါ
ဥဗၺိရီသည္ အငုိရပ္ကာ စဥ္းစားခန္းဖြင့္ခဲ့ပါတယ္။ ေၾသာ္ ငါကေတာ့ ယခုဘဝသာ လူျဖစ္လုိ႔ ယခုဘဝသာ သမီး ရတာ သမီးေသဆုံးရေလျခင္းဆုိတဲ့ အသိနဲ႔ မအိပ္နုိင္၊ မစားနုိင္ တမွဳိင္မွဳိင္ ငုိေၾကြးပူေဆြး ေသာကေရာက္ခဲ့ရ ပါလား။တကယ္ေတာ့ ငါသည္ ဘဝအၾကိမ္ၾကိမ္ရလုိ႔ ဘဝ အၾကိမ္ၾကိမ္ ငါကုိယ္တုိင္ ေသခဲ့ရတယ္။ ငါတင္မကဘူး။ ငါရဲ့ရင္ေသြးသမီးေလးမ်ားလည္း မသက္ရွည္ နာမည္တူ တစ္မ်ဳိးတည္းနဲ႔ သမီးေပါင္း ရွစ္ေသာင္းေလးေထာင္ ဤသုႆာန္မွာ ျမွပ္ႏွံဖူးသတဲ့။ အဲဒီသမီးေတြေသတုိင္း ငုိခဲ့ရတဲ့ မ်က္ရည္ေတြဟာ ေဟာဒီ အစိရဝတီျမစ္ေရမက ရွိေရာ့မယ္။ ငါကသာ သား သမီးလြမ္းလုိ႔ငုိေနတာ ငါ့ကုိပစ္ခြာသြားသူ သားသမီး ေတြက ငါ့ကုိ သတိေတာင္ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။
သား သမီးေတြေသတုိင္း ဒုကၡေရာက္ခဲ့ရတဲ့ ငါ့ဘဝ ဒီကေန႔မွစျပီး ငါမငုိေတာ့ဘူး။ ငုိေနလုိ႔ေကာ ဘာအက်ဳိးထူး မွာလဲ။ သမီးေတြ တမ္းတငုိေနမည့္အစား ဘုရားရွိခုိး၊ ပုတီးစိပ္၊ တရားနာ ဘာဝနာပြားတာကမွ ကုသုိလ္ရဦး မယ္။ ကုသုိလ္ရရင္ ငါ့စိတ္ခ်မ္းသာရတာပဲ။ ပုထုဇဥ္သဘာဝအရ သမီးလြမ္းစိတ္ေပၚလာရင္ ငါပြားမ်ား အားထုတ္ထားတဲ့ ကုသုိလ္ေတြ သမီးေလးခ်မ္းသာေအာင္ သာဓုေခၚနုိင္ေအာင္ အမ်ွေဝရုံပဲ ရွိတာေပါ့ဟု သတိ သံေဝဂရကာ ေန႔စဥ္ေနတုိင္း ကုသုိလ္တရား ပြားမ်ားမွဳနဲ႔သာ အခ်ိန္ကုန္ခဲ့တယ္။ ရသမ်ွ ကုသုိလ္ကုိလည္း သမီးေလးအား အမ်ွေပးေဝ ခ်မ္းသာေစခဲ့တယ္။ ဥဗၺိရီကုိယ္တုိင္ကေတာ့ ေနာင္တစ္ခ်ိန္မွာ ဘိကၡဴနီမဝတ္လုိ႔ တရားအားထုတ္တဲ့အခါ ရဟႏၱာ ေထရီမၾကီး ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
ဒီဝတၳဳမွာ အဓိကေျပာခ်င္တာက ဥဗၺိရီ၏ သမီးထားတဲ့ မိဘေမတၱာကုိ သိေစခ်င္တာပါ။ သမီးေလးမေမြးဖြားမီ ကလည္း ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ အဂၤ ါျပည့္ျပည့္စုံစုံ ေမြးဖြားဖုိ႔ေမတၱာထားခဲ့တယ္ဆုိတဲ့အေၾကာင္း၊ သမီးေလး ေမြးဖြားလာတဲ့အခါမွာလည္း သမီးေလးကုိ ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ ေက်ြးေမြးေစာင့္ေရွာက္ ေမတၱာထားျပီး ဂရုစုိက္ခဲ့ေၾကာင္း၊ သမီးေလးက်န္းမာေရးမေကာင္းတဲ့အခ်ိန္မွာလည္း ေမတၱာအျပည့္အဝ ေစတနာ အျပည့္အဝ နဲ႔ ကုသေပးခဲ့ေၾကာင္း၊ သမီးေလးကြယ္လြန္သြားတဲ့အခါမွာလည္း တရားအသိမရခင္ ေန႔စဥ္ရက္ဆက္ဆုိသလုိ ဂရုဏာသက္ကာ ငုိေၾကြးခဲ့တဲ့ သမီးေပၚထားတဲ့ခ်စ္ျခင္းေမတၱာ၊ တရားအသိရသြားတဲ့အခါမွာလည္း သမီးေလး ေကာင္းရာသုဂတိေရာက္ေစေၾကာင္း ကုသုိလ္မ်ားျပဳလုပ္ကာ အမ်ွေဝေပးတဲ့ မိဘေမတၱာကုိသိေစခ်င္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အားလုံးေသာ သူမ်ားလည္း မိမိကုိေမြးဖြားေပးခဲ့တဲ့ မိဘႏွစ္ပါးရဲ့ မေမြးဖြားမီထားခဲ့တဲ့ေမတၱာ၊ ေမြးဖြားျပီးတဲ့အခ်ိန္ ထားခဲ့တဲ့ေမတၱာ၊ က်န္းမာေရးမေကာင္းတဲ့အခါ ျပဳစုယုယေပးတဲ့ ေမတၱာတရား၊စတဲ့ မိဘေမတၱာကုိနားလည္ေစခ်င္လုိေၾကာင္း အသိေပးလုိက္ရပါသည္။
စာဖတ္သူအားလုံး သက္ရွည္က်န္းမာစိတ္ခ်မ္းသာ၍ လုိရာဆႏၵမ်ား တစ္လုံးတစ္ဝတည္းျပည့္ဝၾကပါေစ။
အရွင္ဝိမလဝံသ(နာလႏၵာတကၠသုိလ္ အိႏၵိယနုိင္ငံ)
http://www.wiradhamma.blogspot.in/
ဦးဇင္းဘေလာ့မွာလည္း လာေရာက္ေလ့လာဖတ္ရွုနုိင္ပါသည္။
ဘုရားရွိခိုးအမ်ဳိးမ်ဳိးစာအုပ္မ်ားတြင္ အားလံုးနီးပါးေသာ အမွ်ေ၀ျခင္းမ်ား၌ ၃၁-ဘံုသည္ ပါ၀င္ေလ့ရွိသည္။သို႔ေသာ္၃၁ဘံုႏွင့္ပတ္သက္၍သာမန္သိရွိျခင္းထက္ေသအခ်ာသိရွိၾကမည္
ဆိုပါက ပိုမိုအက်ဳိးရွိႏိုင္ေပသည္ဟု ယံုၾကည္ပါသျဖင့္ ၃၁-ဘံု သိေကာင္းစရာအေၾကာင္း ကိုေရးသားေဖၚျပရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
ဤၾသကာသေလာကႀကီးတြင္ သတၱ၀ါတို႔၏ေနထိုင္ရာဘံုဌာနမွာ သံုးဆယ္႔တစ္ဘံု ရွိသည္။
ျဗဟၼာဘံု ႏွစ္ဆယ္၊
နတ္ဘံု ေျခာက္ဘံု၊
လူ႔ဘံု တစ္ဘံု၊
အပါယ္ ေလးဘံု တို႔ျဖစ္သည္။
ထို သံုးဆယ္႔တစ္ဘံု တည္းဟူေသာ ၾသကာသေလာကႀကီးသည္ အာသေ၀ါ ကုန္ခန္းၿပီးေသာ ရဟႏၱာမျဖစ္ေသးသမွ်ထက္ေအာက္ေျပာင္းျပန္ဗေလာင္ဆန္ေအာင္က်င္လည္ရဦးမည့္ဘံုဌာနမ်ား ျဖစ္သည္။
ျမတ္စြာဘုရား ေဟာၾကားထားေသာနခသိခသုတ္ကို ေထာက္႐ႈျခင္းအားျဖင့္လူ႔ဘံုမွစုေတ၍ ေသလြန္ၾက
ကုန္ေသာသူတို႔တြင္လူ႔ဘံုသို႔ေရာက္ရွိေသာသူမွာ ျမတ္စြာဘုရား၏လက္သဲခြံေပၚ၌ရွိေသာ ေျမမႈန္႔ပမာဏ
မွ်သာရွိ၍အပယ္ေလးဘံုသို႔ က်ေရာက္ ေသာသူတို႔မွာဂဂၤါျမစ္လြင္ျပင္ရွိ ေျမမႈန္႔ပမာဏ ရွိသည္။
လူ႔ဘ၀မွစုေတ၍လူျပန္ျဖစ္ေသာပမာဏ ႏွင့္အပါယ္ေလးဘံုသို႔က်ေရာက္ေသာသူတို႔၏ပမာဏ ႏႈိင္းဆ၍
မရေအာင္ ကြာျခားလွပါသည္။လူတစ္ေထာင္ေသ၍ တစ္ေယာက္မွ်ေလာက္ပင္လူျပန္ျဖစ္ဖို႔ရာမလြယ္ကူေခ်။
ျဗဟၼာဘံု ႏွစ္ဆယ္
ျဗဟၼပါရိသဇၨာ၊ ျဗဟၼပုေရာဟိတာ၊ မဟာျဗဟၼာ ၊ (ရူပ ပထမစ်ာန္ ၃- ဘံု)
ပရိတၱာဘာ၊ အပၸမာဏာဘာ၊ အာဘႆရာ၊ (ရူပ ဒုတိယစ်ာန္ ၃- ဘံု)
ပရိတၱာသုဘာ၊ အပၸမာဏာသုဘာ၊ သုဘကိဏွာ၊ (ရူပ တတိယစ်ာန္ ၃- ဘံု)
ေ၀ဟပၹဳိလ္ ၊ အသညသတ္ ၊ အဝိဟာ ၊ အတပၸါ ၊သုဒႆာ၊ သုဒႆီ၊ အကနိ႒၊ (ရူပ စတုတၳစ်ာန္ ၇- ဘံု)
အာကာသာနဥၥာယတန၊ ၀ိညာဏဥစၥာယတန၊ အာကိဥၥာညာယတန၊ေနဝသညာနာသညာယတန (အရူပစ်ာန္ ၄- ဘံု)
နတ္ျပည္ ေျခာက္ထပ္
စတုမဟာရာဇ္ ၊ တာ၀တိ ံသာ ၊ ယာမာ ၊ တုသိတာ ၊ နိမၼာနရတိ ၊ ပရနိမၼိတ၀သ၀တီၱ
လူ႕ဘံု တစ္ဘံု
လူ႔ဘံု
အပါယ္ ေလးဘံု
ငရဲဘံု ၊ တိရစာၦန္ဘံု ၊ ၿပိတၱာဘံု ၊ အသူရကာယ္ဘံု
က်မ္းကိုး
1. ေမာင္၀ိဇၹာ “ဗုဒၶ ႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာအေၾကာင္း”
2. ဓမၼဒူတ အရွင္ဣႏၵာ၀ုဓ “ခြဲျခားေ၀ဖန္ ကိုးကြယ္ရန္(ရတနာမြန္ မဂၢဇင္း)”
3. အဘိဓမၼတၱသဂၤဟပါဌ္ ဝီထိမုတ္ပိုင္း ဘူမိစတုကၠ
*** မွတ္ခ်က္ ***
အကယ္၍ လိုအပ္ခ်က္တစ္စံုတစ္ရာရွိခဲ့ေသာ..ကၽြန္ေတာ့္တြင္သာတာဝန္ရွိပါသည္။
Kyaw Moe Oo မွ March 16, 2012 12:47pm တြင္ တင္သြင္းခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္
ပါဏာတိပါတ အဂၤါ ၅-ပါး။ -သတ္မႈကံေျမာက္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္အေၾကာင္းငါးပါး၊ ၎င္းအဂၤါ ၅-ပါးတို႔ႏွင့္ ျပည့္စံုက ထိုသိကၡာပုဒ္ ပ်က္၏။
(၁) ပါဏ- သက္ရွိသတၱ၀ါျဖစ္ျခင္း၊
(၂) ပါဏသညိတ-သက္ရွိသတၱ၀ါဟု မွတ္သိျခင္း၊
(၃) ဃာတ စိတၱ- သတ္လိုေသာစိတ္ရွိျခင္း၊
(၄) ဥပကၠမ-လံု႔လၪပျခင္း၊
(၅) မရဏ-ထိုလံု႔လေၾကာင့္ ေသျခင္း။
ပါဏာတိပါတ၏ ပေယာဂမ်ိဳး ၈-ပါး။ ။ပါဏာတိပါတကံ ျဖစ္ႏိုင္ ျခင္း၏ အေၾကာင္း တရားမ်ိဳး ရွစ္ပါး၊ ပါရာဇိကဏ္ အ႒ကထာမွ။
(၁) ဥဒိႆ ပေယာဂ- သတၱ၀ါကိုရည္မွတ္၍ သတ္ျဖတ္ ထိုးခုတ္ျခင္း၊
(၂) အႏုဒၵိႆ ပေယာဂ-သတၱ၀ါတစံုတခုကို ရည္မွတ္ျခင္းမရွိဘဲ ဘာေကာင္ေသေသဟု ပစ္ခတ္ ထိုးခုတ္လိုက္ျခင္းမ်ိဳး၊
(၃) သာဟတၳိက ပေယာဂ-ကိုယ္တိုင္ သတ္ပုတ္ ထိုးခုတ္ျခင္း၊
(၄) အာဏတၱိက ပေယာဂ- သူတပါးကို ေစခိုင္းျခင္း၊
(၅) နိႆဂၢိယ ပေယာဂ-အေ၀း၌ေနေသာ သတၱ၀ါကို ျမႇား လွံ ေသနတ္ စသည္ျဖင့္ ပစ္ခတ္ျခင္း၊
(၆) ထာ၀ရ ပေယာဂ- အျမဲတည္ေန၍ ေသေစႏိုင္သည့္ တြင္းတူးထားျခင္းç ေဆး၀ါး အစီအရင္ ထားျခင္း စသည့္ အရာမ်ိဳး၊
(၇) ၀ိဇၨာမယ ပေယာဂ- ဓာတ္႐ိုက္ ဓာတ္ဆင္ ဂါထာမႏၲရား စေသာ အစီ အရင္တို႔ျဖင့္ ေသေအာင္လုပ္ျခင္း၊ (၈) ဣဒၶိမယ ပေယာဂ- မိမိ ကမၼဇိဒၶိ တန္ခိုးျဖင့္ သတၱ၀ါတို႔ကို ေသေစျခင္း။
ပါဏာတိပါတကံ၏ မေကာင္းက်ိဳး ၂၃-မ်ိဳး။ ။ပါဏာတိပါတ္ သူ႔သက္သတ္သူတို႔ ခံစားေတြ႔ၾကံဳ ရေသာ မေကာင္းက်ိဳးမ်ားသည္ ပိဋကပါဠိေတာ္တို႔၌ သခ်ၤာ အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖင့္ လာရွိ ေသာ္လည္း ဤ၌ အလံုးစံုပါ၀င္သည့္ ခုဒၵကပါဌ အ႒ ကထာ လာ သခ်ၤာ ၂၃-ပါးကို ဆိုေလသည္၊ သိလြယ္ႏိုင္ရန္ ျမန္မာ ဘာသာ သက္သက္ျဖင့္ ျပလိုက္၏။
(၁) ကိုယ္အဂၤါခ်ိဳ႔တဲ့ျခင္း၊
(၂) လံုးရပ္ေနထား အခ်ိဳးအစား မက်ျခင္း၊
(၃) ႏံုေႏွးေလးဖင့္ျခင္း၊
(၄) ေျခç လက္ç ဖ၀ါးçမညီျခင္း၊
(၅) မလွပ မတင့္တယ္ျခင္း၊
(၆) အေရ အဆင္း မေျပာင္၀င္းျခင္း၊
(၇) အသားအေရၾကမ္းတန္းျခင္း၊
(၈) ေၾကာက္ရြံ႕တတ္ျခင္း၊
(၉) ခြန္အားဗလ မရွိျခင္း၊
(၁၀) စကားေျပျပစ္စြာ မေျပာတတ္ျခင္း၊
(၁၁) ခ်စ္ခင္သူ မရွိျခင္း၊
(၁၂) မိမိပရိသတ္ အၾကိမ္ၾကိမ္ ပ်က္စီးျခင္း၊
(၁၃) ထိတ္လန္႔တတ္ျခင္း၊
(၁၄) လက္နက္ အဆိပ္ေဘး သင့္တတ္ျခင္း၊
(၁၅) သူမ်ား ပေယာဂေၾကာင့္ေသရျခင္း၊
(၁၆) ေတြေ၀မိုက္မဲျခင္း၊
(၁၇) ေျခြရံပရိသတ္ နည္းပါးျခင္း၊
(၁၈) ရြံ႕စရာေကာင္းေသာ႐ုပ္အဆင္းရွိျခင္း၊
(၁၉) ကုန္းေကာ့ေသာ ကိုယ္ရွိျခင္း၊
(၂၀) ေၾကာင့္ၾက စိုးရိမ္မႈမ်ားျခင္း၊
(၂၁) ေဘးရန္ မ်ားျခင္း၊
(၂၂) ခ်စ္ခင္ေသာ သားသမီးတို႔ႏွင့္ ေကြကြင္းရျခင္း၊
(၂၃) အသက္တိုျခင္း။
အဒိႏၷာဒါနာ အဂၤါ ၅-ပါး။ ။ ခိုးမႈကံေျမာက္အဂၤါ ၅-ပါး။
(၁) ပရသႏၲက - သူတစ္ပါးဥစၥာျဖစ္ျခင္း၊
(၂) တထာသညာ - သူတစ္ပါးဥစၥာဟုမွတ္ထင္ျခင္း၊
(၃) ေထယ်စိတၱ - ခိုးလိုေသာစိတ္ရွိျခင္း၊
(၄) ဥပကၠမ - ခိုးရန္လံု႔လျပဳျခင္း၊
(၅) ေတနဟာရ - ထိုလံု႔လျဖင့္ ခိုးျခင္း။
ခိုးျခင္း ၂၅-ပါး။ ။ ပါရာဇိကဏ္ ပါဠိေတာ္ ၆၅။ ႒။ ပ-အုပ္။ ၂၆၃- ၃၃၀- ၃၃၁- ၃၃၂ တို႔၌ အက်ယ္႐ႈ။ ရဟန္း ေတာ္မ်ား အတြက္ ပါရာဇိကဥပေဒပုဒ္မ ၂၊ အဒိႏၷာဒါန္ သိကၡာပုဒ္၏ အေသးစိတ္ ရွင္းလင္းခ်က္ ၂၅-ပါး။
(၁) နာနာဘ႑ ပဥၥကေခၚ ပိုင္ရွင္မေပးေသာ သက္ရွိသက္မဲ့ ပစၥည္းဘ႑ာ အမ်ိဳးမ်ိဳးတို႔ကို ေအာက္ပါနည္း ငါးပါးျဖင့္ ခိုးယူျခင္းမ်ိဳး။
(က) အာဒိနယ- ေက်ာင္း အိမ္ ေျမ ျခံစသည္တို႔ကို လိမ္ညာေသာနည္းျဖင့္ တရားဆင္ကာ စြဲဆိုခိုးယူျခင္း မ်ိဳး၊ ပိုင္ရွင္က စိတ္ေလ်ာ့ ၀န္ခ် လိုက္လွ်င္ ပါရာဇိက၊
(ခ) ဟရဏ-သည္ပိုးထမ္းေဆာင္လာေသာ သူ႔ပစၥည္းကို ကိုယ့္ဥစၥာ ျဖစ္ေအာင္ ေျပာဆို စြပ္စြဲ၍ ထမ္းေဆာင္ လာေသာ သူ၏ ကိုယ္ေပၚမွ က်ေစလ်က္ ခိုးယူ ျခင္းမ်ိဳး၊ သူ႔ကိုယ္ ေပၚမွ ခ်လိုက္သည္ႏွင့္ ပါရာဇိက၊
(ဂ) အ၀ဟရဏ-သူတစ္ပါးေခတၱအပ္ႏွံထားေသာ သူပိုင္ဥစၥာဘ႑ာကို မအပ္ပါဟူ၍လည္းေကာင္း ငါ့ဥစၥာ ျဖစ္သည္ ငါ့ဟာ ျပန္မေပးႏိုင္ေတာ့ဘူးဟုလည္းေကာင္း၊ လိမ္ညာ ေျပာဆိုလ်က္ ခိုးယူျခင္းမ်ိဳး၊ ပိုင္ရွင္ စိတ္ေလွ်ာ့ ၀န္ခ်သည္ႏွင့္ ပါရာဇိက၊
(ဃ) ဣရိယာပထ၀ိေကာပန- ထမ္းပိုးေဆာင္ရြက္ လာ ေသာ သူတစ္ပါး ဥစၥာကို ထမ္းေဆာင္ လာသူ ႏွင့္တကြ ထမ္းလာသည့္ ဥစၥာ ကိုပါ ခိုးယူ အံ့ေသာ အႀကံျဖင့္ ပစၥည္းေရာ လူပါ ခုိးယူျခင္းမ်ိဳး၊ ပိုင္ရွင္ စိတ္ေလွ်ာ့ၿပီး ဒုတိယ ေျခလွမ္းၾကြ သည္ႏွင့္ ပါရာဇိက၊
(င) ဌာနာစ၀န- သူခ်ထားေသာ ပစၥည္းဥစၥာကို ခုိးယူ လိုစိတ္ျဖင့္ မူလေနရာမွ ေရြ႕ေအာင္ ၾကြေအာင္လုပ္ျခင္း မ်ိဳး၊ ေရြ႕သည္ ၾကြသည္ႏွင့္ ပါရာဇိက က်ေတာ့၏၊ နာနာဘ႑ပဥၥကၿပီး၏။
(၂) ဧကဘ႑ ပဥၥက- ဤ၌ သက္ရွိ သ၀ိညာဏကျဖစ္ေသာ ဘ႑ာကိုသာ ယူရသည္၊ ခိုးယူျခင္းနည္း ငါးပါးမွာ နာနာဘ႑ပဥၥကအတိုင္း အာဒိနယ ဟရဏ အ၀ဟရဏ ဣရိယာပထ ၀ိေကာပန ဌာနာစ၀န နည္းတို႔ျဖင့္ အတူတူပင္မွတ္ေလ၊ ဧကဘ႑ ပဥၥကၿပီး၏။
(၃) သာဟတၳိက ပဥၥက- ဤ၌ သက္မဲ့ျဖစ္ေသာ အ၀ိညာဏကပစၥည္းကို ပိုင္ရွင္မေပးပဲ ေအာက္ပါငါးနည္း ျဖင့္ ခိုးယူျခင္းမ်ိဳး။
(က) သာဟတၳိက မိမိကိုယ္တိုင္ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ခုိးယူျခင္းမ်ိဳး။
(ခ) အာဏတၳိက-ဤသူ၏ဘ႑ာကို သြားခိုးေခ်ဟုေစခိုင္းျခင္းမ်ိဳး၊
(ဂ) နိႆဂၢိယ- ကင္းခြန္ အေကာက္ေတာ္စသည္ မေပးရေအာင္ ဤဖက္နယ္ျခားမွ ထိုဖက္နယ္ေျမသို႔ က်ေအာင္ ပစၥည္းဥစၥာကို ပစ္သြင္း၍ သို႔မဟုတ္ တစ္နည္း နည္းျဖင့္ ႀကံဆ၍ ခိုးယူသြားျခင္းမ်ိဳး၊
(ဃ) အတၳ သာဓက- ထိုသူ၏ဘ႑ာကို အခြင့္သာတဲ့အခါ စြမ္းႏိုင္တဲ့ အခါကို ေစာင့္ၿပီး ခိုးယူ လိုက္ရ မည္ဟု ေစခုိင္း ထားလ်က္ ခိုးယူ ေစျခင္းမ်ိဳး၊
(င) ဓုရ နိေကၡပတရား၌စြဲ၍ယူျခင္း လိမ္ညာလွည့္ပတ္၍ယူျခင္း၌ ဥစၥာပိုင္ရွင္က ငါေတာ့႐ႈံးပါၿပီ၊ ငါ့ဥစၥာေတာ့မရေတာ့ ပါဘူးဟု ၀န္ခ်လိုက္ျခင္းမ်ိဳး၊ သာဟတၳိက ပဥၥက ၿပီး၏။
(၄) ပုဗၺ ပေယာဂ ပဥၥက- အရွင္မေပးေသာ ပစၥည္းဘ႑ာကို ေအာက္ပါနည္း ငါးမ်ိဳးျဖင့္ ခိုးယူျခင္း။
(က) ပုဗၺ ပေယာဂ- ၎င္းခိုးနည္းကား အာဏတၳိကႏွင့္ သေဘာတူျဖစ္၏၊
(ခ) သဟပေယာဂ-လယ္ေျမ ျခံေျမစသည္ကို နယ္ျခား မွတ္တိုင္ငုတ္ စသည္ကို ႏုတ္၍ ေရႊ႕ေျပာင္း စိုက္ႏွက္ ခိုးယူျခင္း၊
(ဂ) သံ၀ိဓါ ၀ဟာရ- အခ်င္းခ်င္း စုေပါင္းတိုင္ပင္၍ ခိုးယူျခင္းမ်ိဳး၊ တိုင္ပင္စဥ္ အခါက သေဘာတူ ပါသူသည္ ခုိးရာ၌ ပါပါ မပါပါ ပါရာဇိက၊
(ဃ) သေကၤတ ကမၼ- အခ်ိန္ကာလ နာရီအပိုင္းအျခား မွတ္သား ခ်ိန္းခ်က္ လ်က္ ဤမည္ေသာ ဘ႑ာကို ခိုးယူေတာ့ဟု ခိုးခိုင္း ျခင္းမ်ိဳး၊ သူေပးေသာ အခ်ိန္ႏွင့္ ပစၥည္း အတိုင္း ခိုးယူေသာ္ ပါရာဇိက၊
(င) နိမိတၱကမၼ- မ်က္စိမွိတ္ျခင္း၊ လက္ေျမႇာက္ျခင္းစေသာ အမွတ္ နိမိတ္ သညာ တစ္ခုခု ထား၍ ခိုးခိုင္းျခင္း မ်ိဳး၊ နိမိတ္ ျပဳလိုက္ သည္ႏွင့္ တစ္ၿပိဳင္နက္ ခိုးျငားအံ့ နိမိတ္ ျပသူ ပါရာဇိက၊ ပုဗၺပေယာဂပဥၥက ၿပီး၏။
(၅) ေထယ်ာ ၀ဟာရ ပဥၥက- ပိုင္ရွင္မေပးေသာ ပစၥည္းဘ႑ာကို ေအာက္ပါ နည္း ငါးမ်ိဳးျဖင့္ ခိုးယူ ျခင္းမ်ိဳး။ (က) ေထယ်ာ ၀ဟာရ- နံရံစသည္ ေဖါက္ထြင္း ဖြင့္ျဖဲ၍ ခိုးျခင္း၊ ေတာင္းတင္း ခိ်န္ အေလးစသည္တို႔ကို စဥ္းလဲ ေကာက္က်စ္၍ ခိုးယူ ျခင္းမ်ိဳး၊
(ခ) ပသယွာ၀ဟာရ- ႏိုင္ထက္ စီးနင္း ျပဳ၍ ယူျခင္း၊ ဓါးျပတိုက္ ယူျခင္း၊ ပုန္ကန္ ထၾကြ၍ ယူျခင္း၊ မင္းစိုးရာဇာ တို႔သည္ ရသင့္ေသာ အခြင့္ထက္ အာဏာ ျပ၍ ပိုမို ေကာက္ခံ ျခင္းမ်ိဳး၊
(ဂ) ပရိကပၸါ၀ဟာရ- ဤ၌
၁- ဘ႑ာပရိကပၸေခၚ အထည္အလိပ္ကိုသာ ယူအံ့ဟူႀကံစည္လ်က္ အခန္း တြင္းသို႔ ၀င္သြားၿပီး ေမွာင္ထဲ၌ အထုပ္ႀကီးကိုထမ္းယူလာလ်က္ ၾကည့္ေသာ အခါ အထည္ မဟုတ္ဘဲ ခ်ည္ခင္ ေတြျဖစ္ ေနပါအံ့ ပါရာဇိက မက်၊ အထည္လိပ္ ျဖစ္ေန ပါက ပါရာဇိကက်၏။
၂- ၾသကာသပရိကပၸေခၚအရပ္ျဖင့္ ပိုင္းျခား ႀကံစည္၍ ခိုးျခင္းကား ဤျခံ၀င္း အတြင္း၌ ငါ့ကို ေတြ႕ျမင္ ပါမူ ဤပစၥည္း ဥစၥာကို ဤျခံ၀င္း အတြင္း၌ လွည့္လည္ရင္း ၾကည့္႐ႈရန္ ကိုင္လာ သေယာင္ ေဆာင္၍ ျပန္ေပး လိုက္အံ့၊
အကယ္၍ တစ္စံုတစ္ေယာက္ ႏွင့္မွ မေတြ႕ရပါမူ ခိုးယူ သြားအံ့ ဟူေသာ အႀကံျဖင့္ ခုိးယူျခင္းမ်ိဳး၊ အပိုင္းအျခား လြန္သည္ႏွင့္ ပါရာဇိက၊
(ဃ) ပဋိ စၦႏၷာ၀ဟာရ- ပန္းျခံ ေရခ်ိဳးဆိပ္စသည္တို႔၌ သူတစ္ပါး ခြၽတ္ခ် ထားေသာ ဘ႑ာကို ခိုးလိုစိတ္ႏွင့္ ေနာက္မွ ယူအံ့ဟု ႀကံလ်က္ ေျမမႈန္႔ ျမက္မႈိက္ စသည္တို႔ျဖင့္ ဖံုးအုပ္ထားၿပီး ခိုးယူျခင္းမ်ိဳး၊
(င) ကုသာ ၀ဟာရ- မဲလိပ္ စာေရးတံစသည္တို႔ကို မိမိသို႔ အေကာင္း ရရန္ ႀကံစည္လ်က္ တစ္စံုတစ္ခုေသာ နည္းပရိယာယ္ျဖင့္ ခိုးယူျခင္းမ်ိဳး၊ ေထယ်ာ ၀ဟာရ ပဥၥကၿပီး၏။
ခိုးျခင္း ပေယာဂမ်ိဳး ၆-ပါး။ ။ (၁) သ ဟတၳိက- ကိုယ္တိုင္ခိုးျခင္း၊ (၂) အာဏတၱိက ေစခိုင္း၍ ခိုးျခင္း၊ (၃) နိသဂၢိက- ေနရာေရႊ႕ေျပာင္းပစ္လႊင့္ခိုးျခင္း၊ (၄) ထာ၀ရ- တင္းေတာင္း လိမ္ ခ်ိန္လိမ္စသည္ျပဳ၍ခိုးျခင္း၊ (၅) ၀ိဇၨာမယ- အေမ့ အဟန္႔စေသာ အတတ္ပညာျဖင့္ခိုးျခင္း၊ (၆) ဣဒၶိမယ- တန္ခိုးျဖင့္ ခိုးျခင္း။
ခိုးသူၾကီးတို႕ လိုက္နာ ေစာင့္ထိန္းအပ္ေသာ အဂၤါ ၈-ပါး။ ။ဤအဂၤါရွစ္ပါးကို ေစာင့္ထိန္းေသာ ခိုးသား ႀကီးမ်ားသည္ ရက္-လ-ႏွစ္ရွည္- တည္တံ့ႏိုင္သည္၊ ဤအဂၤါရွစ္ပါးႏွင့္ မျပည့္စံုေသာခိုးသား ဓားျပတို့ကား- ရက္-လရွည္မတည္၊ လ်င္ျမန္စြာ ပ်က္စီးတတ္သည္ဟု အဂၤုတၱရပါဠိေတာ္တတိယအုပ္- (၁၅၃)၌ ေဟာေတာ္မူသည္။
(၁) မိမိ၏ ရန္သူမဟုတ္သည့္ အသက္အရြယ္ႀကီးသူç ကေလးသူငယ္ç အက်င့္သီလဂုဏ္ ရွိသူçတို့ကိုရုိက္ႏွက္ ပုတ္ခတ္မႈ မျပျခင္း၊
(၂) ပစၥည္းဥစၥာကို အကုန္မယူျခင္း၊
(၃) မိန္းမကို မသတ္ျခင္း၊
(၄) အမ်ိဳးသမီးတို႔ကို မဖ်က္ဆီးျခင္း၊
(၅) ရွင္ ရဟန္းတို႕ကို မလုရက္ျခင္း၊
(၆) မင္းဘ႑ာတိုက္ကို မလုရက္ျခင္း၊
(၇) ရြာ-နိဂံုးမင္းေနျပည္အနီး၌ မလုရက္ မတိုက္ခိုက္ျခင္း။
သူခိုး ဒါးျပ သူပုန္တို႕၏ မွီခိုအားထားရာၾကီး ၅-ပါး။ ။ လူသားတို႕ၿငိမ္းဧခ်မ္းသာမႈ အတြက္ တိုင္းျပည္ ၿမိဳ႕ရြာ နယ္ပယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ ထိန္းသိမ္းၾကေသာ မင္းစိုးရာဇာတို႕ သိထားရန္။ အဂၤုတၱရ ။ပါ။ ဒု-အုပ္။ ၁၁၃-၌အက်ယ္ရႈပါ။
(၁) အသြားအလာ ခက္သည့္ ေရလယ္ကြၽန္း၊ ေတာင္ၾကားေခ်ာက္ၾကား၊ ရႈိ-ေျမာင္ မညီၫြတ္ေသာ ခရီးခက္အရပ္ကို မွီေနတတ္ၾကသည္၊
(၂) ထူထပ္သည့္ ကိုင္းေတာ က်ဴေတာ၊ ပင္ခ်င္း ယွက္သည့္ ေတာအုပ္ႀကီး စသည့္ အရပ္မ်ိဳး၊
(၃) တစံုတေယာက္က ေဖၚေျပာလွ်င္ မင္းအမတ္ မႈထမ္း ရာထမ္းတို႕က အျပစ္ကို ကာကြယ္ဖံုးအုပ္ ေပးရန္ ၎တို႕ႏွင့္ ႀကိဳတင္၍ အကြၽမ္းတ၀င္ အမွီတံကဲ ျပဳလုပ္ထားျခင္း၊
(၄) မိမိတို႕အျပစ္ကို ေဖၚေျပာထုတ္ဆိုမည့္သူမ်ားအား ႏႈတ္ပိတ္ခ ပစၥည္း ဥစၥာ ေပးကမ္းရန္၊
(၅) မိမိတို႕၏ လွ်ိဳ႕၀ွက္တိုင္ပင္မႈ မေပါက္ၾကား ေစရန္ အထူး လံုၿခံဳေသာ နည္းလမ္း ဥပါယ္တို႕ ျဖစ္၏။
အဒိႏၷဒါန္၊ ျပစ္မ်ိဳးကံ၊ ထည့္ျပန္ ၁၂-ပါး။ ။ သူ႔ဥစၥာကို ခိုး၀ွက္တိုက္ခုိက္သူတို႔ ရရွိခံစားမႈ အျပစ္မ်ိဳး ဆယ့္ႏွစ္ပါး။ (ခုဒၵကပါဌ အ႒ကထာမွ)
(၁) ျမတ္ေသာဥစၥာမ်ိဳး မရရွိျခင္း၊
(၂) ယုတ္ညံ့သည့္ဥစၥာမ်ိဳးကိုသာရရွိျခင္း၊
(၃) ပစၥည္းဥစၥာနည္းပါးျခင္း၊
(၄)အလြန္ဆင္းရဲမြဲေတျခင္း၊
(၅) မရေသးေသာဥစၥာကိုမရျခင္း၊
(၆) ရရွိၿပီးစည္းစိမ္မ်ား ဆုတ္ယုတ္ပ်က္စီးျခင္း၊
(၇) လိုရာဥစၥာကိုမရႏိုင္ျခင္း၊
(၈) ရန္သူမ်ိဳးငါးပါးႏွင့္သာ ဆက္ဆံေတြ႕ၾကံဳရျခင္း၊
(၉) သူတစ္ပါးႏွင့္ဆက္ဆံေသာဥစၥာမ်ိဳးကိုသာရျခင္း၊
(၁၀) မရွိစကားကိုသာၾကားရျခင္း၊
(၁၁) ခ်မ္းသာစြာမေနရျခင္း၊
(၁၂) ေလာကုတၱရာဥစၥာကိုမရႏိုင္ျခင္း။
ကာေမသုမိိစၦာစာရ အဂၤ ၄-ပါး။ ။ ကာမကိစၥ၌ ကံေျမာက္ႏိုင္သည့္အဂၤါေလးပါး။
(၁) အ ဂမနိယ ၀တၳဳ ၂၀-တို႔တြင္ပါ၀င္ျခင္း၊
(၂) က်င့္ျပဳ မွီ၀ဲလိုစိတ္ရွိျခင္း၊
(၃) ရႏိုင္ေသာနည္းျဖင့္ လ႔ံုလလည္းျပဳျခင္း၊
(၄) ျပဳက်င့္ျခင္းကိုလည္း သာယာျခင္း။
ကာေမသုကံံ၊ က်ိဳးျပစ္ဒ္ဒဏ္၊ ထိမိမွန္ ၁၅-ပါး။ ။ သူ႔သားမယား၌ သြားလာ လြန္က်ဴး သူတို႔ ရရွိေသာ မေကာင္းက်ိဳးအျပစ္ဆယ့္ငါးပါးဟူ၏။ ထိုထို က်မ္းစာ တို႔၌ အမ်ိဳးမ်ိဳး လာရွိသည္။
(၁) အပါယ္ ၄-ပါးသို႔လားရျခင္း၊
(၂) မိန္းမ ပ႑ဳက္ျဖစ္ရျခင္း၊
(၃) ရန္သူႏွင့္ေတြ႕ရျခင္း၊
(၄) လူအမ်ား မုန္းျခင္း၊
(၅) စား ၀တ္ အိပ္ယာရခဲျခင္း၊
(၆) ဆင္းဆင္းရဲရဲ အိပ္ရ ႏိုးရျခင္း၊
(၇) အမ်က္ေဒါသႀကီးျခင္း၊
(၈) ေလာကုတၱရာတရား မရရွိႏိုင္ျခင္း၊
(၉) စည္းစိမ္ဥစၥာ ပ်က္ျပဳန္းရျခင္း၊
(၁၀) ယံုၾကည္မႈ ကင္းမဲ့ခံရျခင္း၊
(၁၁) ေဘးေတြ႕ရျခင္း၊
(၁၂) ယံုမွားသံသယမ်ားျခင္း၊
(၁၃) ခ်စ္သူတို႔ႏွင့္ ခြဲေနရျခင္း၊
(၁၄) အသက္တိုျခင္း၊
(၁၅) ဆင္းရဲႀကီးစြာေတြ႕ရျခင္း။
အုပ္ထိန္းသူ ရွိေသာ မိန္းမ ၂၀။ ။ အုပ္ထိန္းျခင္းရွိသျဖင့္ ေယာက္်ားတို႔ မသြားလာ အပ္ေသာ မိန္းမ ၂၀-ဟူလို။
(၁) မာတု ရကၡိတ- အမိအုပ္ထိန္းေသာ မိန္းမ၊
(၂) ပိတု ရကိၡတ- အဘအုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၃) မာတာပိတု ရကိၡတ- မိဘ ၂-ပါးအုပ္ထိန္းေသာ မိန္းမ၊
(၄) ဘာတုရကိၡတ- ေမာင္ႀကီးေမာင္ငယ္ အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၅) ဘဂိနိ ရကိၡတ- အစ္မႀကီး အစ္မငယ္အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၆) Óတိ ရကိၡတ- ေဆြမ်ိဳးအုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၇) ေဂါတၱရကိၡတ- အႏြယ္တူ အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၈) ဓမၼရကိၡတ- သီတင္းသံုးေဖၚေစာင့္ေရွာက္အုပ္ထိန္းေသမိန္းမ။
မွတ္ခ်က္။ ။ ၎ ၈-ေယာက္ေသာမိန္းမတို႔ကား သူတို႔မွာ ကံမထိုက္၊ သြားလာ လြန္က်ဴးသူ ေယာက္်ားမ်ား မွာသာ ကံထိုက္သည္ ဟူ၏။
(၉) သာရကၡာ- ထိမ္းျမားေၾကာင္းလမ္းၿပီးသူ ]လက္ထပ္ၿပီးသူ} လင္အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၁၀) သ ပရိဒ႑ာ- မင္းတို႔ေကာက္ယူရန္သတ္မွတ္လ်က္ ဒဏ္ထားၿပီးလွ်င္ အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
မယားေျမာက္ေၾကာင္း ဆယ္ပါး
(၁၁) ဓနကၠီတာ- ဥစၥာျဖင့္၀ယ္ယူလ်က္ မယားအျဖစ္ထားေသာမိန္းမ၊
(၁၂) ဆႏၵ ၀ါသိနီသေဘာတူအလိုတူ၍ ညားေနေသာမိန္းမ၊
(၁၃) ေဘာဂ ၀ါသိနီ- စည္းစိမ္ေပး၍ ေပါင္းေဖၚေသာမိန္းမ၊
(၁၄) ပဋ၀ါသိနီ- ပုဆိုးေပး၍ ပုဆိုး တန္းတင္ ျပဳ၍ ေနေသာ မိန္းမ၊
(၁၅) ၾသဒ ပတၱကိနီေရခြက္၌ လက္ဆံုခ်၍မိဘႏွစ္ပါး ထိန္းျမားေပးေသာမိန္းမ၊
(၁၆) ၾသဘဋ စုမၺဋာ- ေခါင္းခုကိုခ်၍ လင္မယားအျဖစ္ေနေသာ မိန္းမ၊
(၁၇) ဒါသီ စ ဘရိယာ စ- ကြၽန္လည္းျဖစ္ မယားလည္းျဖစ္ေသာမိန္းမ၊
(၁၈) ကမၼကာရီ စ ဘရိယာ စ- အမႈလုပ္လည္းျဖစ္ မယားလည္းျဖစ္ေသာ မိန္းမ၊
(၁၉) ဓဇာ ဟဋာ- စစ္ေျမျပင္မွ ေဆာင္ယူခဲ့ေသာမိန္းမ၊
(၂၀) မုဟုတၱိကာ- တစ္ခဏၰမွ် ေပါင္းေဖၚရန္ ငွားရမ္း ထားေသာ ေခတၱမယားျဖစ္သူမိန္းမ။
မွတ္ခ်က္။ ။ ၎င္း ၁၂-ေယာက္ေသာမိန္းမမ်ားကို သြားလာလြန္က်ဴးခဲ့မူ လင္ရွိ မယားျဖစ္၍ မိန္းမေရာ ေယာက်္ားပါ ႏွစ္ဦးစလံုး ကံထိုက္သည္ဟူ၏၊ အက်ယ္ကို လိုမူ ပါရာဇိကဏ္ ပါဠိေတာ္ အ႒ကထာ ဋီကာ။ အ႒သာလိနီ အ႒ကထာ မူလဋီကာမွာ ႐ႈပါေလ။
မယားခိုး အျပား ၇-ပါး။ ။မယားခိုးမႈ စီရင္ရာ၌ မႏုဓမၼသတ္အလို ေအာက္ပါ ခုႏွစ္ပါးကို ျပသည္။
(၁) ဟတၳဂၢါဟ-လက္စသည္ကိုင္တြယ္သံုးသပ္ျခင္း၊
(၂) ဃရ ပတၱလင္မရွိခိုက္ အိမ္သို႕ သြားေယာက္ျခင္း၊
(၃) ဂုယွ႒ာန-လံုျခဳံေသာအရပ္၌ ကာမႏွင့္စပ္ေသာစကားတို႔ကိုဆိုျခင္း၊
(၄) သလ’ာပ-ကာမဂုဏ္ျဖင့္ ေျဖာင္းျဖေျပာဆိုျခင္း၊
(၅) ေသနိ-တင္းတိမ္çျခင္ေထာင္တြင္းသို႔ ၀င္ေရာက္ျခင္း၊
(၆) ဒြါရ-တိုက္တံခါးအတြင္းသို႔ ၀င္ေရာက္ျခင္း၊
(၇) ေသယ်-အိပ္ရာခန္းသို႔၀င္ေရာက္ျခင္း။
ေမထုန္ ၂-ပါး၊ မ်ိဳးအျပား၊ ခြဲျခား မိန္႕ဆိုဘိ။ ။
(၁) ေမထုန္ႀကီး-မိန္းမ ေယာက်္ား ကာယကံေျမာက္ အဂၤါဇာတ္ အခ်င္းခ်င္း သြားလာမွီ၀ဲျခင္းမ်ိဳး၊
(၂) ေမထုန္ငယ္- မိန္းမ ေယာက်္ား ရေသ့ စိတ္ေျဖအားျဖင့္ ကိုယ္လက္သံုးသပ္ ျပဳမူသာယာမႈမ်ိဳး။
ေမထုန္ ငယ္ ၇-ပါး။ ။သတၱဂၤုတၱရ။ပါ။ ၄၃၈။႒။ ၁၆၇-၌ အက်ယ္ရႈ။ အျဗဟၼစရိယ သိကၡာပုဒ္ေတာ္၏ ၫႈိးႏြမ္း ေပါက္ၾကားမႈမ်ိဳး ၇-ပါး၊ မိန္းမ ေယာက်္ား ၂-ဦးလံုး အတြက္ အျပန္အလွန္ ယူရမည္။
(၁) မာတုဂါမ၏ ပြတ္တိုက္ဆုပ္နယ္ႏွိပ္ေပးမႈ၌ သာယာျခင္း၊
(၂) မာတုဂါမႏွင့္ ၿပံဳးကာ ရယ္ကာ တို႕ကာ ဆိတ္ကာ ေနရသည္ကို သာယာျခင္း၊
(၃) မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္၍ အားပါးတရ ၾကည့္ရႈေနရမႈကို သာယာျခင္း၊
(၄) မ်က္ကြယ္ရာ အနီးအနားက ၎င္းတို႕၏ ေျပာသံ ဆိုသံ ရယ္သံကိုၾကား၍ သာယာစြာ နားစိုက္ ေထာင္ျခင္း၊
(၅) ေရွးအခါက မာတုဂါမႏွင့္ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ႀကီး ျပဳမႈေနထိုင္ က်င့္ႀကံမႈ မ်ိဳးစံုကို ေတြးေတာ ေအာက္ေမ့ သာယာျခင္း၊
(၆) သူတပါးတို႕ ျပဳမူက်င့္ႀကံ ခံစားေနမႈကိုျမင္ရ၍ သာယာျခင္း၊
(၇) ယခု ဘ၀ ၪပစုအားထုတ္ရေသာ သီလကုသိုလ္ေၾကာင့္ ေနာက္ဘ၀၌ နတ္မင္းႀကီး ျဖစ္ၿပီး နတ္သမီး နတ္သားမ်ားစြာတို႕ႏွင့္ ေပ်ာ္ပါးရန္ ေျမႇာ္လင့္ လ်က္ သာယာေနျခင္း။
ေမထုန္ မမွီ၀ဲ အပ္ေသာ မိန္းမ ၁၄-ပါး။ ။ထို ဆယ့္ေလးေယာက္တို႕တြင္ အခ်ိဳ႕ ကား က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ေစ၍ အခ်ိဳ႕ကာ ဘာသာတရားႏွင့္ ေလာက၀တ္ ဥပေဒမ်ားက တားျမစ္၍ အျပစ္ ရွိသည္၊
အမရိတ ေဘသဇၨက်မ္းမွ၊ ဥတုလာေနသူ၊ အလိုမရွိသူ၊ ညစ္ႏြမ္း မသန္႕စင္သူ ၊ မခ်စ္ခင္သူ၊ ျပည့္တန္ဆာမ၊ အရြယ္ႀကီးရင့္သူ၊ ေရာဂါသည္မ၊ ကိုယ္အဂၤါ ခ်ိဳ႕တဲ့သူ၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မ၊ ရန္သူမ၊ အဂၤါဇာတ္၌ အနာရွိသူ၊ လင္ရွိသူ ၊ မာတုရကၡိတ စသည္ရွိသူ၊ သီလရွင္မ။ (မိမိရဲ႕ ဇနီးသည္ပင္ ျဖစ္ေစကာမူ ထို ၁၄ေယာက္ စာရင္း ၀င္ေနလ်က္ ေမထုန္ မွီ၀ဲေသာ္ ကာေမသု မိစာ စာရကံ ထိုက္သည္ဟုလည္း မွတ္သား ဖူးပါသည္။
ေမထုန္ မွီ၀ဲလြန္မႈ အျပစ္ ၈-ပါး။ ။ကာမသွ်ၾတက်မး္ ။ (၁) ဘုန္းကံ ယုတ္ေလ်ာ့ျခင္း ၊ (၂) ဉာဏ္ပညာ ယုတ္ေလ်ာ့ျခင္း၊ (၃) ခြန္အားဗလ ယုတ္ေလ်ာ့ျခင္း၊ (၄) အသား၊ အေရ၊ ဦးေခါင္း ပူေလာင္ျခင္း၊ (၅) အေရာင္ အဆင္း ေဖ်ာ့ေတာ့ ပ်က္စီးျခင္း၊ (၆) ေခ်ာင္းဆိုး ေသြးပါ အဆုပ္နာ
ျမစ္ေခ်ာက္ ေရာဂါ စြဲကပ္ တတ္ျခင္း၊ (၇) အျပင္အပေရာဂါလြယ္ကူစြာ ကူးစက္ႏုိုင္ျခင္း၊ (၈) အသက္ တိုျခင္း။
မုသာ၀ါဒ အဂၤါ ၄-ပါး။ ။လူမ်ား မုသာ၀ါဒသိကၡာပုဒ္ ပ်က္စီးျခင္းအဂၤါ ၄-ပါး၊ ၎င္း အဂၤါ၄-ပါးႏွင့္ျပည့္စံုမွ သိကၡာပုဒ္ပ်က္သည္။
(၁) အတထ- မမွန္ေသာ ၀တၳဳ၊
(၂) ၀ိ သံ၀ါဒ စိတၱ- မွားယြင္းေစလိုေသာ စိတ္၊
(၃) တဇၨ ၀ါယမ ထိုစိတ္အားေလွ်ာ္ေသာ ကိုယ္ ႏႈတ္ လံု႕လၪပျခင္း၊
(၄) တဒတၳ ဇာနန- သူလိမ္တိုင္း သိရွိ ယံုၾကည္ျခင္း။
မုသာ၀ါဒကံရဲ႕ မေကာင္းက်ိဳး ၁၆-ပါး။ ။မဟုတ္မမွန္ လိမ္ညာ ေျပာသူတို႕ရရွိ ခံစားရေသာ အျပစ္မ်ိဳး ဆယ့္ငါးပါး ဟူ၏၊ ခုဒၵကပါဌ အ႒ကထာမွ။
(၁) မၾကည္ၫိုဖြယ္ရာ ရုပ္ဆင္းရွိျခင္း၊
(၂) သြား မညီမၫြတ္ ရွိျခင္း၊
(၃) နား မခ်မ္းသာေသာ အသံ ရွိျခင္း၊
(၄) ၀လြန္းဆူလြန္းျခင္း၊
(၅) ပိန္လြန္း ေသးလြန္းျခင္း၊
(၆) နိမ့္ ပုလြန္းျခင္း၊
(၇) ျမင့္ ရွည္လြန္းျခင္း၊
(၈) ၾကမ္းတမ္းေသာ အသားအေရ ရွိျခင္း၊
(၉) ခံတြင္းပါးစပ္ပုပ္ညႇီျခင္း၊
(၁၀) ဆြံ႕အ တုန္လႈပ္ျခင္း၊
(၁၁) သူတပါးတို႕မယံုၾကည္ျခင္း၊
(၁၂) တိုေသာ လွ်ာ စကားမၿပီ ရွိျခင္း၊
(၁၃) လွ်ပ္ေပၚတတ္ျခင္း၊
(၁၄) မိုက္မဲ ေတြေ၀ျခင္း၊
(၁၅) ဉာဏ္ ပညာ နည္းပါးျခင္း၊
(၁၆) ေၾကာက္ရြံ႕တတ္ျခင္း။
အရက္ေသာက္ျခင္းအျပစ္ ၆-ပါး။ ။ သုတ္ပါေထယ်။ ပါ။ ၁၄၈။ ႒။ ၁၂၇။ ဤ၌ မ်က္ေမွာက္ ေလာက ျပစ္ ၆-ပါးကို ေျဖဆိုလိုက္သည္၊ သံသရာ ျပစ္လည္း ႀကီးေလးလွ၏။
ဥစၥာယုတ္ျခင္း၊ ျငင္းခံုမ်ားစြာ၊ ေရာဂါထူေျပာ၊ ေက်ာေစာမဲ့တံု၊ မလံု အဂၤါ၊ ပညာ နည္းရွား၊ ဤ ၆- ပါးကား၊ ေသာက္စား ေသစာ အျပစ္တည္း။
အရက္မ်ိဳး ၅-ပါး။ ။ လူမျပဳေသာ္လည္း အလိုအေလ်ာက္ ျဖစ္ေန တတ္ေသာ ေမရယေခၚ အရက္မ်ိဳး ငါးပါး။ (၁) ပုပၹါသ၀- သစ္ပြင့္ရည္မွျဖစ္ေသာအရက္၊
(၂) ဖလာသ၀- သစ္သီးရည္မွျဖစ္ေသာ အရက္၊
(၃) မဓြာသ၀- မုဒရက္ရည္မွ ျဖစ္ေသာ အရက္၊
(၄) ဂုဠာသ၀- ၾကံရည္မွ ျဖစ္ေသာ အရက္၊
(၅) သမၻာရသံယုတၱ- အရက္ျဖစ္ေၾကာင္း ၀တၳဳေပါင္းတို႔ စုေပါင္း၍ ျဖစ္ေသာ အရက္။
အပါယ္ေလးပါး
အပါယ္ေလးပါးဆုိတာက ငရဲ၊ တိရိစာၦန္၊ ျပိတၱာ၊ အသုရကာယ္တုိ႔ျဖစ္ပါတယ္။ အပါယ္ဆုိတာက (အပါယ) ဆုိတဲ့ပါဠိပုဒ္ကေနဆင္း သက္လာတာပါ။ (အပါယ)မွာ (အပ+အယ) ဆုိျပီးႏွစ္ပုဒ္ရွိပါတယ္။ အပ= ကင္းျခင္း၊ အယ= ကုသုိလ္တရား၊ သုိ႔မဟုတ္ ခ်မ္းသာ။ ႏွစ္ပုဒ္ေပါင္းလုိက္ေတာ့ ကုသုိလ္တုိ႔မွကင္းျခင္း၊ ခ်မ္းသာတုိ႔မွ ကင္းျခင္းလုိ႔အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ဆုိလုိတာက အပါယ္ေလးဘုံးသားတုိ႔မွာ ကုသုိလ္ေတြမွကင္းျခင္း၊ ကုသုိလ္တရားတုိ႔ကုိျပဳလုပ္နဳိင္စြမ္းမရွိျခင္း ခ်မ္းသာျခင္းတရားတုိ႔မွကင္းျခင္း လုိ႔အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ မွန္ပါတယ္။ အပါယ္ေလးဘုံကုိေရာက္သြားျပီဆုိရင္ ကုသုိလ္တရားေတြကုိ ျပဳလုပ္နုိင္စြမ္းမရွိသည့္အတြက္ ေကာင္းေသာဘုံဌာနကုိျပန္ေရာက္ဖုိ႔ အင္မတန္မွခက္ခဲပါတယ္။ အကုသုိလ္ကံ အဟုန္ေတြကုန္ဆုံးမွသာ ေကာင္းရာဘုံကုိေရာက္ေစတာပါ။ ငရဲဘုံဆုိရင္လည္း ငရဲသူ၊ ငရဲသားတုိ႔ရဲ႕ ဆင္းရဲဒုကၡက အလြန္ၾကီးပါတယ္။ သံရည္ပူမ်ားႏွင့္ေလာင္းခံရျခင္း၊ ေခြးနက္ၾကီးမ်ားရဲ႕ ကုိက္ခဲျခင္းကုိခံရျခင္း၊ ဓါး၊ လွံတုိ႔ျဖင့္ထုိးခံရျခင္း စသည္ျဖင့္ ဒုကၡမ်ားစြာျဖစ္ေနတဲ့ေနရာ၊ ခ်မ္းသာဆုိလုိ႔ျမဴမႈန္တစ္မႈန္မွ်မရွိလုိ႔ ငရဲလုိ႔ေခၚတာပါ။ ဒုကၡမ်ားစြာျဖစ္တည္ ခံစားေနရတဲ့ေနရာ၊ ခ်မ္းသာကင္းတဲ့ေနရာကုိ ငရဲလုိ႔ေခၚပါတယ္။
အိပ္ျခင္း၊ စားျခင္း၊ ကာမဂုဏ္မွီဝဲျခင္းမွလြဲျပီး ကုသုိလ္ကံကုိမသိ၊ ကုသုိလ္ကံရဲ့ေကာင္းက်ဳိးခ်မ္းသာကုိမသိ၊ အကုသုိလ္ကံကုိမသိ၊ အကုသုိလ္ကံရဲ့ဆုိးက်ဳိးကုိမသိ၊ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ၊ မိဘ၊ ဆရာဆုိတာမသိ၊ ႏွမသားခ်င္းမွန္းမသိပဲ မဂ္တရား ဖုိလ္တရားတုိ႔မွဖီလာကန္႔လန္႔သြားတတ္ျခင္း ကုိတိရိစာၦန္လုိ႔ေခၚတာပါ။ တိရိစာၦန္ဘဝကုိစဥ္းစားၾကည့္ပါ။ မိဘ ႏွမသားခ်င္းကုိေတာင္ မိဘႏွမသားခ်င္းမွန္းမသိသည့္အတြက္ မွားယြင္းစြာေဖာက္ျပန္မႈေတြရွိပါတယ္။ ကုသုိလ္ကုိ ကုသုိလ္ပါလုိ႔နားမလည္ပါဘူး။ အကုသုိလ္ဆုိတာကုိလည္း အကုသုိလ္လု႔ိမသိရတဲ့ဘဝပါ။ ဒါျဖင့္ ယခုေခတ္အေနထားနဲ႔ အကုသိုလ္အလုပ္ကုိ အကုသုိလ္အလုပ္လုိ႔မသိတဲ့သူမ်ား အထူးသတိထားသင့္ပါတယ္။ သတၱဝါတစ္ေကာင္ကုိ လည္ပင္းျဖတ္လုိ႔အကုသုိလ္မျဖစ္ဘူး ကုသုိလ္ျဖစ္တယ္။ သတ္တဲ့သူမခံရဘူး၊ ျဖတ္တဲ့ဓါးပဲခံရတယ္ဆုိရင္ အဲလုိပုဂၢဳိလ္ဟာ ဘယ္လုိအေနထားကုိေရာက္သြားျပီဆုိတာသိသာပါတယ္။ ဒါကတိရိစာၦန္ပါ။
ျပိတၱာဆုိတာက ေပတ ဆုိတဲ့ပါဠိကေနဆင္းသက္လာတာပါ။ ခ်မ္းသာျခင္းတရားအေပါင္းတုိ႔မွေဝးကြာေသာသတၱဝါ၊ လူ႔ခႏၶာကုိယ္ အတၱေဘာမွ ကင္းကြာသြားတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ေပတ(ျပိတၱာ)လုိ႔ေခၚကာ ဒီေပတအရ ၿပိတၱာဘုံကုိ ေရာက္သြားသူတုိ႔ကုိဆုိေၾကာင္း စာေပမ်ားက ဖြင့္ဆုိျပပါတယ္။ စာေပအဖြင့္ေတြအရ ၿပိတၱာဆုိတာ ေတာၿခဳံပိတ္ေပါင္း ေတာင္ေစာင္းဂူလႈိဏ္ စတဲ့အရပ္ေတြမွာ မွီခုိၿပီး ဆင္းရဲထူေျပာစြာ ခံစားေနရတဲ့ သတၱဝါတစ္မ်ိဳးကုိဆုိေၾကာင္း မွတ္သားႏုိင္ပါတယ္။ လူ႔ျပည္ေလာကမွာ လူျဖစ္စဥ္က ျငဴစူဝန္တုိျခင္း မ်ားျပားၿပီး ကုိယ္ကုိယ္တုိင္လည္း ေပးကမ္းလွဴဒါန္းျခင္းမရွိ၊ သူတပါး ေပးကမ္းလွဴဒါန္းတာကုိလည္း တားျမစ္ကာ ကုသုိလ္ မလုပ္ျဖစ္ေအာင္ အႏၲရာယ္ျပဳခဲ့ၾကတဲ့ သူေတြဟာ မ်ားေသာအားျဖင့္ ၿပိတၱာဘဝမွာ အျဖစ္မ်ားၾကတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။
ၿပိတၱာဘဝကုိ ေရာက္ရွိသြားၾကတ့ဲ သတၱဝါေတြဟာ မိမိတုိ႔လုပ္ခဲ့တဲ့ မေကာင္းမႈကံေၾကာင့္ အစာေရစာ ငတ္မြတ္ျခင္း ဒုကၡကုိ ခံစားကာ ႏွစ္ေပါင္းရာေထာင္ သိန္းသန္းမက ခံစားၾကရသလုိ ဘုရားတစ္ဆူနဲ႔ တစ္ဆူၾကားကာလအထိ မကၽြတ္မလြတ္ႏုိင္ဘဲ ရွိေနတတ္ၾကတဲ့ ၿပိတၱာမ်ားလည္း အမ်ားအျပား ရွိေေၾကာင္းဆုိပါတယ္။ အဲဒီလုိ အခ်ိန္ကာလ ၾကာျမင့္စြာ အစာေရစာ မစားမေသာက္ရဘဲ ဆင္းရဲဒုကၡကုိ ခံစားၾကရေပမယ့္ အကုသုိလ္ကံ အရွိန္မကုန္ေသးတဲ့အတြက္ ကြယ္လြန္ေသဆုံး၊ ဘဝတုံးျခင္း မရွိေသးဘဲ အသားအေသြးမရွိ အေရအေၾကာ အ႐ုိးမွ်သာရွိကာ အလြန္ဆုိးဝါးတဲ့ အဆင္းနဲ႔ ေၾကာက္ရြ႔ံ႕ထိတ္လန္႔ဖြယ္ရာ တည္ရွိေနရတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။
ၿပိတၱာတစ္ဦးရဲ႕ အဆင္းဆုိးဝါးပုံကုိ ေပတဝတၳဳမွာ ဖြင့္ျပထားတာကုိ ေတြ႕ရပါတယ္။ အဲဒီအဖြင့္အရ “ၿပိတၱာတစ္ဦးရဲ႕ ကုိယ္ပမာဏဟာ ထန္းပင္လုံးပမာဏရွိၿပီး ကုိယ္အေရဟာလည္း အလြန္ၾကမ္းတမ္းေၾကာင္း၊ ေဖာက္ျပန္တဲ့ဆံအေမြးရွိၿပီး ေၾကာက္မက္ဖြယ္အဆင္းရွိကာ အလြန္ေဖာက္ျပန္ ဆုိးဝါးလ်က္ စက္ဆုတ္ရြံရွာဖြယ္ အျမင္ရွိေၾကာင္း၊ ထုိၿပိတၱာသည္ ငါးဆယ့္ငါးႏွစ္လုံးလုံး ထမင္းတစ္လုံး ေရတစ္ေပါက္ကုိမွ် မရရွိဘဲ ေျခာက္ကပ္ေသာ လည္ေခ်ာင္းႏႈတ္ခမ္းရွိလ်က္ ဆာေလာင္မြတ္သိပ္ျခင္း ႏွိပ္စက္ကာ ဟုိဟုိဒီဒီ ေျပးလႊားေနရတတ္ေၾကာင္း” စသျဖင့္ သိရပါတယ္။ ဒါက ဒီဝတၳဳမွာပါတဲ့ ၿပိတၱာအေၾကာင္း ဖြင့္ဆုိခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပိတၱာအမ်ိဳးအစား မ်ားသေလာက္ ခံစားရပုံခ်င္းလည္း မတူညီလွပါဘူး။
သဂၤါယနာတင္ အ႒ကထာ ဋီကာက်မ္းအဖြင့္မ်ားအရ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ၿပိတၱာအမ်ိဳးအစား ေလးမ်ိဳးရွိေၾကာင္းလည္း မွတ္သားရပါတယ္။ အဲဒီေလးမ်ိဳးက ၁။ သူတပါးတုိ႔ ေပးအပ္တဲ့ အစားအစာကုိ အမွီျပဳၿပီး အသက္ရွင္ရေသာ ပရဒတၱဴပဇီဝိကၿပိတၱာ (အေပးခံၿပိတၱာ) ၂။ ထမင္းငတ္ျခင္း၊ ေရမြတ္သိပ္ျခင္းတုိ႔ မျပတ္ႏွိပ္စက္ခံေနရတဲ့ ခုပၸိပါသိကၿပိတၱာ (အဆာခံၿပိတၱာ) ၃။ အၿမဲအၾကြင္းမဲ့ ေလာင္ကၽြမ္းခံေနရတဲ့အတြက္ ပူပန္ျခင္းရွိေနရေသာ နိဇၥ်ာမတဏွိကၿပိတၱာ (အေလာင္ခံၿပိတၱာ) ၄။ အသုရကာယ္လုိ႔ သီးသန္႔ေခၚဆုိအပ္တဲ့ အသုရာကာယေခၚ ကာလကဥၥိကၿပိတၱာ (ဆင္းရဲခံၿပိတၱာ) တုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီၿပိတၱာေလးမ်ိဳးမွာ နံပါတ္တစ္အမ်ိဳးအစား ၿပိတၱာကေတာ့ လူ႔ဘဝက ေဆြမ်ိဳးဉာတကာ စသူေတြရဲ႕ ရည္စူးၿပီး လွဴဒါန္းေပးတဲ့ အလွဴကုိ ဝမ္းေျမာက္ဝမ္းသာ သာဓုေခၚဆုိႏုိင္ပါက စားဖြယ္ေသာက္ဖြယ္မ်ားကုိ ရရွိခံစားႏုိင္ေၾကာင္း ဆုိပါတယ္။ ဒါကၿပိတၱာပါ။
အသုရကာယ္ဆုိတာကေတာ့ နတ္ေတြလုိ ရဲရင့္ျခင္း၊ ေတာက္ပျခင္း၊ တင့္တယ္ျခင္းကင္းေနတဲ့သတၱဝါ၊ မွင္စာ နတ္ေသးနတ္ငယ္၊ နတ္စုတ္၊ နတ္ျပတ္ နတ္မႊားေလးေတြကုိေခၚတာပါ။ (မရယ္လုိက္နဲ႔ေနာ္)။ ဒါကအပါယ္ေလးဘုံပါ။ အဲဒီအပါယ္ေလးဘုံကုိေရာက္သြားမယ္ဆုိရင္ အေတာ္ေၾကာက္စရာေကာင္းပါတယ္။ ကုသုိလ္ေကာင္းမွဳေတြျပဳလုပ္ခြင့္ မရသလုိ ခ်မ္းသာျခင္းလည္းကင္းပါတယ္။ လူဘုံ လူေလာကမွာႀကံဳဆုံေနရတဲ့ ဒုကၡမ်ားပင္ အင္မတန္မွေၾကာက္စရာေကာင္းတယ္ဆုိရင္ အပါယ္ေလးဘုံသားမ်ားႀကံဳဆုံေနရတဲ့ ေဘးဒုကၡမ်ားဟာ လူ႔ေလာက…က ဒုကၡမ်ားထက္ အဆေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာ သာလြန္ေနပါတယ္။
အပါယ္ေလးပါးမွ လြတ္ေျမာက္ေစႏုိင္ေသာ ကုသုိလ္(၇)မ်ိဳး
အပါယ္ေလးဘုံေရာက္သြားရင္လည္း ေကာင္းေသာဘုံဌာနသုိ႔ ျပန္ေရာက္ဖုိ႔ဟာ မလြယ္ေသာေၾကာင့္ ထုိအပါယ္ေလးဘုံမွ အျပီးပုိင္ကင္းလြတ္ေအာင္ ဒါန သီလ အစထားျပီး ဝိပႆနာတရားမ်ားကုိ ၾကိဳးစားအားထုတ္သင့္တယ္ဆုိတာ ေျပာျပခ်င္တာပါ။ ဝိပႆနာအားထုတ္လုိ႔ ေသာတာပန္ပုဂၢဳိလ္အဆင့္ေရာက္သြားမယ္ဆုိရင္ အျပီးပုိင္ အပါယ္ေလးပါးက ကင္းလြတ္ပါတယ္။ ဒီဘဝမွာ တပည့္ေတာ္တုိ႔ ဝိပႆနာေတာ့ၾကိဳးစား အားထုတ္ပါမယ္။ ဒါေပမယ့္ ေသာတာပန္တည္၊ မတည္ဆုိတာေတာ့အာမခံလုိ႔မရပါ။ ေသာတာပန္မတည္ရင္ေရာ အပါယ္ေလးပါးကမလြတ္ေတာ့ဘူးလား။ ဒီဘဝကေနျပီးေတာ့ အပါယ္ေလးပါးလြတ္ေျမာက္ခ်င္ရင္ ဘယ္လုိေကာင္းမွဳေတြျပဳလုပ္ရမလဲ။ ဘယ္လုိေကာင္းမွဳေတြျပဳလုပ္ရင္ အပါယ္ေလးပါးလြတ္ကင္းမလဲ-စသည္ျဖင့္ေပါ့ေလ၊ ေမးဖြယ္ရာရွိပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ေနာက္ဘဝ အပါယ္ေလးပါးက လြတ္ေျမာက္ခ်င္ရင္ အပါယ္ေလးပါးေရာက္ေၾကာင္း (တနည္း) အပါယ္ေလးပါးက လြတ္ေျမာက္ေစနုိင္တဲ့ ကုသုိလ္ေတြရွိေနပါတယ္။ အဲဒီကုသုိလ္ေတြက ခုနစ္မ်ဳိးရွိပါတယ္။ အဲဒါေတြကဘာေတြလဲလုိ႔ဆုိေတာ့
(၁) သရဏဂုံကုသုိလ္
ဘုရား၊တရား၊သံဃာေတာ္မ်ားရဲ့ ဂုဏ္မ်ားကုိ မိရုိးဖလာဗုဒၶဘာသာ လုိမကုိးကြယ္ မဆည္းကပ္ပဲ တကယ့္စစ္မွန္ေသာ ခုိင္ျမဲေသာ သဒၶါ၊ ပညာဦးစီးတဲ့ စိတ္ထားနဲ႔ ၾကည္ၫိဳျခင္းလုိ႔ဆုိတဲ့ (သရဏဂုံကုသုိလ္)။ အဲဒီကုသုိလ္မ်ဳိးရွိထားရင္ အပါယ္ေလးပါးက လြတ္ေျမာက္ပါတယ္။ (ေသာတာပန္ပုဂၢဳိလ္ေတြ အပါယ္ေလးပါးကလြန္ေျမာက္သလုိ ဒီကုသုိလ္ေလးရွိထားရင္ ေသာတာပန္ပုဂၢဳိလ္နဲ႔အဆင့္ခ်င္းတူပါတယ္။)
(၂)ငါးပါးသီလျမဲျခင္း(ပဥၥသီလကုသုိလ္)
ငါးပါးသီလျမဲတဲ့ပုဂၢဳိလ္ဟာလည္း အပါယ္ေလးပါးကလြတ္ေျမာက္ပါတယ္။ (ေသာတာပန္ပုဂၢဳိလ္ေတြ အပါယ္ေလးပါးက လြတ္ေျမာက္သလုိ ဒီကုသုိလ္ေလးရွိထားရင္ ေသာတာပန္ပုဂၢဳိလ္နဲ႔အဆင့္ခ်င္းတူပါတယ္။)
(၃) စာေရးတံ မဲခ်ျခင္းကုသုိလ္
ဆုိလုိတာက သီတင္းကၽြတ္ကာလမွာဆုိရင္ ေက်ာင္းတုိက္မ်ားမွ သံဃာမ်ားကုိ မဲခ်ျပီး က်တဲ့ သံဃာေတာ္ကုိ ဆြမ္းစတဲ့ လွဴဘြယ္ပစၥည္းမ်ားကုိ ေပးလွဴတဲ့ကုသုိလ္မ်ဳိးပါ။ ကထိန္ရာသီမွာဆုိရင္ ပေဒသာပင္မ်ားလွဴဒါန္းတဲ့ ကုသုိလ္ပါ။ မိမိလွဴလုိက္တဲ့ပစၥည္းဝတၳဳမ်ားကုိ မဲေပါက္တဲ့ ေက်ာင္းတုိက္က သံဃာေတာ္မ်ားကုိ ကပ္လွဴျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ မိမိလွဴလုိက္ျပီဆုိတည္းက ပုဂၢဳိလ္ကုိမငဲ့ကြက္ပဲ (ဆုိလုိတာက ငါနဲ႔ သိတဲ့ဦးဇင္းအတြက္ ငါတုိ႔ကုိးကြယ္ေနတဲ့ေက်ာင္းအတြက္) ဆုိျပီး ပုဂၢဳိလ္ကုိမငဲ့ပဲ က်ရာသံဃာေတာ္ေတြ ခ်မ္းခ်မ္းသာသာသုံးေဆာင္မွီဝဲေစလိုတဲ့အတြက္ သံဃာ့ဂုဏ္ကုိရည္မွန္းျပီး လွဴဒါန္းတဲ့အလွဴမ်ဳိးကုိ ေခၚမယ္ဆုိရင္ေခၚလုိ႔ရပါတယ္။ ဒါကုိစာေရးတံဆြမ္းဝတ္လုိ႔ေခၚတာပါ။ အလြယ္မွတ္ခ်င္ရင္ စာေရးတံမဲခ်တဲ့ကုသုိလ္လုိ႔မွတ္လုိက္ပါ။ အဲဒီကုသုိလ္ဟာ အင္မတန္မွျပဳရလြယ္ျပီး အကုန္အက်နည္းေပမယ့္ ရလုိက္တဲ့အက်ဳိးတရားကေတာ့ အပါယ္ေလးပါးကေတာင္ လြတ္ေျမာက္တယ္ဆုိေတာ့ အင္မတန္ကုိမွ အက်ဳိးေက်းဇူးမ်ားပါတယ္။ ဒီကုသုိလ္မ်ားဟာ တကယ္ဘုနး္ရွင္ကံရွင္မ်ားျဖစ္တဲ့ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားသာ ျပဳလုပ္ခြင့္ရတဲ့ ဒါနမ်ဳိးပါ။ ဗုဒၶဘာသာျဖစ္ရတာ အင္မတန္ေက်နပ္စရာေကာင္းပါတယ္။ (ေသာတာပန္ပုဂၢဳိလ္ေတြ အပါယ္ေလးပါးကလြန္ေျမာက္သလုိ ဒီကုသုိလ္ေလးရွိထားရင္ ေသာတာပန္ပုဂၢဳိလ္နဲ႔အဆင့္ခ်င္းတူပါတယ္။)
(၄) ပကၡိယဘတ္လုိ႔ေခၚတဲ့ ကုသုိလ္
မိမိတုိ႔ကုိးကြယ္ေနတဲ့ ေက်ာင္းတုိက္မ်ားကုိ တစ္လဆြမ္းတစ္ခ်ဳိင့္ျဖစ္ေစ၊တစ္လဆြမ္းႏွစ္ခ်ဳိင့္ျဖစ္ေစ လွဴတဲ့အလွဴကုိေခၚတာပါ။ လဆန္းပကၡမွာလွဴရင္ လဆန္းပကၡဆြမ္းေပါ့၊ လဆုတ္မွာလွဴရင္ လဆုတ္ပကၡဆြမး္လုိ႔ေခၚတာပါ။ အဲဒီလုိ တစ္လကုိ ႏွစ္ၾကိမ္ျဖစ္ေစ၊ တစ္ၾကိမ္ျဖစ္ေစ လွဴတဲ့အလွဴဒါနမ်ဳိးကုိ (ပကၡိယဘတၱ) ကုသုိလ္လုိ႔ေခၚပါတယ္။ ဒီကုသုိလ္ေလးက ေငြကုန္ေက်းက်လည္းနည္းပါတယ္။ ပင္ပန္းမွဳလည္းမၾကီးေလးပဲ ရလုိက္တဲ့ကုသုိလ္က အပါယ္ေလးပါးလြတ္ေျမာက္တဲ့အထိ အက်ဳိးေက်းဇူးမ်ားပါတယ္။ ဒီကုသုိလ္ကုိလည္း အသက္ထက္ဆုံးျပဳလုပ္ပါလုိ႔ တုိက္တြန္းလုိတာပါ။ (ေသာတာပန္ပုဂၢဳိလ္ေတြ အပါယ္ေလးပါးကလြန္ေျမာက္သလုိ ဒီကုသုိလ္ေလးရွိထားရင္ ေသာတာပန္ပုဂၢဳိလ္နဲ႔အဆင့္ခ်င္းတူပါတယ္။)
(၅) ေဝႆဝါသိက ကုသုိလ္
ဝါဆုိသကၤန္းကပ္လွဴတဲ့ကုသုိလ္ပါ။ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တုိင္း ဝါဆုိ ဝါကပ္ေတာ္မူၾကတဲ့ သံဃာေတာ္အရွင္ျမတ္မ်ားကုိ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တုိင္းဝါဆုိသကၤန္း ကပ္လွဴမယ္ဆုိရင္ (မွတ္ခ်က္ မိမိတတ္နုိင္သေလာက္ေပါ့ေနာ္ တစ္စုံတတ္နုိင္ရင္တစ္စုံ။ ႏွစ္စုံတတ္နိုင္ရင္ႏွစ္စုံေပါ့) အဲဒီကုသုိလ္ဟာလည္း ျပဳလုပ္လုိက္တဲ့ကုသုိလ္ေလးက ေသးေပမယ့္ရလုိက္တဲ့အက်ဳိးက အပါယ္ေလးပါးကေတာင္ လြတ္ေျမာက္ျခင္းဆုိတဲ့ အက်ဳိးမ်ဳိးကုိခံစားရတာပါ။ ေသာတာပန္ပုဂၢဳိလ္နဲ႔ အလားသ႑န္တူတယ္လုိ႔ဆုိပါတယ္။ ေသာတာပန္ပုဂၢဳိလ္ဟာ အပါယ္ေလးပါးကလြတ္ေျမာက္သလုိ ဒီကုသုိလ္ကုိ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တုိင္း လုပ္သြားမယ္ဆုိရင္ စိတ္သာခ်ပါ။ အပါယ္ေလးပါးကလြတ္ေျမာက္ပါတယ္။
(၆) ဧေကာအာဝါေသာ ဆုိတဲ့ကုသုိလ္
ေက်ာင္းတစ္ေဆာင္ျဖစ္ေစ၊ ဇရပ္တစ္ေဆာင္ျဖစ္ေစ လွဴဒါန္းတဲ့ အလွဴဒါနကုိဆုိလုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာင္းတစ္ေဆာင္လုံး တပည့္ေတာ္တုိ႔မတတ္နုိင္ပါဘူးဘုရားဆုိရင္ေတာ့ တစ္ေဆာင္လုံးမတတ္ႏုိင္ရင္ တတ္ႏုိင္သေလာက္လွဴပါလုိ႔ေျပာခ်င္ပါတယ္။ အဓိက ေက်ာင္းေဆာက္တဲ့ကုသုိလ္ထဲမွာ မိမိရဲ႕ ဒါနပါဖုိ႔သာ အေရးၾကီးပါတယ္။ အဲဒီကုသုိလ္ဟာလည္း က်န္တဲ့ေကာင္းက်ဳိးခ်မ္းသာကုိမေျပာလုိေတာ့ပါဘူး။ အပါယ္ေလးပါးက လြတ္ေျမာက္ျခင္းဆုိတဲ့ အဆင့္ျမင့္တဲ့ အက်ဳိးကုိပဲေျပာခ်င္ပါတယ္။ အဲလုိ ေက်ာင္းတစ္ေဆာင္၊ ဒါမွမဟုတ္ တတ္နုိင္သေလာက္လွဴဒါန္းလုိက္မယ္ဆုိရင္ အပါယ္ေလးပါးကလြတ္ေျမာက္ပါတယ္။ ေသာတာပန္ပုဂၢဳိလ္နဲ႔အလားတူျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကုသုိလ္ကုိလည္း တတ္နုိင္သေလာက္လွဴဒါန္းပါလုိ႔ ေျပာျပအသိေပးပါတယ္။
(၇) ဧကာေပါကၡရဏီ
ေရတြင္းေရကန္မ်ားကုိတူးေဖာ္ျခင္း၊ လွဴဒါန္းျခင္း၊ ေရတြင္းေရကန္အေဟာင္းမ်ားကုိျပဳျပင္လွဴဒါန္းျခင္းဆုိတဲ့ကုသုိလ္မ်ဳိးပါ။ အဲေလာက္ထိ မလုပ္နုိင္ေသးဘူးဘုရားဆုိရင္ မိမိအိမ္ေရွ႕မွာျဖစ္ေစ၊ လမ္းေထာင့္တစ္ေနရာရာမွာျဖစ္ေစ ေရအုိးစင္ေလးေဆာက္ျပီး ေသာက္ေရအုိးေလး တည္ထားမယ္ဆုိရင္လည္းရပါတယ္။ အဲေလာက္ထိမလုပ္နုိင္ဘူးဆုိရင္ ေအာက္ထစ္ဆုံး ေရသန္႔ဗူးေလးကိုတည္ထားျပီး ခရီးသြား ရဟန္း၊ ရွင္၊ လူမ်ားေသာက္သုံးဖုိ႔ တည္ထားမယ္ဆုိရင္လည္း အဲဒီဒါနဟာ ေငြေၾကးနဲ႔တုိင္းတာမယ္ဆုိရင္ ေသးေပမယ့္ ရလုိက္တဲ့ အက်ဳိးက အပါယ္ေလးပါးလြတ္ေျမာက္တဲ့အထိ တန္ဘုိးလည္းၾကီး အက်ဳးိလည္း မ်ားပါတယ္။ ေသာတာပန္ပုဂၢဳိလ္မ်ားနဲ႔ အလားတူျဖစ္တာပါ။
ဒါျဖင့္ရင္ အားလုံးေသာ ဒကာ ဒကာမမ်ား ဆုိခဲ့ ကုသုိလ္(၇)မ်ဳိးထဲက တစ္မ်ဳိးကုိျဖစ္ေစ၊ ႏွစ္မ်ဳိးကုိျဖစ္ေစ၊ (၇)မ်ဳိးလုံးကုိျဖစ္ေစ အျမဲဝတ္ထားျပီး ျပဳလုပ္မယ္ဆုိရင္ ျမတ္စြာဘုရားက ေသာတာပန္ပုဂၢဳိလ္ႏွင့္အလားတူပါတယ္၊ ေသာတာပန္ပုဂၢဳိလ္မ်ား အပါယ္ေလးပါးက လြတ္ေျမာက္သလုိ အဲဒီကုသုိလ္မ်ားကုိ အျမဲျပဳလုပ္တဲ့ ပုဂၢဳိလ္မ်ားလည္း အပါယ္ေလးပါးက လြတ္ေျမာက္ပါတယ္လုိ႔ ေသေသခ်ာခ်ာေဟာထားခဲ့တာပါ။ တစ္ၾကိမ္ေလာက္လုပ္ျပီး အပါယ္ေလးပါးက လြတ္ေျမာက္ခ်င္လုိ႔ေတာ့ မရဘူးေနာ္၊ (နိဗဒၶ)ဆုိတဲ့ပါဠိက ပါေနေတာ့ အျမဲဝတ္ထားျပီး ျပဳလုပ္ရမယ္လုိ႔ေျပာတာပါ။ ဝါဆုိသကၤန္းဆုိလည္း ႏွစ္စဥ္၊ စာေရးတံမဲဆုိရင္လည္း ႏွစ္စဥ္၊ ဆြမ္းခ်ဳိင့္ဆုိရင္လည္း လစဥ္၊ ေရအုိးစင္ဆုိရင္လည္းေန႔စဥ္ေန႔တုိင္းေပါ့။ ရတနာသုံးပါးကုိလည္း အသက္ထက္ဆုံးကုိးကြယ္ဆည္းကပ္ရမယ္။ ငါးပါးသီလကုိလည္း အတတ္ႏုိင္ဆုံးေစာင့္ထိန္းမယ္ဆုိရင္ အပါယ္ေလးပါးကလြတ္ေျမာက္ပါတယ္လုိ႔ တုိက္တြန္း အသိေပးခ်င္တာပါ။ အားလုံးေသာ ဒကာ၊ ဒကာမ မ်ား မိမိႏွင့္ပတ္သတ္တဲ့ေဆြမ်ဳိး မိတ္ေဆြ အေပါင္းသင္းမ်ားကုိလည္း ဒီကုသိုလ္(၇)ခ်က္ကုိ တစ္ဆင့္ေျပာျပေပးပါလုိ႔တုိက္တြန္းခ်င္ပါတယ္။ ျပီးေတာ့ မိမိကုိယ္တုိင္လည္း တတ္နုိင္သေလာက္ တစ္မ်ဳိးကုိျဖစ္ေစ၊ ႏွစ္မ်ဳိးကုိျဖစ္ေစ၊ (၇)မ်ဳိးလုံးကုိျဖစ္ေစ ဝတ္ထားျပီး အားထုတ္ပါလုိ႔တုိက္တြန္းလုိက္ရပါတယ္။
အားလုံးကုိယ္စိတ္ႏွစ္ပါးက်န္းမာခ်မ္းသာၾကပါေစ၊ သာသနာေတာ္အက်ဳိးကုိလည္း ေဆာင္ရြတ္ႏုိင္တဲ့သာသနာျပဳ အမ်ဳိးေကာင္းသား၊ အမ်ဳိးေကာင္းသမီးမ်ားျဖစ္ၾကပါေစ။
ေရးသူ။ ။အရွင္ဝိမလဝံသ (နာလႏၵာတကၠသုိလ္)
အမ်ဳိးသားအဆင့္ စစ္တမ္းအရ ၿဗိတိန္ အြန္လိုင္း အိုးပန္းတကၠသိုလ္ Open University မွာ အဆင့္ ၃ ေနရာတြင္ ရွိေနေလသည္။ တကၠသိုလ္၏ ဒုတိယပါေမာကၡခ်ဳပ္ျဖစ္သူ မာတင္ဘင္းက ေက်နပ္ဂုဏ္ယူစြာျဖင့္ ေျပာၾကားလိုက္သည္။
လက္ရွိ ဘြဲ႔သင္တန္း ေက်ာင္းသား ၂ သိန္း ၆ ေသာင္းေက်ာ္တို႔ သင္တန္းေၾကးေငြေပးၿပီး တက္ေရာက္ေနသည့္အျပင္ ႏုိင္ငံတကာမွလည္း အခမဲ့ ဘာသာရပ္တို႔ကို ေလ့လာလ်က္ရွိေနေလသည္။ ဤအညြန္းကိန္းမ်ားအရ သိသာႏုိင္ပါသည္။
မ်ားမၾကာမီမွာတင္ ဘာသာရပ္တို႔ကို ေလ့လာရန္ ေဒါင္းလုပ္လုပ္သူ ၅ သန္းျပည့္ေတာ့မည္။ ၉၀ ရာခုိင္ႏႈန္းမွာ ၿဗိတိန္ျပင္ပ တုိင္းျပည္မ်ားက ျဖစ္သည္။ နာမည္ေက်ာ္ ေအာက္စဖို႔ႏွင့္ ကင္းဘရစ္တကၠသိုလ္ၾကားေနရာတြင္ OU မွာ တည္ရွိေနၿပီျဖစ္သည္။ ဘြဲ႔သင္တန္းတို႔ကို အြန္လိုင္းေလ့လာရာတြင္ နက္နက္ရိႈ္င္းရိႈင္းႏွင့္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ သင္ယူေလ့လာႏုိင္ၾကျခင္း၊ သင္ၾကားပို႔ခ်ႏုိင္ျခင္းတို႔ ရွိေနေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ သုေတသနအရလည္း ေထာက္ခံလ်က္ရွိေနသည္။
မေမွ်ာ္လင့္ထားသည့္ အခ်က္မ်ားမွာလည္း OU က ေအာင္ျမင္မႈ ရရွိေနေလသည္။ research သုေတသနေလ့လာမႈမ်ားတြင္လည္း ၿဗိတိန္၏ ထိပ္တန္း တကၠသိုလ္ ၃ ခုတြင္ OU ပါရွိေနျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
"စတည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ ပထမဆံုးေန႔ကတည္းကကို OU ဟာ ႀကီးထြားလာႏုိင္ၿပီး ေအာင္ျမင္ႏုိင္စြမ္း ရွိေနတယ္ဆိုတာကို က်ေနာ္တို႔ သိထားခဲ့ပါတယ္။" ဒု-ပါေမာကၡခ်ဳပ္က ဆိုပါသည္။
"OU တြင္ ကိုယ္ပိုင္သုေတသနလုပ္မႈေတြကေန သင္ၾကားမႈ- သင္ယူမႈနည္းလမ္းေတြနဲ႔ သင္ေထာက္ကူေတြကို ျဖည့္ဆည္းေပး ပါတယ္။ သုေတသနရလဒ္ေတြရဲ႕ အက်ဳိးက တန္ဖိုးရွိလွပါတယ္။ သင္ၾကားမႈအေပၚ အမ်ားႀကီး သက္ေရာက္မႈ ရွိေနတယ္။"
မဲလဘုန္းၿမိဳ႕ဇာတိျဖစ္သူ Mr. Bean က သိပၸံႏွင့္ နည္းပညာတိုးတက္ထြန္းကားလာမႈေၾကာင့္ ပညာေရးမွာ လူတုိင္း လက္လွမ္းမီသည့္ အရာျဖစ္လာေၾကာင္းဆိုပါသည္။
ဆရာ-ေက်ာင္းသား အျပန္အလွန္ ဆက္သြယ္ၿပီး သင္ယူျခင္း-သင္ၾကားျခင္းတို႔လည္း ျပဳလုပ္ႏုိင္ေသာ အြန္လိုင္းတကၠသိုလ္ ဘြဲ႔သင္တန္းမ်ားျဖစ္သည္။ လက္ရွိ နည္းျပဆရာက်ဴတာ ၇ ေထာင္ေက်ာ္ရွိေနေၾကာင္း မစၥတာဘင္းကဆိုပါသည္။
"ေက်ာင္းသားတုိင္းကို ဘာသာရပ္အလိုက္ သက္ဆိုင္ရာ က်ဴတာ တစ္ဦးစီထားေပးပါတယ္။ ဆရာ-ေက်ာင္းသား အျပန္အလွန္ဆက္သြယ္မႈ၊ ေဆြးေႏြးမႈ၊ သင္ခန္းစာေလ့လာမႈေတြက သိပ္ကို အားရစရာေကာင္းလွတယ္။ ပညာရဲ႕ အႏွစ္သာရကို ေဖၚက်ဴးႏုိင္ပါတယ္။"
ေမာကၡႏုိင္ငံပညာေရးသတင္း
လူဦးေရ ၄.၄ သန္းရွိတဲ႔ နယူးဇီလန္ႏိုင္ငံမွာ ၀ိုင္၊ သိုးေမႊးနဲ႔ လွပတဲ႔ သဘာ၀ရႈျမင္ကြင္းေတြေၾကာင္႔ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားသည္။ သို႔ေသာ္ ၿပီးခဲ႔တဲ႔ ဆယ္စုႏွစ္ေတြအတြင္း နယူးဇီလန္အစိုးရက အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ ၿဗိတိန္နဲ႔ ဩစေၾတးလ်တို႔လို အရည္ေသြးမွီ အဆင္႔ျမင္႔ ပညာေရးျဖင္႔ ႏိုင္ငံရပ္ျခားေက်ာင္းသားေတြကို ဆြဲေဆာင္ဖို႔ ႀကိဳးစားလာခဲ႔သည္။
အခု နယူးဇီလန္က ႏိုင္ငံတကာကို ပညာတင္ပို႔မႈ (education export) မွာ ကမၻာ႔အဆင္႔ ၅ ေနရာကို ေရာက္ရွိလာသည္။ ႏိုင္ငံတကာေက်ာင္းသားေတြကို အဆင္႔ျမင္႔ပညာ ေရာင္းခ်မႈျဖင္႔ တစ္ႏွစ္ကို ေဒၚလာ ၂.၅ ဘီလီယံ ရရွိေနသည္။
နယူးဇီလန္ အစိုးရက ေနာက္ ၁၅ ႏွစ္အတြင္း ပညာေရာင္းခ်မႈျဖင္႔ တိုင္းျပည္စီးပြားေရး ႏွစ္ဆတိုးေစဖို႔အတြက္ တကၠသိုလ္ေတြမွာ ဘတ္ဂ်က္ျမွင္႔သံုးျခင္း၊ အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြ ႏိုင္ငံတာအဆင္႔မွီေအာင္ ျပဳျပင္ျခင္း၊ တႏိုင္ငံလံုး ကြ်မ္းက်င္လုပ္သား အင္အားစု အဆင္႔ေရာက္ေအာင္ ျမွင္႔ျခင္းတို႔ကို ေဆာင္ရြက္ေနသည္။
ဒါေပမဲ႔ နယူးဇီလန္အတြက္ အဓိကစိန္ေခၚမႈက အိမ္နီးခ်င္း ဩစေၾတးလ်ျဖစ္သည္။ ဩစေၾတးလ်က ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ႏိုင္ငံတကာ ေက်ာင္းသားတို႔ က်က္စားရာ ေဒသႀကီးျဖစ္သည္။ ဒါေၾကာင္႔ တကၠသိုလ္ေတြကို အိမ္နီခ်င္းနဲ႔ ယွဥ္ၿပိဳႏိုင္ဖို႔ ၿပီးခဲ႔တဲ႔ႏွစ္ေတြမွာ အစိုးရက နည္းလမ္းေပါင္းစံုနဲ႔ ႀကိဳးစားသည္။ နယူးဇီလန္ ဗီဇာကို လြယ္လြယ္ကူကူရေအာင္ သက္ဆိုင္သံရံုးေတြက စီစဥ္ေပးသည္။ ႏိုင္ငံတကာ Ph.D ေက်ာင္းသားေတြအတြက္ ေက်ာင္းစရိတ္ ေလ်ာ႔ခ်ေပးထားသည္္။
နယူးဇီလန္တကၠသိုလ္ေတြန႔ဲ ပုဂၢလိက ေကာလိပ္ေတြမွာ ႏိုင္ငံတကာေက်ာင္းသား ၁ သိန္းေက်ာ္ရွိသည္။ အစိုးရက ၂၀၂၅ မွာ ႏိုင္ငံတကာ ေက်ာင္းသား ၂ သိန္းအထိ တိုးတက္လာေစဖုိ႔ ျပင္ဆင္ေနသည္။ မႏွစ္က အစိုးရက ‘နယူးဇီလန္ ပညာေရး ေအဂ်င္စီ’ ေထာင္ၿပီး၊ ဒၚလာ ၁၀ သန္း အကုန္က်ခံကာ အာရွႏိုင္ငံေတြမွာ ပညာေရး ပရိုမိုးရွင္းပြဲေတြ လုပ္ခဲ႔သည္။
သို႔ႏွင္႔တိုင္ နယူးဇီလန္ အေနျဖင္႔ ဩစေၾတးလ်နဲ႔ယွဥ္ရင္ ႏိုင္ငံတကာ ပညာေရးေစ်းကြက္မွာ မ်က္ႏွာသာရမႈ အားနည္းေသးသည္။ တစ္ဖက္က အေမရိကန္တကၠသုိလ္ေတြကလည္း ေစ်းကြက္ အရမ္းျမွင္႔လာတဲ႔အတြက္ စိုးရိမ္မႈေတြ ျဖစ္လာၿပီး ၿပိဳင္ဆိုင္မႈက ပိုျပင္းထန္လာသည္။
ဒါေၾကာင္႔ ေစ်းကြက္ခ်ဲ႕မႈ ႏိုင္ငံရပ္ျခားေက်ာင္းသား စုေဆာင္းမႈေတြ ႀကိဳးစားလုပ္လာရသည္။ အာရွ၊ အာဖရိကႏိုင္ငံေတြကို ပတ္ၿပီး ေက်ာင္းသား စုေဆာင္းရသည္။ နယူးဇီလန္ႏို္င္ငံသားေတြက အျခားကို ေရႊ႕ေျပာင္းမႈနဲ႔ အသက္အရြယ္ႀကီးရင္႔မႈ မ်ားလာတဲ႔အတြက္ အစိုးရက ႏိုင္ငံတကာေက်ာင္းသားေတြကို ကြ်မ္းက်င္လုပ္သားျဖစ္ေအာင္ေမြးၿပီး အလုပ္အကိုင္အခြင္႔အလမ္းေတြ ဖန္တီးေပးရသည္။
အစိုးရက ျပင္ပေက်ာင္းသားေတြ ဘြဲ႔ရၿပီး ဆက္ေနေစဖို႔ အလုပ္ရွာခြင္႔ တစ္ႏွစ္ဗီဇာ ထုတ္ေပးသည္။ အရည္အခ်င္းနဲ႔ ထိုင္သင္႔တဲ႔ အလုပ္ရသြားရင္၊ အလုပ္အေတြ႔အႀကံဳရယူဖို႔ ဗီဇာ ၃ ႏွစ္ ထပ္ထုတ္ေပးသည္။ လက္ရွိ နယူးဇီလန္ ပညာေရးရဲ႕ အဓိက ေဖာက္သည္ေတြက တရုတ္၊ ဂ်ပန္နဲ႔ ေတာင္ကိုရီးယားတို႔ ျဖစ္သည္။ အာစီယံႏိုင္ငံေတြက ေက်ာင္းသားေတြကို ဆက္ၿပီး စုေဆာင္းေနသည္။
Auckland University of Technology ဆိုရင္ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္မွာ ႏို္င္ငံတကာေက်ာင္းသား ၈၀၀ ရွိရာက ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာ ၂၄၀၀ အထိ တိုးလာသည္။ Victoria University of Wellington ဆိုရင္ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၀၀ က ေက်ာင္းသား ၃၀၀၀ ေက်ာ္ ရွိသည္။ ေက်ာင္းသားအမ်ားစုက တရုတ္၊ အေမရိကန္၊ မေလးရွားနဲ႔ ဗီယက္နမ္တို႔မွ ျဖစ္သည္။
နယူူးဇီလန္တကၠသိုလ္ေတြမွာ ပညာသင္စရိတ္က ပ်မ္းမွ်အားျဖင္႔ ျပည္တြင္းေက်ာင္းသားအတြက္ တစ္ႏွစ္ ေဒၚလာ ၄၀၀၀ ကေန ၅၀၀၀ ၾကား ရွိသည္။ ျပည္ပေက်ာင္းသားအတြက္ တစ္ႏွစ္ ေဒၚလာ ၂၂,၀၀၀ ကေန ၂၄,၀၀၀ ၾကားရွိသည္။ တကၠသိုလ္ေတြရဲ႕ ဘတ္ဂ်က္ကို ႏို္င္ငံတကာ ေက်ာင္းသားေတြဆီက ေငြနဲ႔ လည္ပတ္ျခင္း ျဖစ္သည္။
၀င္႔ထန္း
ဒီေလာကအတြင္း ဘာသာမတူ အယူကဲြ ဝါဒကဲြတဲ့ ကုိးကြယ္မႈေတြ မ်ဳိးစံုရွိိၾကၿပီး ဘာသာအသီးသီးတုိ႔ရဲ႕ အထြဋ္အျမတ္ေနရာေတြလည္း အသီးသီးရွိၾကတယ္။ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ အထြဋ္အျမတ္ေနရာေတြကေတာ့
(၁) ဘုရားအေလာင္းေတာ္ ေမြးဖြားခဲ့တဲ့ လုမိၸနီ၊
(၂) ဘုရားျဖစ္ရာ မဟာေဗာဓိ၊
(၃) တရားဦးေဟာရာ မိဂဒါဝုန္၊
(၄) ပရိနိဗၺာန္စံရာ ကုႆိႏၷာရံု ျဖစ္ၾကၿပီး သံေဝဇနိယ ေလးဌာန (သံေဝဂပြားမ်ားရာ ေနရာ) အျဖစ္ ထင္ရွားခဲ့တယ္။ ဘုရားရွင္ကုိယ္တုိင္လည္း ဒီသံေဝဇနိယ ေလးဌာနကုိ ဘုရားဖူးေရာက္လာသူ အမ်ဳိးေကာင္းသား အမ်ဳိးေကာင္းသမီးမ်ားဟာ ၾကည္ညိဳတဲ့စိတ္နဲ႔ သုဂတိကုိ ေရာက္ႏုိင္တယ္လုိ႔ ေဟာထားပါတယ္။
ဒီသံေဝဇနိယေလးဌာနထဲမွာ အိႏိၵယႏုိင္ငံ၊ ဘီဟာျပည္နယ္၊ ဂယာၿမိဳ႕အနီးမွာ ရွိိတဲ့ မဟာေဗာဓိကေတာ့ ထူးျမတ္တဲ့ ေနရာေဒသတစ္ခုျဖစ္တယ္။ ဘာေၾကာင့္ ထူးျမတ္သလဲဆုိရင္ ကမၻာေလာကႀကီး စတင္ျဖစ္ထြန္းတံုးက ဒီကမၻာေလာကမွာ ဘုရားပြင့္တဲ့ ကမၻာဟုတ္မဟုတ္ဆုိတာ ဒီမဟာေဗာဓိေျမေနရာမွာ ၾကာပန္းပြင့္ မပြင့္ကုိ ျဗဟၼာေတြက လာၾကည့္ၾကတယ္။
မဟာေဗာဓိဂႏၶကုဋိေက်ာင္းအတြင္းရွိ ဗုဒၶဂယာ ရုပ္ပြားေတာ္
ၾကာပန္း တစ္ပြင့္ပြင့္ရင္ ဘုရားတစ္ဆူ၊ ႏွစ္ပြင့္ပြင့္ရင္ ဘုရားႏွစ္ဆူေပါ့။ အခုကမၻာကေတာ့ ၾကာပန္း ငါးပြင့္ပြင့္လုိ႔ ဘုရားငါးဆူပြင့္တဲ့ ဘဒၵကမၻာလုိ႔ေခၚတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ကမၻာေျမႀကီး စတင္ေပၚထြန္းတဲ့ေနရာဟာ ဒီမဟာေဗာဓိျဖစ္သလုိ ကမၻာႀကီး မီေလာင္ပ်က္စီးတဲ့အခ်ိန္ေရာက္ရင္လဲ ဒီမဟာေဗာဓိေျမဟာ ေနာက္ဆံုးမွ မီးေလာင္ပ်က္စီးတဲ့ ေနရာလဲျဖစ္တယ္။ (ကမၻာေလာကႀကီး ျဖစ္ပံု တည္ပံု ပ်က္ပံုကုိ ဘုရားေဟာနဲ႔ သိပၸံပညာရွင္မ်ား အယူအဆ တူပံုကုိ ေနာက္မွ တင္ျပပါ့မယ္)။ ဒီမဟာေဗာဓိေျမေနရာဟာ ဘုရားရွင္တုိင္း ပြင့္ေတာ္မူတဲ့ေနရာပဲျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေဗာဓိပင္ေပါက္ရာေဒသ၊ အပရာဇိတပလႅင္္တည္ရွိရာေဒသျဖစ္လုိ႔ ထူးျမတ္တဲ့ေနရာပါ။ ေနာက္ၿပီး အဝိဇဟိတဌာန (ဘုရားရွင္တုိင္း မစြန္႔တဲ့ဌာန (၀ါ) ပစ္မထားတဲ့ဌာန) လုိ႔လဲဆုိတယ္။
ေဗာဓိပင္နဲ႔ အပရာဇိတပလႅင္ တည္ရွိရာ ပတ္ဝန္းက်င္ကုိ ဗုဒၶဂယာလုိ႔ေခၚတယ္။ ဗုဒၶဂယာဟာ ယခု အိႏိၵယႏုိင္ငံ ဘီဟာျပည္နယ္၊ ဂယာၿမိဳ႕နဲ႔ (၇) မုိင္ကြာ ေဝးၿပီး ကုိးလ္ကတၱားၿမိဳ႕နဲ႔ ၂၉၂ မုိင္ကြာ ေဝးတယ္။ ဂယာၿမိဳ႕ရဲ႕ ရထားဘူတာကေန ဗုဒၶဂယာကုိ တကၠစီနဲ႔လာႏုိင္သလုိ ျမင္းလွည္းနဲ႔လဲ လာလုိ႔ ရပါတယ္။ အခု ဂယာမွာ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာေလဆိပ္လည္း ဖြင့္လွစ္ထားၿပီျဖစ္လုိ႔ သြားေရးလာေရး အဆင္ေျပလာေနပါၿပီ။ ေရွးတံုးကေတာ့ ေဗာဓိမ႑ဝိဟာရလုိ႔ေခၚခဲ့တယ္။ အခုေတာ့ မဟာေဗာဓိေက်ာင္းေပါ့။
ဗုဒၶဂယာေဒသဟာ ဗုဒၶဘာသာဝင္တုိ႔ရဲ႕ အထြဋ္အျမတ္ေနရာအျဖစ္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ တည္ရွိခဲ့တယ္။ ေအဒီ ၂ ရာစုမွာ အေသာကမင္းႀကီးက ေဗာဓိေညာင္အနီး ဦးစြာေက်ာင္းေဆာက္ခဲ့ၿပီး ေခတ္အဆက္ဆက္ ဆက္လက္ ျပဳျပင္လာျခင္းျဖစ္တယ္။ ရာစုႏွစ္ေတြနဲ႔အတူ ပံုစံေတြလည္း ေျပာင္းလဲခဲ့ပါတယ္။ ေအဒီ ၆ ရာစုေလာက္မွာ သဲေသာင္ျပင္ေတြလဲ ဖံုးလႊမ္းသြားခဲ့တယ္။ တိဘက္သမုိင္းမွတ္တမ္းအရ ေအဒီ ၁၂၃၄ ခုမွာ တိဘက္ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဓမၼဆြာမိန္ရဲ႕ မွတ္တမ္းအရ သူဒီေနရာကုိ ေရာက္တဲ့အခ်ိန္ ရဟန္းေတာ္ ၄ ပါးသာ ျမင္ရၿပီး သဲေသာင္ျပင္ေတြ ျဖစ္ေနခဲ့တယ္။ ၁၂၈၆ ကေန ၁၅ ရာစုအထိ သီရိလကၤာက ဒီေက်ာင္းေတာ္ကုိ မ်ားစြာေထာက္ပံ့ ျပဳစုခဲ့တယ္လုိ႔ဆုိတယ္။ အိႏိၵယႏုိင္ငံမွာ ဗုဒၶသာသနာ ကြယ္ေပ်ာက္သြားတဲ့ အခ်ိန္မွာေတာ့ ဟိႏၵဴဘာသာေတြ ႀကီးစုိးလာၾကၿပီး ဗုဒၶဂယာေဒသလည္း မဟန္႔ဘုန္းႀကီး ဟိႏၵဴဘာသာဝင္ေတြရဲ႕ လက္ထဲ ႏွစ္ေပါင္း သံုးရာေက်ာ္ က်ေရာက္သြားခဲ့ရတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ား ဗုဒၶဂယာကုိ လာဖူးဖုိ႔အတြက္ အခက္အခဲမ်ားစြာ ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရတယ္။ အခုေတာ့ အိႏိၵယအစုိးရက ၁၉၄၉ ခု ေက်ာင္းကန္ဘုရား တည္ေဆာက္ေရး အက္ဥပေဒအရ ၁၉၅၃ ခု ေမလ ၂၈ ရက္မွာ ဗုဒၶဂယာေဒသျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းေရး ေကာ္မတီကုိ ဖဲြ႕စည္းခဲ့တယ္။
ဗုဒၶဘာသာဝင္တုိ႔ရဲ႕ အထြဋ္အျမတ္ေနရာျဖစ္တဲ့ ဗုဒၶဂယာကုိ ဗုဒၶဘာသာဝင္ လက္ထဲ ျပန္လည္ေရာက္ရွိလာေအာင္ အဓိကစြမ္းေဆာင္သူကေတာ့ သီရိလကၤာႏုိင္ငံသား အနာဂါရိကဓမၼပါလ ပဲျဖစ္တယ္။
ေရွးေခတ္ မဟာေဗာဓိေက်ာင္းပံု
အဂၤလိပ္ေတြ အိႏိၵယကုိ အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္က သီဟုိေခၚ သီရိလကၤာလည္း အဂၤလိပ္ရဲ႕ အင္ပါယာလက္ေအာက္ က်ေရာက္ကာ ျမန္မာႏုိင္ငံလုိပဲ အဂၤလိပ္တုိ႔ရဲ႕ အိႏိၵယဘုရင္ခံခ်ဳပ္က အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တယ္။ ဗုဒၶဘာသာဝင္ျဖစ္တဲ့ အနာဂါရိကဓမၼပါလ အိႏိၵယကုိေရာက္လာၿပီး ဘုရားလာဖူးတဲ့အခ်ိန္ (အဂၤလိပ္ေခတ္) ဒီဗုဒၶဂယာကုိ ႀကီးစုိးေနတာက မဟန္႔ဟိႏၵဴဘုန္းႀကီး ေတြျဖစ္တယ္။ အဲဒါကုိ ျမင္ရေတာ့ အနာဂါရိကဓမၼပါလ အေတာ့္ကုိ စိတ္ထိခုိက္သြားတယ္။ မဟန္႔ေတြက သူ႔ကုိ ေကာင္းမြန္စြာ ဘုရားဖူးခြင့္မေပးဘူး။ ေမာင္ထုတ္ခံခဲ့ရ၊ အရုိက္ခံခဲ့ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ အနာဂါရိကဓမၼပါလက မဟာေဗာဓိေညာင္ပင္ေအာက္မွာ သံမဏိအဓိ႒ာန္တစ္ခု ခ်ခဲ့တယ္။ “ဒီမဟာေဗာဓိ အထြဋ္အျမတ္ ေျမေနရာဟာ ဗုဒၶဘာသာအားလံုးတုိ႔ရဲ႕ ေနရာ မျဖစ္ျဖစ္ေအာင္ ငါသည္ အသက္စြန္႔ၿပီး ႀကိဳးစားေဆာင္ရြယ္မယ္” လုိ႔ အဓိ႒ာန္ျပဳကာ အခက္အခဲအမ်ဳိးမ်ဳိးကုိ ရင္ဆုိင္၊ တရားရံုးကုိ အေခါက္ေပါင္းမ်ားစြာ တက္ခဲ့ရပါတယ္။ မဟာေဗာဓိအသင္းႀကီးကုိ ထူေထာင္ၿပီး ဗုဒၶဂယာသည္ ဗုဒၶဘာသာအတြက္ အထြဋ္အျမတ္ျဖစ္ေစရမယ္လုိ႔ ႀကိဳးစားသြားတာ ၁၉၃၁ ခု သူေသဆံုးသြားတဲ့အထိ ပါပဲ။ (အနာဂါရိကဓမၼပါလကုိ သီရိလကၤာသူရဲေကာင္းလုိ႔ေခၚသလုိ ဒုတိယ အေသာကလုိ႔လဲ အေခၚခံရတယ္ သူ႔အေၾကာင္းကုိ ေနာက္မွ တင္ျပပါ့မယ္)။ အနာဂါရိကဓမၼပါလရဲ႕ ႀကိဳးစားမႈေၾကာင့္ ယခု မဟာေဗာဓိ ေစာင့္ေရွာက္ထိန္းသိမ္းေရး ေကာ္မတီမွာ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ၄ ဦးနဲ႔ ဟိႏၵဴဘာသာဝင္ ၅ ဦး ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ရတယ္။ ၂၀၀၂ ခုမွာေတာ့ မဟာေဗာဓိကုိ ကုလသမဂၢရဲ႕ ေစာင့္ေရွာက္ထိန္းသိမ္းမႈ စာရင္းမွာ ပါဝင္ခဲ့ရတယ္။
ဗုဒၶဂယာဟာ ေနရဥၥရာျမစ္ (ယခုဖာကူျမစ္) ကမ္းနံေဘးမွာ တည္ရွိၿပီး ဘုရားရွင္ ေရသပၸါယ္ခဲ့ဖူးတဲ့ျမစ္၊ တစ္သိန္းတန္ ေရႊခြက္ကုိ ေမ်ာခဲ့ဖူးတဲ့ျမစ္ျဖစ္တယ္။ မုိးရာသီမွာ ျမစ္ေရေတြ လွ်ံတတ္ေပမယ့္ က်န္တဲ့အခ်ိန္မွာ သဲေခ်ာင္းႀကီး တစ္ေခ်ာင္းျဖစ္ေနတယ္။
မဟာေဗာဓိေစတီေတာ္
မဟာေဗာဓိေစတီေတာ္ရဲ႕ အျမင့္ကေတာ့ ၅၄ မီတာ (ေပ ၁၈၀) ျမင့္ကာ ေအဒီ ၂ ရာစုကတည္းက တည္ထားဟန္တူပါတယ္။ ေအဒီ ၃ ရာစုမွာေတာ့ အေသာကမင္း ျပန္လည္ ျပဳျပင္ထားတယ္လုိ႔ သမုိင္းမွတ္တမ္းမွာ ဆုိထားတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွ မင္းတံုးမင္းၾတားႀကီးလည္း မဟာေဗာဓိျပဳျပင္ေရးအတြက္ ေရႊေငြေက်ာက္သံပတၱျမားေတြ မ်ားစြာလွဴလာခဲ့တယ္။ မင္းတံုးမင္းဇရပ္ဆုိတာလဲ ရွိခဲ့တယ္။ ယခု ဖူးေတြ႕ရတဲ့ မဟာေဗာဓိေစတီေတာ္ကေတာ့ ေအဒီ ၇ ရာစု၊ ၈ ရာစုက လက္ရာေတြျဖစ္ၿပီး ေစတီရံေတြကေတာ့ ေအဒီ ၁၂ ရာစုလက္ရာေတြ ျဖစ္တယ္။ ေစတီေတာ္ရဲ႕ အေပၚမွာ ကပ္ထားတဲ့ ေရႊအဆင္းဘုရားပံုေတာ္ေတြကေတာ့ ေအဒီ ၁၉ ရာစုအခ်ိန္ ျပန္လည္ ျဖည့္စြက္ထားျခင္းပဲျဖစ္တယ္။
စာေရးသူတုိ႔အဖဲြ႔ မဟာေဗာဓိ ေရာက္စဥ္ ၁၀.၀၂.၂၀၁၂
အခု မဟာေဗာဓိပတ္ဝန္းက်င္မွာ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ ဗုဒၶဘာသာေက်ာင္းေတြ အသီးသီး ေပၚထြက္လာေနပါၿပီ။ ဘုရားဖူး အမ်ားဆံုး ေရာက္လာၾကတဲ့ အခ်ိန္ကေတာ့ ေဆာင္းဦးရာသီပဲျဖစ္တယ္။ အုပ္စုအမ်ားဆံုးနဲ႔ လူစုအမ်ားဆံုး လာတာကေတာ့ တိဗက္ဗုဒၶဘာသာေတြပဲျဖစ္တယ္။ သူတုိ႔ တရုတ္နီလက္ေအာက္မွာ မေနခ်င္လုိ႔ အိႏၵိယမွာ အေျခခ်ေနထုိင္ၿပီး ျပည္ပအစုိးရဖဲြ႕ထားႏုိင္တဲ့ အုပ္စုေတြျဖစ္တယ္။ ေဆာင္းရာသီေရာက္ရင္ သူတုိ႔ေနတဲ့ အိႏိၵယေျမာက္ပုိင္းမွာ ေအးလြန္းလုိ႔တေၾကာင္း ဗုဒၶဂယာမွာ ေဆာင္းရာသီအခ်ိန္ ရာသီဥတု ေကာင္းမြန္တာေၾကာင့္ တစ္ေၾကာင္း၊ ဒီအေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ တိဗက္ဘုရားဖူးေတြ ေသာင္းခ်ီၿပီး ႏွစ္စဥ္ေရာက္လာၾကတယ္။
ထုိင္းႏုိင္ငံ၊ သီရိလကၤာႏိုင္ငံ ဘုရားဖူးေတြလည္း အုပ္စုလုိက္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ဘုရားလာဖူးခဲ့ၾကတယ္။ ျမန္မာျပည္ဘုရားဖူးအဖဲြ႕ကေတာ့ ၁၉၉၀ ေနာက္ပုိင္းမွ အလာမ်ားတာေတြ႕ရတယ္။ ခုေတာ့ ျမန္မာျပည္ ဘုရားဖူးအဖဲြ႕လည္း ႏွစ္စဥ္ ေသာင္းဂဏာန္းနဲ႔ ရွိေနၿပီ။ ထုိင္ဝမ္၊ ဗီယက္နမ္နဲ႔ တျခားႏုိင္ငံ ဗုုဒၶဘာသာေတြ အေနာက္ႏုိင္ငံသားေတြလည္း သူ႔အုပ္စုနဲ႔သူ ေရာက္လာမစဲ တဖဲြဖဲြပါပဲ။
မဟာေဗာဓိေစတီေတာ္ရဲ႕ ေအာက္ေျခကေတာ့ ျပန္လည္တူးေဖၚထားတဲ့ အေနအထားျဖစ္လုိ႔ နိမ့္တဲ့ အပုိင္းမွာ တည္ရွိတယ္။ ေစတီေတာ္ထိပ္ကေတာ့ ျမင့္ပါတယ္။ အေဝးကေန လွမ္းျမင္ရကတည္းက စိတ္ၾကည္ႏူးစရာ ေကာင္းေနၿပီ။ ေစတီအနားေရာက္လာေလ ေဘးပတ္ဝန္းက်င္က ဆုိင္ခန္းေလးေတြ လည္း စည္စည္ကားကားနဲ႔၊ ေစ်းဆုိင္္ကဖြင့္တဲ့ ဗုဒၶံ သရဏံ ဂစၦာမိ သီခ်င္းသံ၊ တိဗက္ဘုရားဝတ္ျပဳ သီခ်င္းသံေတြလည္း နားဝင္ခ်ဳိေနတယ္။ မဟာ ေဗာဓိဘုရားဝင္းအတြင္းမွာ ႏုိင္ငံေပါင္းစံုမွ ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားက ဘုရားရွိခုိးစာ မ်ဳိးစံုနဲ႔ ရွိခုိးၾကသလုိ၊ ဘုရားရွိခုိးနည္းအမ်ဳိးမ်ဳိးကုိလည္း ေတြ႕ရပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး အဓိ႒ာန္အမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ပုတီးစိပ္ၾက၊ တရားဘာဝနာပြားၾကတာေတြလည္း စံုလုိ႔ပါပဲ။ ဒီေနရာကုိ ေရာက္လာၾကတဲ့သူေတြအားလံုးလဲ ေမတၱာစိတ္ေၾကာင့္လား၊ ဘုရားရွင္ရဲ႕ တရားေတာ္ဓါတ္ေၾကာင့္လား ႏွစ္ခုစလံုးေၾကာင့္လား မေျပာတတ္ေတာ့ပါ။ စိတ္ထဲကုိ ၿငိမ္းခ်မ္းသြားေတာ့တယ္။ ေဗာဓိေညာင္ရိပ္အပါအဝင္္ သစ္ပင္ရိပ္ေတြကလဲ ေအးခ်မ္းလွပါတယ္။ ဒီမဟာေဗာဓိက ဘာေၾကာင့္ အဲဒီေလာက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေနရသလဲလုိ႔ ျပန္စဥ္းစားၾကည့္ရင္ ဘုရားရွင္ကုိယ္တုိင္ ဘုရားျဖစ္ခဲ့တဲ့ေနရာျဖစ္လုိ႔။ ဘုရားျဖစ္ၿပီး ၄၉ ရက္တုိင္တုိင္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ တရားႏွလံုးသြင္းခဲ့လုိ႔ အဲဒီတရားဓါတ္ေတြ အခုထိ လႊမ္းၿခံဳေနတယ္လုိ႔ စာေရးသူ ခံစားမိတယ္။
ထင္ရွားတဲ့ အသြင္အျပင္ကေတာ့
(၁) မဟာေဗာဓိေစတီ
ဒီမဟာေဗာဓိေစတီေတာ္ဟာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀၀ ေက်ာ္ခဲ့ပါၿပီ။ ဘုရားျဖစ္တဲ့ေနရာေဒသရဲ႕ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ အေသာကမင္းက သူ႔ရဲ႕ နန္းစံႏွစ္ (နန္းသက္) ဆယ္ႏွစ္ေျမာက္မွာ လာၿပီး မြမ္းမံထားပါတယ္။ အေသာကမင္းရဲ႕ေနာက္ပုိင္း ဗုဒၶဘာသာဝင္း မင္းဆက္ေတြက ဆက္လက္ ျပဳျပင္လာခဲ့တယ္။ အဂၤလိပ္အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္က ျမန္မာဘုရင္ မင္းတုန္းမင္းရဲ႕ ေတာင္းဆုိ၊လွဴဒါန္းမႈအရ အဂၤလိပ္မင္းတုိ႔ကလည္း ျပဳျပင္ခဲ့ေသးတယ္။ မဟာေဗာဓိေစတီရဲ႕ အျမင့္ကေတာ (ေပ ၁၈၀) ျမင့္ၿပီး ေလးေဒါင့္ပံု ေစတီျဖစ္ကာ ေအာက္ေျခဖိနပ္ေတာ္ႀကီးၿပီး အထက္သုိ႔ ခၽြန္တက္သြားတဲ့ပံုစံုျဖစ္တယ္။ ပန္းပု၊ ပန္းေတာ့၊ ပန္းတေမာ့၊ ပန္းရန္လက္ရာေတြက လက္ရာေကာင္းမြန္ တည္ၾကည္လွတာ ေတြ႕ရတယ္။ မဟာေဗာဓိေစတီေတာ္ဟာ ႏွစ္ထပ္ေစတီေတာ္ျဖစ္ၿပီး ေအာက္ထပ္မွာ ဘုရားဂႏၶကုဋိေက်ာင္းျဖစ္ကာ လြန္စြာသပၸါယ္ ၾကည္ညိဳစရာ အတိျဖစ္တဲ့ ထုိင္ေတာ္မူ ဆင္းတုေတာ္ တစ္ဆူကုိ ဖူးမဝႏုိင္ေအာင္ ဖူးေတြ႕ရတယ္။ ဂႏၶကုဋိ အေပၚမွာ ေစတီတည္ထားျခင္းပါ။ ေထာင့္ေလးေထာင့္မွာ ပင္မေစတီေတာ္ႀကီးနဲ႔ ပံုစံတူ ေစတီေလးဆူကုိလည္း ဖူးေတြ႕ရတယ္။
(၂) ေဗာဓိေညာင္ပင္
မဟာေဗာဓိမွ ေဗာဓိေညာင္ပင္
ဒီေဗာဓိေညာင္ပင္ကေတာ့ မဟာေဗာဓိေစတီေတာ္ရဲ႕ အေနာက္ဘက္မွာ တည္ရွိၿပီး ေပ ၁၀၀ ေက်ာ္ေက်ာ္ျမင့္တဲ့ အရိပ္ေကာင္း အပင္တစ္ပင္ပါ။ ေဗာဓိပင္ဟာ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ သိဒၶတၳမင္းသားနဲ႔ အတူ တစ္ခ်ိန္တည္း တစ္ရက္တည္းေပါက္ဖြားခဲ့လုိ႔ (ဖြားဖက္ေတာ္)မွာ ပါဝင္တယ္။ ဒီေဗာဓိေညာင္ေအာက္မွာ ဘုရားရွင္ သဗၺညဳတဉာဏ္ေတာ္ ရခဲ့တဲ့ေနရာလဲျဖစ္တယ္။ ဘုရားရွင္ရဲ႕ မီွခုိ သီတင္းသံုးခဲ့တဲ့ ပရိေဘာဂေစတီလဲျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြ ဒီေဗာဓိေညာင္ပင္ကုိ တေလးတစား လာဖူးၾကတယ္။ ေဗာဓိေညာင္ေအာက္မွာ ဘုရားရွိခုိးစာေတြ ရြတ္ဆုိ၊ ပရိတ္၊ ပဌာန္းရြတ္၊ ေမတၱာပုိ႔၊ ဘာဝနာပြား ဆုေတာင္းေနၾကတာ အားလံုးရဲ႕ မ်က္ႏွာေတြဟာ ၾကည္လင္ေနတာေတြ႕ရတယ္။ ေဗာဓိေညာင္ရြက္ကုိလည္း အျမတ္တႏုိး ေကာက္ယူသြားၾကတယ္။
ယခုလက္ရွိေဗာဓိပင္ကေတာ့ ဘုရားရွင္လက္ထက္က အပင္ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ သီဝနတ္ဘုရားကုိ ကုိးကြယ္တဲ့ ဘဂၤလားျပည္ အလည္ပုိင္းကုိ အုပ္စုိးတဲ့ သာသကၤမင္းက ခရစ္ႏွစ္ ၆ ရာစုခန္႔က ေဗာဓိပင္ကုိ ခုတ္ျဖတ္တူးေဖာ္ပစ္ျပီးေထာပတ္မ်ားေလာင္း ထည္႔ကာ မီးရွဳိ႕ဖ်က္ဆီးခဲ႔တယ္။ Harry Lwin ဤအေၾကာင္းအရာကုိ ၾကားသိျပီး မဂဓတုိင္းျပည္႔ရွင္ အေၾကာင္းၾကားေတာ့ ဘုရင္ပူရာဏမာဗာက ထပ္မံစုိက္ပ်ဳိးခဲ႔ပါတယ္။ တဖန္ သာသကၤမင္း ကထုိေဗာဓိပင္ကုိ ထပ္မံဖ်က္ဆီးျပီး ဤေနရာ၌ ေဗာဓိပင္ မစုိက္ရဟု အမိန္႔ထုတ္ခဲ႔ပါတယ္။ ဘုရင္ ပူရာဏမာဗာကလည္း ဒုတိ္ယအၾကိမ္ ထပ္မံစုိက္ပ်ဳိးပါတယ္ အံ့ဖြယ္ေကာင္းေလာက္ေအာင္ ထုိေဗာဓိပင္ဟာ တစ္ညတည္း ၁၀ ေပခန္႔ၾကီးျမင္႔လာခဲ႔ျခင္းပါ။ အဲဒီေဗာဓိပင္ကုိလည္း သာသကၤမင္းက ၃ ၾကိမ္ေျမာက္ အၾကြင္းမရ ခုတ္ျဖတ္ဖ်က္ဆီးျပီး ၂၄ ေပခန္႔ျမင္႔တဲ႔ ေက်ာက္လက္ရန္းၾကီးကုိ ကာရန္ထားခဲ႔ပါတယ္္။ ပူရာဏမာဗာကလည္း ႏြားႏုိ႔ျဖင္႔ သြန္းေလာင္းျပီး တတိယ အၾကိမ္ေျမာက္ စုိက္ပ်ဳိးခဲ႔ပါတယ္။
( ေက်ာက္စာ၀န္ ကာနင္ဂန္ကမူ ထုိေက်ာက္လက္ရန္းၾကီးကုိ ေဗာဓိပင္အား ရန္သူတုိ႔ မဖ်က္ဆီးႏုိင္ရန္ ဘုရင္္ပူရာဏမာဗာ ကပဲ ျပဳလုပ္ခဲ႔တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္)
ဒယ္အုိးထဲဆင္းမည့္ သာသကၤမင္းဟာ ေဗာဓိပင္ကုိ တူးေဖာ္စဥ္က အျမစ္အဆုံးကုိ ရွာမေတြႏိုင္ခဲ႔ ဟုလည္း ဆုိထားပါေသးတယ္။
ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၁၁ ခုက ဘူခ်န္ဟန္မီတန္ အမည္ရွိ အဂၤလိပ္ပညာရွင္ တဦးက ဗုဒၶဂယာကုိ ေရာက္ခဲ႔ဘူး ရာ သူက ခက္မ ၅ ျဖာ ႏွင္႔ စည္ပင္ေနသည္႔ အျမင္႔ေပ ၃၀ ရွိ ေဗာဓိပင္ၾကီးကုိ ျမင္ေတြခဲ႔ျပီး အဲဒီ ေဗာဓိပင္ရဲ႕ သက္တမ္းမွာ ႏွစ္တရာရွိမည္ မထင္ဟု ဆုိခဲ႔ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ေအဒီ ၁၈၇၀ မွာ ရာသီဥတုဒဏ္ေၾကာင့္ အဲဒီေဗာဓိေညာင္ႀကီး ၿပိဳလဲသြားျပန္တယ္။ အဂၤလိပ္ဘုရင္ခံခ်ဳပ္က ဆာအဲလစ္စႏၵားကနိမ္ကမ္အား တာဝန္ေပးၿပီး သူက လဲသြားတဲ့အကုိင္းကုိ ခုတ္ၿပီး ေကာင္းမြန္စြာ ျပန္စုိက္ထားခဲ့လုိ႔ ယခုတုိင္ က်န္ရွိေနတာျဖစ္တယ္။ ဒါကေတာ့ ေဗာဓိေညာင္ပင္ရဲ႕ မွတ္သားစရာ မွတ္တမ္းေလးပါ။ မူလေဗာဓိပင္ မဟုတ္ေပမယ့္ မူလေဗာဓိပင္ရဲ႕ အဆက္အႏြယ္ျဖစ္တယ္လုိ႔ သေဘာေပါက္ရပါလိမ့္မယ္။
(၃) သတၱဌာန = ဘုရားျဖစ္ၿပီး တရားႏွလံုးသြင္းကာ ဘုရားရွင္ ေနခဲ့တဲ့ ေနရာ ခုနစ္ေနရာ
(၃း၁) ဝဇိရာသနပလႅင္ေတာ္
ဝဇီရာသန ပလႅင္ေတာ္ျမတ္
ဒီပလႅင္ေတာ္ကေတာ့ ေဗာဓိေညာင္ပင္နဲ႔ မဟာေဗာဓိေစတီအၾကားမွာ တည္ရွိၿပီး ဘုရားရွင္ သဗၺညဳတဉာဏ္ေတာ္ ရခဲ့တဲ့ ထုိင္ေတာ္မူရာ ေနရာျဖစ္တယ္။ စၾကာဝဠာ ကမၻာေျမႀကီး စတင္ေပၚထြန္းရာ ေနရာလည္းျဖစ္၊ မဟာေဗာဓိေစတီေတာ္ရဲ႕ အေနာက္၊ ေဗာဓိေညာင္ပင္ရဲ႕ အေရွ႕ဘက္မွာ တည္ရွိကာ ယခု ေက်ာက္ဆစ္လက္ရာ ပလႅင္တစ္ခု အစားထုိးထားတာ ဖူးေတြ႕ရတယ္။ အေသာကမင္း လွဴဒါန္းထားတဲ့ပလႅင္လုိ႔ သမုိင္းပညာရွင္ေတြ ယူဆထားၾကတယ္။ ဘုရားျဖစ္ၿပီးတာနဲ႔ ဘုရားရွင္ဟာ အဲဒီေနရာမွာ (၇) ရက္ပတ္လံုး ဖလသမာပတ္ ဝင္စားၿပီး ေနခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေနရာကုိ ပလႅဂၤသတၱာဟ လုိ႔ေခၚတယ္။ အရင္တံုးကေတာ့ ျခံမခတ္ထားပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေဗဒင္ဆရာေတြရဲ႕ (ေအာင္ေျမ)ဆုိတဲ့ အေဟာေၾကာင့္ ဘုရားဖူးလာတဲ့ သူေတြ အလုအယက္ ေဗာဓိေညာင္နားက ေျမေတြကုိ ကုတ္ယူၾကတယ္။ ျခစ္ယူၾကတယ္။ အလုအယက္ ယူၾကတယ္။ စဥ္းစားၾကည့္ပါ။ ဘုရားဖူးက တစ္ေယာက္ႏွစ္ေယာက္ မဟုတ္ဘူးေလ။ ေထာင္ေသာင္းခ်ီၿပီး လာေနၾကတာ။ တစ္ေယာက္ကုိ ေအာင္ေျမေလာက္စာလံုးေလာက္ ေကာက္ယူမယ္ ဆုိရင္ ေဗာဓိေညာင္ပင္ႀကီးအနီးမွာ ဘာေျမမွ က်န္ေတာ့မွာ မဟုတ္ဘူး ေဗာဓိပင္ႀကီးလဲ ပ်က္စီးသြားမယ္။ တခ်ဳိ႕လဲ ေဗာဓိပင္ရဲ႕ အေခါက္ကုိ ခြာယူခ်င္ၾကေသးတယ္။ ၾကည္ညိဳတာကုိ အျပစ္မဆုိခ်င္ပါဘူး။ တစ္ေယာက္နဲနဲစီ ခြာယူသြားရင္ ေဗာဓိပင္ႀကီး ပ်က္စီးသြားမွာေသျခာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေဗာဓိပင္ႀကီး မပ်က္စီးေအာင္ ေဘာင္ခတ္ထား လုိက္ေတာ့တယ္။
(၃း၂) အနိမိသဌာန
အနိမိသ သတၱာဟ
ဒုတိယေနရာကေတာ့ ဘုရားျဖစ္ၿပီးေသာ္လည္း တခ်ဳိ႕နတ္ေတြက ဘုရားမျဖစ္ေသးဘူးလုိ႔ ထင္ေနၾကလုိ႔ နတ္ေတြရဲ႕ သံသယကုိ ပယ္ေဖ်ာက္ဖုိ႔ ဘုရားရွင္ဟာ ပလႅင္ေပၚရပ္ကာ ေကာင္းကင္ေပၚ ပ်ံတက္ၿပီိး တန္ခုိး ျပာဋိဟာကုိ ျပေတာ္မူခဲ့တယ္။ အဲဒီေနာက္ ေဗာဓိပင္ရဲ႕ အေရွ႕ေျမာက္ေထာင့္ (၁၀၄)ေပ အကြာမွာ (၇) ရက္တုိင္တုိင္ ရပ္ေတာ္မူၿပီး ေဗာဓိပင္ကုိ မမိွတ္မသုန္ ၾကည့္ရႈေနခဲ့တယ္။ အဲဒီေနရာကုိ အနိမိသသတၱာဟ လုိ႔ေခၚၿပီး ယခု မဟာေဗာဓိေစတီေတာ္ႀကီးနဲ႔ သ႑ာန္တူတဲ့ အနိမိသေစတီေတာ္ တစ္ဆူ ဖူးေတြ႕ရတယ္။
(၃း၃) ရတနာစကၤမ
ရတနာစကၤမ
တတိယေနရာကေတာ့ မဟာေဗာဓိေစတီေတာ္ရဲ႕ ေျမာက္ဘက္မွာ တည္ရွိိၿပီး ဘုရားရွင္က တန္ခုိးေတာ္နဲ႔ ရတနာစၾကၤန္ကုိ ဖန္ဆင္းကာ ခုနစ္ရက္လံုးလံုး စၾကၤန္ေလွ်ာက္ တရားႏွလံုးသြင္းခဲ့တယ္။ အမွတ္အသားအျဖစ္ ေအာက္မွာ က်ဳိးပဲ့ေနတဲ့ အဂၤေတၾကာပန္း (၁၁) ပြင့္ကုိ ေတြ႕ရတယ္။ ေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ မဟာေဗာဓိေစတီရဲ႕ ေျမာက္ဘက္မွာ အျမင့္ (၃) ေပခန္႔ရွိ အဂၤေတပလႅင္ရွည္တစ္ခု ျပဳလုပ္ထားၿပီး အဂၤေတၾကာပန္းမ်ား တန္းစီ ျပဳလုပ္ထားကာ ဘုရားရွင္ စၾကၤန္ေလွ်ာက္တဲ့ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ ၾကည္ညဳိစြာ ျမင္ေတြ႕ရတယ္။ ဒီေနရာကုိ ရတနာစကၤမ ရတနာစႀကၤန္လမ္းလုိ႔ ေခၚတယ္။
(၃း၄) ရတနာဃရ
ဒီစတုတၳေနရာကေတာ့ မဟာေဗာဓိေစတီေတာ္ႀကီးရဲ႕ ေပ (၇၀) ေဝးတဲ့ အေနာက္ေျမာက္ေထာင့္မွာ တည္ရွိတယ္။ နတ္ေတြ ဖန္ဆင္းေပးထားတဲ့ ရတနာစံေက်ာင္းေတာ္မွာ ဘုရားရွင္က ခုနစ္ရက္ပတ္လံုး သီတင္းသံုးခဲ့ကာ ပ႒ာန္းတရားေတာ္မ်ားကုိ ဉာဏ္ေတာ္နဲ႔ ေဝဖန္တဲ့ေနရာျဖစ္တယ္။ ပ႒ာန္းတရားေတာ္ကုိ သံုးသပ္ၿပီးတဲ့ေနာက္ ဘုရားရွင္ရဲ႕ ခႏၶာကုိယ္မွာ ေရာင္ျခည္ေတာ္ေတြ ကြန္႔ျမဴးလာတယ္။ အခုေတာ့ အု႒္ေက်ာင္းငယ္ေလး တစ္ေဆာင္ေတြ႕ရၿပီး ထူပါေက်ာက္နဲ႔ ထုဆစ္ထားတဲ့ ျခံခတ္ထားပါတယ္။ ဒီေနရာကုိ ရတနာဃရသတၱာဟ = ရတနာစံေက်ာင္းလုိ႔ ေခၚပါတယ္။
(၃း၅) အစပါလ (ေခၚ) ဆိတ္ေၾကာင္းေညာင္ပင္
ပဥၥမေနရာကေတာ့ မဟာေဓာဓိေစတီေတာ္ရဲ႕ အေရွ႕တည့္တည့္ ေပ (၇၀) ကြာတဲ့ ေနရာမွာ တည္ရွိၿပီး ဘုရားရွင္လက္ထက္မွာ ဆိတ္ေက်ာင္းသားမ်ား ဆိတ္ေၾကာင္းတဲ့ ေနရာျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဘုရားရွင္နဲ႔ မာနတ္မင္းသမီး သံုးပါး ေတြ႕ဆံုတဲ့ ေနရာျဖစ္တဲ့အျပင္ ဟံုဟံုကပုဏၰားနဲ႔ ေတြ႕တဲ့ေနရာလဲ ျဖစ္တယ္။ အခု အစပါလ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ မဟာေဗာဓိေစတီေတာ္ ေလွခါး အဆင္းလမ္း ခလယ္မွာ ေက်ာက္တုိင္ တစ္တုိင္ စုိက္ထူထားတာ ေတြ႕ရတယ္။ ဒီေနရာကုိ အစပါလသတၱာဟ လုိ႔ေခၚၿပီး ဘုရားရွင္ ခုနစ္ရက္ပတ္လံုး သီတင္းသံုးခဲ့တယ္။
(၃း၆) မုဥၥလိႏၵာ
မုဥၥလိႏၵာအုိင္
ဒီဆ႒မေနရာကေတာ့ မဟာေဗာဓိေစတီေတာ္ရဲ႕ အေရွ႕ေတာင္ဘက္ ေပ (၁၇၀) အကြာမွာ တည္ရွိၿပီး မုဥၥလိႏၵာ ေရကန္အနီးမွာ ရွိပါတယ္။ အဲဒီေနရာ ဘုရားရွင္ ခုနစ္ရက္ သီတင္းသံုးတဲ့အခ်ိန္ မုဥၥလိႏၵာ နဂါးမင္းႀကီးက ၾကည္ညိဳလြန္းလုိ႔ နဂါးမင္းဟာ သူ႔ကုိယ္ကုိ ပလႅင္ေတာ္အျဖစ္ အေခြျပဳကာ ဘုရားရွင္အား ထုိင္ေစခဲ့တယ္။ သူ႔ရဲ႕ ပါးပ်ဥ္းႀကီးနဲ႔ ဘုရားရွင္အား မုိးမစုိေအာင္ မုိးေပးခဲ့တယ္။ ယခု အဲဒီေနရာ ေရကန္ရဲ႕ အေရွ႕ေျမာက္ေထာင့္ အနီးမွာ ေက်ာက္တုိင္တစ္တုိင္ စုိက္ထူထားၿပီး မုဥၥလိႏၵသတၱာဟအျဖစ္ ေတြ႕ရတယ္။
(၃း၇) ရာဇာရတန
ျမန္မာျပည္မွ စုိက္ထားေသာ လင္းလြန္းပင္
သတၱမေနရာကေတာ့ မဟာေဗာဓိေစတီေတာ္ရဲ႕ ေတာင္ဘက္ ေပ (၇၀) အကြာမွာ တည္ရိွၿပီး လင္းလြန္းပင္ေအာက္မွာ ခုနစ္ရက္ပတ္လံုး ဘုရားရွင္ သီတင္းသံုးခဲ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ တဖုႆနဲ႔ ဘလႅိက ေရာက္လာၿပီး ပ်ားဆုပ္မုန္႔ကုိ ဘုရားရွင္အား ကပ္လွဴခဲ့တယ္။ ေဒြဝါစိက သရဏဂံုကုိ ခံယူကာ ဘုရားရွင္ရဲ႕ ဆံေတာ္ကုိ ပင့္ေဆာင္ၿပီး ဥကၠလာပမွာ ေရႊတိဂံုေစတီ တည္ခဲ့တယ္။ (သံဃာေတာ္ မရွိေသးတဲ့အတြက္ သရဏဂံု ႏွစ္ပါးကုိသာ ခံယူခဲ့တယ္၊ သူတုိ႔ႏွစ္ေယာက္က ပထမဆံုး ဗုဒၶဘာသာဝင္ျဖစ္တယ္၊ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္လဲ ပထမဦးဆံုး ေစတီေတာ္ျဖစ္တယ္) ဘုရားရွင္လက္ထက္က လင္းလြန္းပင္ႀကီးကေတာ့ မရွိေတာ့ပါဘူး။ လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္ႏွစ္ေက်ာ္ေလာက္ကမွ ျမန္မာျပည္ကေန လင္းလြန္းပင္ တစ္ပင္ ျပန္လည္ အစားထုိး စုိက္ထားတာေတြ႕ရတယ္။ အဲဒီေနရာမွာ ေက်ာက္ေစတီေတြ ေတြ႕ရၿပီး ရာဇာရတနသတၱာဟ လုိ႔ေခၚတယ္။
မဟာေဗာဓိေစတီေတာ္ တည္ရွိရာ ဂယာၿမိဳ႕ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ေတြ႕ရမယ့္ သာသနာ့ဆုိင္ရာ အထိမ္းအမွတ္မ်ားကေတာ့ သိဒၶတၳမင္းသား ေတာထြက္ကာ အေနာမာေသာင္ကမ္းအနီး ဆံေတာ္ ပယ္တဲ့ေနရာ၊ ၆ ႏွစ္တုိင္တုိင္ ဒုကၠရစရိယာ က်င့္တဲ့ေနရာ၊ ဥရုေဝလေတာင္တန္း၊ သုဇာတာသူေဌးသမီးဃနာႏုိ႔ဆြမ္းခ်က္တဲ့ ေသနနိဂံုးရြာ၊ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ ေရႊခြက္ေမွ်ာတဲ့ ေနရဥၥရာျမစ္ကမ္း၊ ေသာတၳိယ ျမက္ရွစ္ဆုပ္ လွဴတဲ့ေနရာ ေတြဟာ ခရီးသြား ဘုရားဖူးမ်ားအတြက္ လွည္ပတ္ၾကည့္ရႈတဲ့ေနရာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေနရာေတြဟာ ဘုရားရွင္လက္ထက္ကေတာ့ ဗုဒၶဂယာလုိ႔ မေခၚဘူး။ ဝိနယမဟာဝါပါဠိထဲမွာ ဘုရားျဖစ္ၿပီးတဲ့ေနာက္ ဘုရားရွင္ဟာ မိဂဒါဝုန္ကုိ ၾကြတဲ့အခ်ိန္ မိဂဒါဝုန္နဲ႔ မဟာေဗာဓိဟာ (၁၈) ယူဇနာ (တစ္ယူဇနာကုိ ၁၃ မုိင္နီးပါးလုိ႔ တြက္ခ်က္ၾကသလုိ တခ်ဳိ႕လည္း ၈ မုိင္ေက်ာ္လုိ႔ သတ္မွတ္တယ္) ကြာေဝးတယ္ လုိ႔ဆိုထားတယ္။ လမ္းခရီးမွာ ဘုရားရွင္နဲ႔ ဥပကတုိ႔ ဂယာမွာ ေတြ႕ဆံုၾကတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ ဂယာနဲ႔ မဟာေဗာဓိဟာ သံုးဂါဝုတ္ကြာေဝးတယ္ လုိ႔ဆုိတယ္။ ဒါေပမယ့္ ယခု ဂယာၿမိဳ႕က က်ယ္လာ လူဦးေရမ်ားလာလုိ႔ ဗုဒၶဂယာနဲ႔ ဆက္သြားလုိ႔ မဟာေဗာဓိလည္း ဂယာၿမိဳ႕နယ္ထဲ ပါသြားျခင္းပါ။ ဂယာၿမိဳ႕လည္း ဘုရားပြင့္ရာ ေဒသကုိ အမီျပဳၿပီး ဗုဒၶဂယာ လုိ႔ လူသိမ်ားလာခဲ့တယ္။ အင္တာေနရွင္နယ္အေခၚကေတာ့ Budhgaya ဗုဒ္ဂယာ လုိ႔ပဲေခၚတယ္။
စာဖတ္သူမ်ား ကုိယ္စိတ္ႏွစ္ပါးက်န္းမာခ်မ္းသာၾကပါေစ။
ေတာင္တန္း သာသနာျပဳ ဆရာေတာ္ အရွင္သုခမိႏၵ (စ၀္ဆုခမ္း ေခတၱ ဗုဒၶဂယာ) ၂၀၁၂ ေဖေဖာ္ဝါရီ
မွီျငမ္း -
(၁) ျမန္မာ့ စြယ္စံုက်မ္း
(၂) Microsoft Encarta Premiums 2009, Budh Gaya
(၃) http://en.wikipedia.org/wiki/Bodhi_Tree
(၄) http://www.myanmarengineer.org
